Roman Kobendza

Roman Kobendza (ur. 15 lutego 1886 w Niechcicach^[1] k. Piotrkowa Trybunalskiego, zm. 24 listopada 1955 w Warszawie) – polski botanik, dendrolog, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Grób Jadwigi i Romana Kobendzów na nowym cmentarzu na Służewie.

Roman Kobendza

Data i miejsce urodzenia	15 lutego 1886 Niechcice k. Piotrkowa Trybunalskiego
Data i miejsce śmierci	24 listopada 1955 Warszawa
Miejsce spoczynku	Nowy cmentarz na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej
Zawód, zajęcie	botanik, dendrolog, profesor
Narodowość	polska
Uczelnia	SGGW, UW
Odznaczenia

Życiorys

Syn wiejskiego kołodzieja Tomasza i Józefy ze Światłowiczów. Naukę w szkole średniej rozpoczął w Piotrkowie Trybunalskim, lecz po strajku szkolnym, w którym brał udział, przeniósł się do Warszawy i tam w 1908 otrzymał świadectwo dojrzałości. W latach 1908–1910 uczęszczał na wykłady na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych. Pracował jako nauczyciel w szkole Gazowni Miejskiej w Warszawie, następnie w latach 1910–1917 w Szkole Handlowej we Włocławku. W 1915 założył Uniwersytet Powszechny i bibliotekę szkolną, brał udział w pracach Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Był zaangażowany w ochronę Puszczy Kampinoskiej i doprowadził do utworzenia na jej terenie w 1937 roku pierwszego rezerwatu przyrody Sieraków. Pod jego opieką był Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego (1926–1951). Na SGGW kierował Katedrą Botaniki Leśnej i Dendrologii.

Od 1924 był współpracownikiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności^[2]. Roman Kobendza był jednym z inicjatorów powołania Kampinoskiego Parku Narodowego. Publikacje naukowe z dziedziny dendrologii, fitosocjologii i florystyki.

Od 15 lutego 1926 był mężem Jadwigi z Kaczorowskich^[3], geografki i geomorfolożki, z którą miał córkę (ur. 1927) i syna (ur. 1931).

Zmarł w Warszawie, spoczywa z żoną na służewskim cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej. Rosnącej przy ich grobie metasekwoi nadano ich imię i uznano za pomnik przyrody^[4].

Publikacje naukowe

1. Solanki i roślinność halofitowa w Zgłowiączce na Kujawach (Les sources salées de Zgłowiączka et leur végetation halophile) (1922)
2. Projekt rezerwatu w Puszczy Kampinoskiej (1924)
3. O kilku nowych gatunkach dla flory polskiej (Sur quelques espèces nouvelles pour la flore de Pologne) (1930)
4. Parki Warszawy i jej okolic (Les parcs de Varsovie et de ses environs) (1930)
5. Stosunki fitosocjologiczne Puszczy Kampinoskiej (Les Rapports Phytosociologiques dans l'ancienne grande Foret de Kampinos) (1930)
6. Flora Bielan (1932)
7. Jak reaguje system korzeniowy sosny (Pinus silvestris L.) na zawiewanie przez piasek (Wie reagier) (1932)
8. O zarastaniu ściętych pni jodłowych (Über das Vernarben von Weisstannenstümpfen) (1932)
9. Badania fitosocjologiczne w Górach Świętokrzyskich (Etudes phytosociologiques du massif du S-te) (1933)
10. Kilka uwag o roślinności płaskowzgórza Pełczańskiego na Wołyniu (Einige Bemerkungen über) (1933)
11. Zespoły roślin w paśmie Klonowskiem i dolinie Wilkowskiej (Les associations végétales de la chaîne) (1933)
12. Eine neue Varietät der Knackweide (1935)
13. Roślinność okolic Kazimierza Dolnego (1935)
14. Nowa odmiana wierzby kruchej (Salix fragilis L.) (Eine Varietät der Knackweisse) (1936)
15. Przyczynek do poznania brzozy czarnej (Betula obscura Kot.) w Polsce (Beitrag zur Kenntnis der Schwarzbirke (Betula obscura Kot.) in Polen) (1936)
16. Wawrzynek wilczełyko (Daphne Mezéreum L.) i jego znaczenie zdobnicze (Daphne Mezéreum et sa qualité ornamentale) (1936)
17. Wpływ zimy majowej na roślinność okolic Warszawy w 1935 r. (Influence de l'hiver en mai 1935 sur la végetation des environs de Varsovie) (1936)
18. Roślinność bliższych i dalszych okolic Włocławka (1937)
19. Roślinność ruderalna na gruzach miast polskich (1949)
20. Acanthopanax septemlobus Koidżumi w arboretum Rogowa (1950)
21. Acer platanoides L., var. Stollii Späth. w Młochowie pod Warszawą (1950)
22. Jak należy rozumieć kolec i cierń z morfologicznego punktu widzenia (1950)
23. Krytyczny przegląd niektórych gatunków rodzaju Lepidium R. Br. oraz nowe gatunki dla flory polskiej (1950)
24. Las Wawerski ze stanowiska fitosocjologii (Pflanzenassoziationen im Walde von Wawer) (1936)
25. Modrzew chiński złocisty Pseudolarix amabilis Rehd. (Syn. P. Kaempferi Gordon., P. Fortunei Mayr. (1950)
26. Nieznane stanowisko klonu polnego (Acer campestre L.) pod Warszawą (1950)
27. Nowa odmiana modrzewia amerykańskiego (Larix laricina K. Koch. var. pyramidalis argentea) (1950)
28. Czym jest topola rogalińska? (1952)
29. Różnopostaciowość liści dębu szypułkowego (Quercus Robur L.) pod wpływem uszkodzeń owadzich (1952)
30. Topole sekcji Leuce Duby w Polsce, ich zmienność i wykorzystanie dla celów gospodarczych i zdobniczych (1952)
31. Z biologii i ekologii kiełkowania nasion topoli (1952)
32. Nowe lub rzadkie formy świerka w Polsce (1953)
33. Thesium linophyllon L. (Th. intermedium Schrad.) wśród roślinności stepowej nad Wisłą (1958)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (28 września 1954)^[5]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)^[6]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[7]

Nagrody

• Nagroda Państwowa II stopnia za prace z zakresu botaniki leśnej, a w szczególności za prace nad szybko rosnącymi gatunkami drzew (1955)^[8]

Upamiętnienie

• Na cześć Romana Kobendzy nazwano gatunek jaskra (jaskier Kobendzy – Ranunculus kobendzae)^[9], którego holotyp pochodzi ze zbiorów zielnikowych tego badacza^[10].
• Imieniem Romana Kobendzy nazwano gołoborze na stoku Łysej Góry w Górach Świętokrzyskich.
• Rosnącemu na terenie Obszaru Ochrony Ścisłej „Krzywa Góra” ponad 300-letniemu dębowi szypułkowemu nadano miano „Dąb Kobendzy”. Obok dębu w 1968 ustawiono głaz narzutowy z inskrypcją upamiętniającą prof. Romana Kobendzę - zasłużonego badacza i miłośnika Puszczy Kampinoskiej^[11].
• Szkoła Podstawowa w Sadowej nosi imiona Jadwigi i Romana Kobendzów^[12].

Zobacz też

• Rezerwat przyrody Źródła rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy

Przypisy

1. Jerzy Wysokiński: Wybitny botanik urodził się w Niechcicach. epiotrkow.pl, 4 listopada 2011. [dostęp 2019-04-30].
2. Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952). Kraków 2002. Brak numerów stron w książce
3. Roman Kobendza M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-20].
4. PL.ZIPOP.1393.PP.1465011.3092 [online], Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody.
5. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
6. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
7. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. Nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
8. Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-14].
9. Ranunculus kobendzae Halamski | Plants of the World Online | Kew Science [online], Plants of the World Online [dostęp 2023-05-18] (ang.).
10. A.T.A.T. Halamski A.T.A.T., F.G.F.G. Dunkel F.G.F.G., E.M.E.M. Temsch E.M.E.M., Ranunculus kobendzae, a new species of the R. auricomus complex (Ranunculaceae) from Poland, „Annales Botanici Fennici”, 56 (1–3), 2018, s. 123–134.
11. EwaE. Olkuśnik EwaE., Człowiek, który dał oddech Warszawie. Profesor Roman Kobendza – inicjator utworzenia Kampinoskiego Parku Narodowego [online], HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2024-02-20] (pol.).
12. Patroni szkoły - Szkoła Podstawowa im. Jadwigi i Romana Kobendzów w Sadowej [online], sp-sadowa.szkolnastrona.pl [dostęp 2024-02-20] (pol.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000014719164
• VIAF: 65000917
• SUDOC: 177917938
• NKC: js2013768161
• NTA: 296358193
• PLWABN: 9810553268205606
• NUKAT: n99052636
• LIH: LNB:C6II;=uY

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3923383