Proinsulina

Proinsulina – peptyd, nieaktywny prekursor insuliny. Proinsulina powstaje w trzustce, w komórkach β wysepek Langerhansa. Gen zlokalizowany na krótszym ramieniu chromosomu 11 (locus p15.5^{[potrzebny przypis]}) koduje powstawanie prekursorowego peptydu preproinsuliny^[1], liczącego u człowieka 110 aminokwasów. Preproinsulina zawiera fragment sygnałowy złożony z 24 aminokwasów, który w retikulum endoplazmatycznym^{[potrzebny przypis]} pod wpływem odpowiedniej proteazy zostaje odcięty i w ten sposób powstaje proinsulina^[1].

Proinsulina składa się z 86 aminokwasów^[2]. Łańcuch proinsuliny przyjmuje charakterystyczną konformację z mostkami dwusiarczkowymi (-S-S-) łączącymi łańcuchy A (21 aminokwasów) i B (30 aminokwasów)^[1]. Podczas wydzielania insuliny w komórkach β 35-aminokwasowy^{[potrzebny przypis]} fragment - peptyd C - jest odcinany i powstaje właściwy hormon. Najpierw endopeptydaza 1 przerywa połączenie peptydu C z łańcuchem B, potem endopeptydaza 2 powoduje przerwanie połączenia pomiędzy peptydem C a łańcuchem A. Do krwi dostają się niewielkie ilości proinsuliny^{[potrzebny przypis]}. Z jednej cząsteczki proinsuliny powstaje w aparacie Golgiego komórki beta jedna cząsteczka insuliny i jedna cząsteczka peptydu C^[1]. Składniki te w takiej samej proporcji są wydzielane do krwi układu wrotnego.

Pomiar stężenia peptydu C we krwi obwodowej ma obecnie duże znaczenie praktyczne, gdyż najlepiej odzwierciedla czynność komórek β trzustki. Peptyd C w całości opuszcza wątrobę i ulega rozpadowi dopiero w nerkach. Tylko 5% peptydu C przechodzi do moczu. Preparaty insuliny z trzustek zwierzęcych (insulina bydlęca, wieprzowa) zawierają resztki proinsuliny, które mogą powodować objawy uczuleniowe i insulinooporność u przyjmujących je chorych, jest to jeden z powodów, dla których lepsze są preparaty insuliny ludzkiej uzyskane metodami inżynierii genetycznej.

^{[potrzebny przypis]}

Proinsulina ma bardzo małą aktywność biologiczną^[1], a siła jej działania zmniejszającego glikemię jest równa 10–15% siły działania insuliny u człowieka.^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

[pwn-1] [1]
Marian Grzymisławski: Budowa układów związanych z przyswajaniem pokarmu. W: Jan Gawęcki, Lech Hryniewiecki: Żywienie człowieka. T. 1: Podstawy nauki o żywieniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 68. ISBN 83-01-13947-1.

[2] [2]
EdwardE. Bańkowski EdwardE., Biochemia: podręcznik dla studentów uczelni medycznych, Wyd. 3, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2017, s. 418, ISBN 978-83-65373-09-0.

[1]

[2]