Skupnia

Skupnia
	; skupnia cuchnąca
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Orontioideae
Rodzaj	skupnia
	Nazwa systematyczna
	Symplocarpus Salisb. ex Nutt.; Veg. Mat. Med. 1: 124 (1817)
	Typ nomenklatoryczny
	Symplocarpus foetidus (L.) Salisb. ex W.Barton
Synonimy
	Spathyema Raf.; Ictodes Bigelow;
	Spathyema Raf.; Ictodes Bigelow;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skupnia^[5] (Symplocarpus Salisb. ex Nutt.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny obrazkowatych, obejmujący 5 gatunków występujących w rejonach klimatu umiarkowanego półkuli północnej: we wschodniej Azji, wschodniej Kanadzie oraz środkowo-północnych i wschodnich Stanach Zjednoczonych^[4].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Morfologia i anatomia

Pokrój: Rośliny zielne średniej wielkości do dużych, wydzielające, po zranieniu lub uszkodzeniu, silny zapach przypominający ciecz obronną wydzielaną przez gruczoły odbytowe skunksowatych^[6].

Łodyga: Bardzo grube, wzniesione kłącze.

Liście: Liście właściwe wolne, wyrastające z wierzchołka kłącza w formie rozety. Ogonki liściowe grube, tworzące długą pochwę u nasady. Blaszki liściowe całobrzegie, podłużne do jajowatych, z sercowatą nasadą, spiczaste, z kilkoma parami nerwów bocznych, skręcających do wierzchołka, o wymiarach 10–20×7–12 cm (S. nipponicus), 30–40×30–40 cm (S. renifolius)^[7], 10–60×7–40 cm (skupnia cuchnąca)^[8].

Kwiaty: Rośliny jednopienne. Kwiatostany, typu kolbiastego pseudancjum, wyrastają na krótkich, częściowo podziemnych szypułkach, przeważnie przed pojawieniem się liści (S. nipponicus kwitnie po wyrośnięciu liści^[7]). Pochwy kwiatostanów łódkowato-półkuliste, grube i mięsiste, ciemnofioletowe, purpurowo-brązowe, żółtawo-zielone, rzadziej zielone, plamiste, ze spiczastym wierzchołkiem tworzącym kapturek. Kolby jajowate do kulistych, osadzone na krótkim trzonku, znacznie krótsze od pochwy, gęsto pokryte kwiatami. Kwiaty obupłciowe, czterodzielne, z kapturkowato podwiniętymi listkami okwiatu, składające się z 4 pręcików o spłaszczonych nitkach i podłużnych pylnikach oraz pojedynczej, wydłużonej, osadzonej w kolbie, jednokomorowej zalążni, zawierającej pojedynczy ortotropowy zalążek, zakończonej stożkowatą i czterokątną szyjką słupka i małym znamieniem^[9].

Owoce: Jednonasienne jagody osadzone w gąbczastej, kulistej kolbie o powierzchni pokrytej pozostałościami okwiatów^[9], ciemnopurpurowo-zielone do ciemnoczerwono-brązowych^[8]. Nasiona niemal kuliste, bulwkopodobne, nagie, bez bielma^[9].

Biologia i ekologia

Rozwój: Wieloletnie rośliny naziemnopączkowe, kwitnące od lutego do kwietnia, często jeszcze w czasie zalegania śniegu. Kwiatostany rozwijają się latem poprzedniego roku, dlatego rośliny mogą kwitnąć zimą w okresie każdej ponadprzeciętnie ciepłej pogody. W czasie kwitnienia rośliny, wykorzystując termogenezę, podnoszą temperaturę kwiatostanu nawet o 25 °C powyżej temperatury otoczenia, wystarczająco do roztopienia śniegu wokół roślin. Kwiaty skupni są owadopylne, zapylane przez muchówki, chrząszcze, błonkoskrzydłe i pluskwiaki, oraz prawdopodobnie wiatropylne. Owoce dojrzewają we wrześniu^[8]. Rośliny są długowieczne, znane są egzemplarze ponad stuletnie^[10].

Siedlisko: Bagna, brzegi strumieni i inne tereny podmokłe lub zalewowe, na wysokości od 0 do 1100 m n.p.m.^[8]

Cechy fitochemiczne: Wszystkie części skupni zawierają kryształy szczawianu wapnia^[10]. W liściach Symplocarpus renifolius obecne są flawonoidy: kempferol-3-O-β-D-glukopiranozyl-(1→2)-β-D-glukopiranozyl-7-O-β-D-glukopiranozyd, quercetyn-3-O-β-D-glukopiranozy-l-(1→2)-β-D-glukopiranozyd, quercetyn-3-O-β-D-glukopiranozyl-(1→2)-β-D-glukopiranozyl-7-O-β-D-glukopiranozyd, izoramnetyna-3-O-β-D-glukopiranozyl-(1→2)-β-D-glukopiranozyl-7-O-β-D-glukopiranozyd, quercetyn-3-O-β-D-glukopiranozyl-(1→2)-β-D-glukopiranozyl-7-O-(6IIII-trans-kawoil)-β-D-glukopiranozyd oraz kwas kawowy^[11].

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 60^[8].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Należy do podrodziny Orontioideae, rodziny obrazkowatych (Araceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales) w kladzie jednoliściennych (ang. monocots)^[2].

Gatunki i ich rozmieszczenie geograficzne^[4]

Symplocarpus egorovii N.S.Pavlova & V.A.Nechaev – Kraj Nadmorski na dalekim wschodzie Rosji
Symplocarpus foetidus (L.) Salisb. ex W.Barton – skupnia cuchnąca – wschodnia Kanada, wschodnie i środkowo-północne Stany Zjednoczone
Symplocarpus nabekuraensis Otsuka & K.Inoue – góra Nebekura w środkowej Japonii
Symplocarpus nipponicus Makino – Mandżuria, Korea, środkowa i północna Japonia
Symplocarpus renifolius Schott ex Tzvelev – Chabarowsk, Wyspy Kurylskie, Kraj Nadmorski, Sachalin, Mandżuria, Korea i Japonia

Nazewnictwo

Toponimia nazwy naukowej: Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów σύμπλοκος (symplokos – kompleks) i καρπός (karpos – owoc) i odnosi się do owocostanu skupni^[8].

Nazwy zwyczajowe: Cały rodzaj, a przede wszystkim gatunek Symplocarpus foetidus w języku angielskim określany jest mianem skunk cabbage ("kapusta skunksa"), a w języku francuskim (we frankofonicznej części Kanady) jako tabac-du-diable ("diabelski tytoń") lub chou puant (śmierdząca kapusta)^[8].

Zagrożenie i ochrona

Skupnia cuchnąca podlega ochronie gatunkowej w amerykańskim stanie Tennessee jako gatunek zagrożony^[12].

Zastosowanie

Rośliny lecznicze: Skupnia cuchnąca była szeroko stosowana przez rdzenną ludność Ameryki Północnej jako roślina lecznicza. W roku 1858 została uwzględniona na liście roślin leczniczych Kanady^[13]. W latach 1820–1880 była w Stanach Zjednoczonych oficjalnie zarejestrowana jako lek na choroby układu oddechowego, choroby nerwowe i reumatyzm^[8]. Liście skupni cuchnącej służą do przygotowywania kataplazmu stosowanego na opuchnięcia, bóle kończyn, reumatyzm i rany. Surowe liście tej rośliny są żute w małych ilościach przez osoby z padaczką. Nasiona i kłącze służą do przygotowywania nalewek (tinctura symplocarpi) i syropów stosowanych na choroby układu oddechowego: astmę, kaszel, gruźlicę i przeziębienie. Rośliny służą także do przygotowywania leków dla dzieci w razie robaczycy. Cienkie korzenie słupni używane są jak nitki dentystyczne w razie bólu zęba^[14].

Rośliny jadalne: Kłącza i młode liście skupni cuchnącej są jadalne pod warunkiem ich wcześniejszego ugotowania. Kłącze powinno być gotowane przez 3 dni lub suszone co najmniej 5 tygodni. Woda do gotowania liści powinna być przynajmniej raz zmieniona. Roślina ma lekko pieprzowy smak^[15]. W ten sam sposób przygotowuje się liście Symplocarpus renifolius^[16]

Rośliny kosmetyczne: Wywar ze sproszkowanego korzenia skupni cuchnącej był używany jako dezodorant^[15].

Rośliny magiczne: Istnieje wierzenie, że skupnia cuchnąca zawinięta w niedzielę w liść laurowy staje się talizmanem przynoszącym szczęście noszącemu^[17].

Rośliny ozdobne: Skupnia cuchnąca jest rzadko uprawiana jako ciekawa ozdoba brzegów stawów lub cieków wodnych. Wymaga stale mokrego i żyznego podłoża oraz stanowiska słonecznego do półcienistego. Jest mrozoodporna (strefy mrozoodporności 3–7). Roślina ta jest trudna do rozmnażania. Możliwe jest rozmnażanie z nasion, które przed wysianiem wymagają ciepłej i zimnej stratyfikacji^[18].

Zobacz

Stewia - także była nazywana skupnią

Przypisy

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-15] (ang.).
[3]
Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
[4]
Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
[5]
Nazwa polska według: (1) Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków. 1900. (2) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894. (3) Ignacy Rafał Czerwiakowski: Opisanie roślin jednolistniowych lekarskich i przemysłowych. Kraków. 1852.
[6]
Kenneth A. Wilson. The Genera of the Arales in the Southeastern United States. „Journal of the Arnold Arboretum”. 41, s. 51-53, 1960. C.E. Wood. Cambridge: Harvard University. (ang.).
[7]
Jisaburo Ohwi: Flora of Japan. Waszyngton: Smithsonian Institute, 1965, s. 263-264. (ang.).
[8]
Flora of North America: north of Mexico. New York: Oxford University Press, 1993, s. 132-133. ISBN 0-19-513729-9. (ang.).
[9]
Asa Gray: Manual of the Botany of the Northern United States. Nowy Jork: 1859, s. 428. (ang.).
[10]
W. John Hayden: Wildflower of the Year brochure. Virginia Native Plant Society, 2009.
[11]
Wan-Kyunn Whang i Moo-Taek Lee. New flavonol glycosides from leaves of Symplocarpus renifolius. „Archives of Pharmacal Research”. 22 (4). s. 423-427. DOI: 10.1007/BF02979070. (ang.).
[12]
PLANTS Profile for Symplocarpus foetidus. 2010. [dostęp 2010-08-17]. (ang.).
[13]
Charlotte Erichsen-Brown: Medicinal and other uses of North American plants: a historical survey with special reference to the eastern Indian tribes. New York: Dover Publications, 1989, s. 238. ISBN 0-486-25951-X.
[14]
Daniel E. Moerman: Native American Medicinal Plants: An Ethnobotanical Dictionary. Timber Press. ISBN 978-1-60469-035-4.
[15]
Plants For A Future: Symplocarpus foetidus. [dostęp 2010-08-18]. (ang.).
[16]
Plants For A Future: Symplocarpus renifolius. [dostęp 2010-08-18]. (ang.).
[17]
Craig Conley: Magic Words: A Dictionary. Weiser Books, 2008, s. 310. ISBN 978-1-57863-434-7. (ang.).
[18]
Donald Joseph Leopold: Native plants of the northeast: a guide for gardening conservation. Portland, Or.: Timber Press, 2005, s. 131. ISBN 0-88192-673-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia Symplocarpus foetidus

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-15] (ang.).

[3] [3]
Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).

[kew-4] [4]
Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).

[5] [5]
Nazwa polska według: (1) Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków. 1900. (2) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894. (3) Ignacy Rafał Czerwiakowski: Opisanie roślin jednolistniowych lekarskich i przemysłowych. Kraków. 1852.

[arb-6] [6]
Kenneth A. Wilson. The Genera of the Arales in the Southeastern United States. „Journal of the Arnold Arboretum”. 41, s. 51-53, 1960. C.E. Wood. Cambridge: Harvard University. (ang.).

[jap-7] [7]
Jisaburo Ohwi: Flora of Japan. Waszyngton: Smithsonian Institute, 1965, s. 263-264. (ang.).

[flora-8] [8]
Flora of North America: north of Mexico. New York: Oxford University Press, 1993, s. 132-133. ISBN 0-19-513729-9. (ang.).

[gray-9] [9]
Asa Gray: Manual of the Botany of the Northern United States. Nowy Jork: 1859, s. 428. (ang.).

[skunk-10] [10]
W. John Hayden: Wildflower of the Year brochure. Virginia Native Plant Society, 2009.

[11] [11]
Wan-Kyunn Whang i Moo-Taek Lee. New flavonol glycosides from leaves of Symplocarpus renifolius. „Archives of Pharmacal Research”. 22 (4). s. 423-427. DOI: 10.1007/BF02979070. (ang.).

[12] [12]
PLANTS Profile for Symplocarpus foetidus. 2010. [dostęp 2010-08-17]. (ang.).

[13] [13]
Charlotte Erichsen-Brown: Medicinal and other uses of North American plants: a historical survey with special reference to the eastern Indian tribes. New York: Dover Publications, 1989, s. 238. ISBN 0-486-25951-X.

[14] [14]
Daniel E. Moerman: Native American Medicinal Plants: An Ethnobotanical Dictionary. Timber Press. ISBN 978-1-60469-035-4.

[pfaf-15] [15]
Plants For A Future: Symplocarpus foetidus. [dostęp 2010-08-18]. (ang.).

[plant-16] [16]
Plants For A Future: Symplocarpus renifolius. [dostęp 2010-08-18]. (ang.).

[17] [17]
Craig Conley: Magic Words: A Dictionary. Weiser Books, 2008, s. 310. ISBN 978-1-57863-434-7. (ang.).

[18] [18]
Donald Joseph Leopold: Native plants of the northeast: a guide for gardening conservation. Portland, Or.: Timber Press, 2005, s. 131. ISBN 0-88192-673-6. (ang.).

[5]

[4]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]