Purpurek białobrzuchy

Purpurek białobrzuchy^[3], purpurek molucki^[4] (Pericrocotus lansbergei) – gatunek ptaka z podrodziny purpurków (Pericrocotinae) w rodzinie liszkojadów (Campephagidae). Słabo poznany ptak występujący na Małych Wyspach Sundajskich, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Purpurek białobrzuchy

Pericrocotus lansbergei[1]
Büttikofer, 1886
Ilustracja autorstwa Johna Gerrarda Keulemansa z 1896 roku opublikowana w czasopiśmie „Novitates Zoologicae”
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	liszkojady
Podrodzina	purpurki
Rodzaj	Pericrocotus
Gatunek	purpurek białobrzuchy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Zasięg występowania

Purpurek białobrzuchy występuje na wyspach Sumbawa i Flores, w grupie Małych Wysp Sundajskich^[5][6][7].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo w 1886 roku opisał szwajcarski zoolog Johann Büttikofer na łamach czasopisma „Notes from the Leyden Museum”^[8]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Büttikofer wskazał miejscowość Bima na wyspie Sumbawa^[8]. Holotyp zebrał i dostarczył do Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie holenderski administrator kolonialny Johan Willem van Lansberge^[8].

P. lansbergei tworzy nadgatunek z P. cinnamomeus i P. igneus^[6]; czasami traktowany jest jako gatunek konspecyficzny z wyżej wymienionymi gatunkami^[5]. Gatunek monotypowy^[7].

Etymologia

Nazwa rodzajowa: gr. περι peri – bardzo, dookoła; κροκωτος krokōtos – złoto-żółty, od κροκος krokos – szafran^[9]. Epitet gatunkowy honoruje Johana Willema van Lansberge’a (1830–1905), holenderskiego administratora kolonialnego, gubernatora Holenderskich Indii Wschodnich w latach 1875–1881^[10].

Morfologia

Długość ciała 16 cm^[6]. Samiec ma błyszczącą czarną głowę, płaszcz, barkówki i górne części piersi, pomarańczowo-czerwony zad i pokrywy nadogonowe; pokrywy nadskrzydłowe czarniawe, pomarańczowo-czerwone na środku, dużych pokrywach i u podstawach lotek. Centralna para piór ogonowych czarna, reszta pomarańczowo-czerwona; piersi i górna część boku ciała pomarańczowo-czerwona, reszta spodu ciała zwykle koloru białego. Tęczówki ciemnobrązowe, dziób i nogi czarne^[6]. U samicy czarne obszary występujące u samca są koloru jasnobrązowego, zad jest matowo żółty, zaś gardło i spód ciała są koloru całkowicie szarawo-białego do białego. Osobniki niedojrzałe przypominają samicę^[6].

Ekologia

Purpurek białobrzuchy zamieszkuje otwarty las typu parkowego z rzadkim podszytem; występuje również w lasach pierwotnych, wtórnych i nadrzecznych^[6]. Występuje na wysokości do 1150 m n.p.m. na Sumbawa i do 1820 m n.p.m. na Flores, jednak widywany głównie poniżej 500 m n.p.m.^[6] Odzywa się cichym, wibrującym głosem^[6]. Odżywia się głównie małymi stawonogami^[6]. Zazwyczaj pokarm zdobywa w parach lub małych grupach, często łączy się w stada z innymi gatunkami ptaków^[6]. Sezon lęgowy przypada na okres od kwietnia do czerwca, brak innych informacji na temat lęgów^[6].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[2]. Gatunek o ograniczonym zasięgu występowania^[2]. Ogólnie uznawany za rzadki, ale lokalnie może być umiarkowanie pospolity^[6]. Populacja tego ptaka wydaje się być stabilna ze względu na brak dowodów na jakiekolwiek spadki lub istotne zagrożenia^[2].

Przypisy

1. Pericrocotus lansbergei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. BirdLife International, Pericrocotus lansbergei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-12-17] (ang.).
3. P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Pericrocotinae Sundevall, 1872 – purpurki (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-25].
4. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 254, 1999.
5. E. Mayr, J.C. Greenway, Jr.: Check-list of birds of the world. Cz. 9. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1960, s. 211. (ang.).
6. B. Taylor: Flores Minivet (Pericrocotus lansbergei). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-12-17]. (ang.). Brak numerów stron w książce
7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, berryhunter, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-25]. (ang.).
8. J. Büttikofer. On a new species of Pericrocotus from Sumbawa. „Notes from the Leyden Museum”. 8 (3), s. 155, ryc. 6, 1886. (ang.).
9. The Key to Scientific Names ↓, Pericrocotus [dostęp 2016-12-17], [archiwum].
10. The Key to Scientific Names ↓, Lansbergei [dostęp 2016-12-17], [archiwum].

Bibliografia

• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i krótki filmik. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

Encyklopedie internetowe (takson):

• SNL: floresmønjefugl

Identyfikatory zewnętrzne:

• GBIF: 2486820
• identyfikator iNaturalist: 7859
• ITIS: 561921
• NCBI: 424834
• CoL: 6V4M3