Płochacze

Płochacze
	Prunellidae
	Richmond, 1908
	; Przedstawiciel rodziny – płochacz halny (P. collaris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	płochacze
	Typ nomenklatoryczny
	Motacilla modularis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Rodzaju: Accentor Bechstein, 1802; Aprunella Bianchi, 1904;
	Rodzaju: Accentor Bechstein, 1802; Aprunella Bianchi, 1904;
Rodzaje
	Prunella Vieillot, 1816;
	Prunella Vieillot, 1816;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płochacze^[6] (Prunellidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Europie, Azji i północno-zachodniej Afryce^[7]^[8].

W Polsce występuje pokrzywnica i płochacz halny; sporadycznie zalatuje płochacz syberyjski, a wyjątkowo płochacz czarnogardły^[9].

Jest to jedyna rodzina ptaków endemiczna dla Palearktyki. Większość gatunków zamieszkuje obszary górskie; jedynie pokrzywnica, płochacz śniady oraz płochacz syberyjski żyją też na terenach nizinnych. Nie odbywają dalekich wędrówek, ale zimą przenoszą się w niższe partie gór i na tereny o łagodniejszym klimacie położone bardziej na południu.

Długość ciała 14–18 cm, masa ciała 17,5–45 g^[10]. Z wyglądu przypominają wróble (ale nie są z nimi blisko spokrewnione). Mają rude, brązowe lub szare, kreskowane upierzenie, cienki i ostry dziób. Obie płci są ubarwione podobnie. Gniazdują na ziemi, wśród niskiej roślinności lub w szczelinie skalnej. Składają 3–6 jaj o barwie od zielonkawej do niebieskiej. Odżywiają się owadami, a zimą również nasionami i jagodami.

Etymologia

Prunella: niem. Braunelle – płochacz, od zdrobnienia braun – brązowy, w aluzji do rudo-brązowego ubarwienia górnych części ciała płochacza pokrzywnicy^[11].
Accentor: nowołac. accentor – chórzysta, od łac. ad – w kierunku, dla; cantor, cantoris – śpiewak, od canere – śpiewać^[12]. Gatunek typowy: Sturnus collaris Scopoli, 1769.
Aprunella: grecki negatywny przedrostek α- a-; rodzaj Prunella Vieillot, 1816^[13]. Gatunek typowy: Accentor immaculatus Hodgson, 1845.

Podział systematyczny

Taksonem siostrzanym wobec płochaczy są złotogłówki (Peucedramidae)^[14]^[15]^[16]. Do rodziny należy jeden rodzaj Prunella z następującymi gatunkami^[6]:

Prunella himalayana (Blyth, 1842) – płochacz himalajski
Prunella collaris (Scopoli, 1769) – płochacz halny
Prunella immaculata (Hodgson, 1845) – płochacz kasztanowaty
Prunella rubeculoides (Moore,F, 1854) – płochacz rudopierśny
Prunella strophiata (Blyth, 1843) – płochacz rdzawobrewy
Prunella fulvescens (Severtsov, 1873) – płochacz płowy
Prunella koslowi (Przevalski, 1887) – płochacz mongolski
Prunella rubida (Temminck & Schlegel, 1845) – płochacz śniady
Prunella montanella (Pallas, 1776) – płochacz syberyjski
Prunella modularis (Linnaeus, 1758) – płochacz pokrzywnica
Prunella atrogularis (von Brandt, 1843) – płochacz czarnogardły
Prunella ocularis (Radde, 1884) – płochacz pstry

[1]
Prunellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 191. (niem.).
[3]
V.L. Bianchi. Обзоръ Формъ семейства завирушекъ, Асеепtоridае, огй. РаззегхГогтев. „Annuaire du Musée zoologique de l’Académie des sciences de St. Pétersbourg”. 9, s. 118, 1904. (ros.).
[4]
Prunella, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-01-22] (ang.).
[5]
L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 43. (fr.).
[6]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) – płochacze - Accentors (wersja: 2021-06-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-17].
[7]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-23]. (ang.).
[8]
Accentors (Prunellidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
[9]
Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej PTZool. [dostęp 2023-02-17].
[10]
B. Hatchwell: Family Prunellidae (Accentors). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 10: Cuckoo-shrikes to Thrushes. Barcelona: Lynx Edicions, 2005, s. 508–513. ISBN 84-87334-72-5. (ang.).
[11]
Prunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
[12]
Accentor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
[13]
Aprunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
[14]
J.G. Groth. Molecular phylogenetics of finches and sparrows: consequences of character state removal in cytochrome b sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 10 (3), s. 377–390, 1998. PMID: 10051390. (ang.).
[15]
P.G.P. Ericson & U.S. Johansson. Phylogeny of Passerida (Aves: Passeriformes) based on nuclear and mitochondrial sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 29 (1), s. 126–138, 2003. (ang.).
[16]
K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.

[itis-1] [1]
Prunellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bechstein-2] [2]
J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 191. (niem.).

[Bianchi-3] [3]
V.L. Bianchi. Обзоръ Формъ семейства завирушекъ, Асеепtоridае, огй. РаззегхГогтев. „Annuaire du Musée zoologique de l’Académie des sciences de St. Pétersbourg”. 9, s. 118, 1904. (ros.).

[itis2-4] [4]
Prunella, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-01-22] (ang.).

[Vieillot-5] [5]
L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 43. (fr.).

[Mielczarek&Kuziemko-6] [6]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) – płochacze - Accentors (wersja: 2021-06-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-17].

[ioc-7] [7]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-23]. (ang.).

[ibc-8] [8]
Accentors (Prunellidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).

[kflista-9] [9]
Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej PTZool. [dostęp 2023-02-17].

[hbw10-10] [10]
B. Hatchwell: Family Prunellidae (Accentors). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 10: Cuckoo-shrikes to Thrushes. Barcelona: Lynx Edicions, 2005, s. 508–513. ISBN 84-87334-72-5. (ang.).

[11] [11]
Prunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[12] [12]
Accentor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[13] [13]
Aprunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[mpe10-14] [14]
J.G. Groth. Molecular phylogenetics of finches and sparrows: consequences of character state removal in cytochrome b sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 10 (3), s. 377–390, 1998. PMID: 10051390. (ang.).

[mpe29-15] [15]
P.G.P. Ericson & U.S. Johansson. Phylogeny of Passerida (Aves: Passeriformes) based on nuclear and mitochondrial sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 29 (1), s. 126–138, 2003. (ang.).

[zs35-16] [16]
K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Etymologia

Podział systematyczny

Wikiwand in your browser!

Płochacze

Etymologia

Podział systematyczny

Wikiwand in your browser!

Występowanie

Charakterystyka

Systematyka

Przypisy