Propyn

Propyn, C
3H
4 – organiczny związek chemiczny, węglowodór nienasycony z szeregu homologicznego alkinów.

Propyn

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) prop-1-yn Inne nazwy i oznaczenia metyloacetylen
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C3H4
Inne wzory	HCCCH 3, HC≡C−CH 3
Masa molowa	40,06 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz[1] o słodkawym zapachu
Identyfikacja
Numer CAS	74-99-7
PubChem	6335
SMILES C#CC
InChI InChI=1S/C20H26ClN3/c1-20(2)10-7-16(13-20)24-19(14-3-5-15(21)6-4-14)17-8-11-22-12-9-18(17)23-24/h3-6,16,22H,7-13H2,1-2H3 InChIKey MWWATHDPGQKSAR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 0,001707 g/cm³ (15 °C)[2]; gaz Rozpuszczalność w wodzie 3640 mg/l[3] w innych rozpuszczalnikach benzen, chloroform, dobrze w etanolu[1] Temperatura topnienia −103,0 °C[1] Temperatura wrzenia −23,2 °C[1] Punkt krytyczny 129,2 °C[2]; 5,63 MPa[2]; 0,245 g/cm³[2] logP 0,94[3] Współczynnik załamania 1,3863 (589 nm, −40 °C)[1] Prężność pary 512,3 kPa (20 °C)[2]
Budowa Moment dipolowy 0,784 ± 0,001 D[4]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-12-11] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H220, H280, H335 Zwroty P P210, P261, P410+P403 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Łatwopalny (F) Drażniący (Xi) Zwroty R R11, R37, R43 Zwroty S S16, S36, S37, S38 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 4 2 2   Granice wybuchowości 2,1–12,5%[6] Numer RTECS UK4250000
Podobne związki
Podobne związki	acetonitryl
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Jest składnikiem gazu MAPP. W przeciwieństwie do acetylenu, propyn może być bezpiecznie sprężany.

Właściwości

Propyn istnieje w równowadze z propadienem, których mieszanina występuje pod nazwą MAPD:

H
3CC≡CH ⇄ H
2C=C=CH
2

Stała równowagi tej reakcji wynosi 0,22 (270 °C).

Toksykologia

Propyn działa drażniąco na drogi oddechowe, oczy i skórę. Potencjalne objawy w przypadku inhalacji: ból głowy, zawroty głowy, senność, problemy z koordynacją ruchową, rozszerzenie źrenic, utrata przytomności^[7].

• NDS wynosi 1500 mg/m³^[7]
• NDSCh wynosi 2000 mg/m³^[7]

Przypisy

1. Haynes 2014 ↓, s. 3-470.
2. Propyne, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 13940 [dostęp 2015-12-11] (niem. • ang.).
3. 1-Propyne, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2015-12-11] (ang.).
4. Haynes 2014 ↓, s. 9-59.
5. Propyn, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy [dostęp 2015-12-11] (pol. • ang.).
6. Haynes 2014 ↓, s. 16-20.
7. Propyne (nr 295493) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2010-05-25]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia

• CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):

• GND: 4597971-6

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/methyl-acetylene