Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Premiership Rugby (Gallagher Premiership Rugby, dawniej Courage League, Allied Dunbar Premiership, Zurich Premiership, Guinness Premiership, Aviva Premiership Rugby) – profesjonalna liga rugby union w Anglii, najwyższy poziom rozgrywek klubowych w tym kraju. Jej zwycięzca zostaje mistrzem Anglii. Założona w 1987, od 1997 zawodowa. Uważana jest za jedną z trzech najlepszych lig rugby union w Europie obok francuskiej Top 14 i międzynarodowej United Rugby Championship[1]. Najwięcej tytułów mistrzowskich w historii zdobyła drużyna Leicester Tigers.
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1987 |
| Poprzednia nazwa |
Courage League, Allied Dunbar Premiership, Zurich Premiership, Guinness Premiership, Aviva Premiership Rugby |
| Przekształcona na zawodową |
1997 |
| Partner TV | |
| Sponsor tytularny | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
10 |
| Niższy poziom ligowy |
RFU Championship |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca | |
| Obecny zwycięzca |
Northampton Saints (2024) |
| Najwięcej zwycięstw |
Leicester Tigers (11) |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Początkowo liga nosiła nazwę Courage League. Wraz z jej profesjonalizacją od 1997 zmieniła nazwę na Premiership, a do określenia tego dodawane były nazwy sponsorów tytularnych: w latach 1997–2000 Allied Dunbar Premiership, w latach 2000–2005 Zurich Premiership, w latach 2005–2010 Guinness Premiership, 2010–2018 Aviva Premiership Rugby[2]. Od 2018 nosi nazwę obejmującą wskazanie kolejnego sponsora, Gallagher Premiership Rugby[3].
Choć Anglia jest ojczyzną rugby, długo nie rozgrywano tu klubowych rozgrywek o mistrzostwo kraju. Pod koniec lat 60. przedstawiciele klubów zgłosili taką propozycję, ale Rugby Football Union (RFU) odrzuciła ją jako sprzeczną z ideą sportu amatorskiego[4][5]. Pod naciskiem klubów w 1971 organizacja ta zgodziła się na prowadzenie rozgrywek pucharowych[6][7], a w 1976 na klasyfikowanie drużyn w oparciu o uzyskane wyniki meczów w tzw. Merit Tables[6]. W 1980 opracowano raport, z którego wynikało, że wprowadzenie rozgrywek ligowych jest pożądane, aby podnieść poziom reprezentacji narodowej[8].
Liga powstała w 1987 jako pierwsze zorganizowane ogólnoangielskie rozgrywki o tytuł mistrza Anglii (wcześniej rozgrywano tylko mecze towarzyskie i turnieje regionalne). Liga nosząca wówczas nazwę Courage League stanowiła najwyższy poziom rozgrywkowy w hierarchii ligowej obejmującej ponad tysiąc klubów[2][9]. Liczyła dwanaście klubów, a rozgrywki toczone były systemem ligowym – każda drużyna rozgrywała z wszystkimi pozostałymi po jednym meczu. Na niższy poziom rozgrywek spadały dwie ostatnie drużyny z ligowej tabeli i były zastępowane dwoma najlepszymi drużynami drugoligowymi. W kolejnym okresie liczba drużyn w lidze wahała się od trzynastu do dziesięciu, aby w 1996 powrócić do dwunastu. W 1993 wprowadzono też zasadę rozgrywania pomiędzy każdą parą drużyn dwóch spotkań: meczu i rewanżu[2].
Pierwszym mistrzem została drużyna Leicester Tigers. Wprowadzenie ligowych rozgrywek w RFU uznano za największą zmianę w angielskim rugby od 1871. Rugby zainteresowali się sponsorzy (m.in. pierwszy tytularny sponsor rozgrywek, browary Courage)[8], kluby zaczęły zatrudniać profesjonalnych trenerów[10]. Początkowo w lidze dominowała drużyna Bath[11][9], która w pierwszej połowie lat 90. zdobyła cztery tytuły mistrzowskie[11].
Wprowadzenie profesjonalizmu do rugby union spowodowało przekształcenie ligi w zawodową w 1997. Poszerzono ją do czternastu zespołów, jednak w wyniku bankructwa jednego z uczestników (Richmond) oraz połączenia się dwóch innych (London Irish i London Scottish) już po jednym sezonie na powrót liczyła dwanaście drużyn[2][12][13]. Wiele zasłużonych klubów miało kłopoty i nie było w stanie sprostać finansowej rywalizacji, m.in. dominującą pozycję utraciło Bath[14]. Do ligi zaczęto ściągać najbardziej utytułowanych zawodników z całego świata[15]. W kolejnych latach dominowały w lidze dwa kluby, Leicester Tigers i Wasps[16]. Rosło zainteresowanie kibiców ligą, a kluby osiągały sukcesy międzynarodowe – w pierwszych latach XXI w. najpierw Leicester Tigers[17][18], a potem Wasps po dwa razy z rzędu wygrali w Pucharze Heinekena (w 2007 te dwie drużyny zagrały ze sobą w finale tych rozgrywek)[19]. Dominację w Europie ograniczyło jednak wprowadzenie pułapu wynagrodzeń[20]. W sezonie 2019/2020 doszło do skandalu – okazało się, że Saracens w ciągu trzech poprzednich sezonów (w ciągu których zdobyli dwa mistrzostwa) naruszało ten pułap wynagrodzeń i w efekcie zostało ukarane karną degradacją na koniec sezonu[21][22][23]. Z kolei w sezonie 2022/2023 z powodu kłopotów finansowych zawieszono i wykluczono z ligi aż trzy spośród 13 uczestniczących w rozgrywkach drużyn: Worcester Warriors, Wasps i tuż po zakończeniu rozgrywek London Irish[24][25][26].
W poszczególnych sezonach zmieniały się zasady spadku i awansu, m.in. w niektórych sezonach stosowano mecze barażowe między najsłabszymi drużynami Premiership i najlepszymi Premiership Two (drugiego poziomu rozgrywek). W 2000 rozpoczęto naliczanie punktów bonusowych, a oprócz sezonu ligowego pojawiła się dodatkowa faza play-off obejmująca ćwierćfinały, półfinały i finał. Uregulowano wówczas też kwestię spadku i awansu – ustalając zasadę automatycznego spadku najsłabszej drużyny i zastępowania jej najlepszą drużyną z niższego poziomu[2], choć największe kluby ligi chciały zlikwidować możliwość spadku i awansu w drodze sportowych rozgrywek, zastępując ją możliwością dopuszczenia do ligi wyłącznie na podstawie kryteriów finansowych[27]. W 2021 podjęto decyzję o wprowadzeniu moratorium na spadek z ligi po sezonie 2020/2021, przy zachowaniu awansu z poziomu Championship[28]. Następnie brak spadków z ligi przedłużono do sezonu 2022/2023. Począwszy od sezonu 2023/2024 zaplanowano rozgrywanie meczów barażowych o udział w Premiership pomiędzy ostatnią drużyną tej ligi a mistrzem Championship[29].
Począwszy od sezonu 2002/2003 rozgrywki fazy play-off decydowały o tytule mistrza Anglii. Zmienił się jednak ich format – zamiast ośmiu drużyn uczestniczyły w nich najpierw trzy zespoły (półfinał między drugą i trzecią drużyną ligi, a następnie finał między zwycięzcą półfinału i pierwszą drużyną ligi), a potem cztery (wprowadzono drugi półfinał między najlepszą i czwartą drużyną ligi)[30].
Sezon ligowy składa się z dwóch części: rundy zasadniczej toczonej systemem kołowym (każdy z każdym u siebie i na wyjeździe) oraz rundy pucharowej. W fazie zasadniczej rozgrywane jest 18 kolejek (po 9 w pierwszej rundzie i rundzie rewanżowej). Cztery najlepsze drużyny w końcowej tabeli rundy zasadniczej kwalifikują się do półfinałów. Zwycięzcy z półfinałów walczą o tytuł mistrza Anglii w finałowym spotkaniu na Twickenham Stadium. Żaden zespół nie spada z ligi[31].
O kolejności zespołów w tabeli ligowej decyduje w pierwszej kolejności punkty zdobyte w rozgrywkach: cztery za zwycięstwo, dwa za remis, zero za porażkę oraz po jednym punkcie bonusowym za zdobycie w meczu co najmniej 4 przyłożeń i za porażkę nie wyższą niż 7 punktami. Jeśli liczba tych punktów jest równa o pozycji w tabeli decydują kolejno liczba zwycięstw w rozgrywkach, bilans punktów meczowych, liczba zdobytych punktów meczowych, bilans punktów meczowych w meczach z zespołem, z którym rywalizuje o miejsce w tabeli[31].
Kluby uczestniczące w rozgrywkach obowiązuje ustalany przed każdym sezonem przez Premiership Rugby Board pułap wynagrodzeń, mający chronić kluby przed problemami finansowymi i zapewniać konkurencyjność rozgrywek. Przekroczenie tego pułapu skutkuje karami. W sezonie 2017/2018 wynosił on 7 milionów funtów. System posiada wiele ulg i wyjątków m.in. z limitu wyłączone są wynagrodzenia dwóch zawodników w każdym klubie, wynagrodzenia zawodników zatrudnionych w celu zastąpienia graczy kontuzjowanych. Premiowane są też działania na rzecz utalentowanych angielskich zawodników[32]. W 2020, z powodu kłopotów finansowych wywołanych pandemią COVID-19 podjęto decyzję o przejściowym zmniejszeniu limitu do 5,6 milionów funtów w okresie od sezonu 2021/2022 do sezonu 2023/2024, a także ograniczenia liczby zawodników wyłączonych z limitu do jednego w sezonach 2022/2023 i 2023/2024[33].
Najlepsze drużyny ligi w sezonach 1987/1988–2001/2002 (do sezonu 1999/2000 nie rozgrywano fazy play-off, w sezonach 2000/2001 i 2001/2002 mimo rozegrania fazy play-off mistrzem Anglii została najlepsza drużyna w tabeli ligowej):
| Sezon | Mistrz | Wicemistrz |
|---|---|---|
| 1987/1988[34] | Leicester Tigers | Wasps |
| 1988/1989[35] | Bath | Gloucester |
| 1989/1990[36] | Wasps | Gloucester |
| 1990/1991[37] | Bath | Wasps |
| 1991/1992[38] | Bath | Orrell |
| 1992/1993[39] | Bath | Wasps |
| 1993/1994[40] | Bath | Leicester Tigers |
| 1994/1995[41] | Leicester Tigers | Bath |
| 1995/1996[42] | Bath | Leicester Tigers |
| 1996/1997[43] | Wasps | Bath |
| 1997/1998[44] | Newcastle Falcons | Saracens |
| 1998/1999[45] | Leicester Tigers | Northampton Saints |
| 1999/2000[46] | Leicester Tigers | Bath |
| 2000/2001[47] | Leicester Tigers | London Wasps |
| 2001/2002[48] | Leicester Tigers | Sale Sharks |
Wyniki finałów od sezonu 2002/2003:
W sezonach 2000/2001 i 2001/2002 rozgrywano fazę play-off z finałem, jednak mistrzem Anglii zostawał zwycięzca rozgrywek ligowych, a nie zwycięzca finału:
| Sezon | Zwycięzca | Wynik finału | Przegrany | Data finału | Miejsce finału | Liczba publiczności | Najlepsza drużyna fazy ligowej |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000/2001[92] | Leicester Tigers | 22:10 | Bath | Twickenham Stadium | Leicester Tigers[47] | ||
| 2001/2002[93] | Gloucester | 28:23 | Bristol Shoguns | 8.06.2002 | Twickenham Stadium | 28 500 | Leicester Tigers[48] |
Zgodnie z danymi na koniec sezonu 2022/2023 najwięcej przyłożeń w historii ligi zdobył Chris Ashton. Najwięcej skutecznych rzutów karnych i podwyższeń wykonał Charlie Hodgson, a drop goali on oraz Alex Goode. Hodgson jest także zdobywcą największej liczby punktów w historii ligi. Natomiast graczem, który wystąpił w największej liczbie spotkań jest Richard Wigglesworth[94].
Lista drużyn uczestniczących w rozgrywkach Premiership (na zielono wiersze z drużynami uczestniczącymi w rozgrywkach w sezonie 2023/2024)[95][96][39]:
| Klub | Miejscowość | Sezony w lidze | Mistrzostwa | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Bath | Bath | 35 (od 1987) | 6 (1989, 1991–1994, 1996) | |
| Bedford Blues | Bedford | 3 (1989–1990, 1998–2000) | 0 | |
| Bristol Bears | Bristol | 24 (1987–1998, 1999–2003, 2005–2009, 2016–2017, od 2018) | 0 | dawniej Bristol, Bristol Shoguns |
| Coventry | Coventry | 1 (1987–1988) | 0 | |
| Exeter Chiefs | Exeter | 12 (od 2010) | 2 (2017, 2020) | |
| Gloucester | Gloucester | 35 (od 1987) | 0 | |
| Harlequins | Londyn (Twickenham) | 34 (1987–2005, od 2006) | 2 (2012, 2021) | |
| Leeds Carnegie | Leeds | 8 (2001–2006, 2007–2008, 2009–2011) | 0 | dawniej Leeds Tykes |
| Leicester Tigers | Leicester | 35 (od 1987) | 11 (1988, 1995, 1999–2002, 2007, 2009, 2010, 2013, 2022) | |
| Liverpool St Helens | Liverpool | 2 (1988–1989, 1990–1991) | 0 | |
| London Irish | Londyn (Brentford) | 27 (1991–1994, 1996–2016, 2017–2018, 2019–2023) | 1 (1998) | (dawniej w Coventry) |
| London Scottish | Londyn (Richmond) | 2 (1992–1993, 1998–1999) | 0 | |
| London Welsh | Oksford | 2 (2012–2013, 2014–2015) | 0 | |
| Moseley | Birmingham | 4 (1987–1991) | 0 | |
| Newcastle Falcons | Newcastle | 24 (1993–1994, 1997–2012, 2013–2019, od 2020) | 1 (1998) | dawniej Newcastle Gosforth, Newcastle |
| Northampton Saints | Northampton | 30 (1990–1995, 1996–2007, od 2008) | 2 (2014, 2024) | |
| Nottingham | Nottingham | 5 (1987–1992) | 0 | |
| Orrell | Manchester (Orrell) | 10 (1987–1997) | 0 | |
| Richmond | Londyn (Richmond) | 2 (1997–1999) | 0 | |
| Rosslyn Park | Londyn (Roehampton) | 4 (1988–1992) | 0 | |
| Rotherham Titans | Rotherham | 2 (2000–2001, 2003–2004) | 0 | |
| Rugby | Rugby | 2 (1991–1993) | 0 | |
| Sale Sharks | Manchester (Eccles) | 29 (1987–1988, od 1994) | 1 (2006) | dawniej Sale (w Sale i Stockport) |
| Saracens | Londyn (Hendon) | 30 (1989–1993, 1995–2020, od 2021) | 6 (2011, 2015, 2016, 2018, 2019, 2023) | (dawniej w Watford) |
| Wasps | Coventry | 35 (1987–2023) | 6 (1990, 1997, 2003–2005, 2008) | (dawniej w Londynie i High Wycombe) |
| Waterloo | Liverpool (Blundellsands) | 2 (1987–1989) | 0 | |
| West Hartlepool | Hartlepool | 5 (1992–1993, 1994–1997, 1998–1998) | 0 | |
| Worcester Warriors | Worcester | 16 (2004–2010, 2011–2014, 2015–2023) | 0 |
Zespoły uczestniczące w rozgrywkach Premiership biorą udział w europejskich pucharach klubowych: European Rugby Champions Cup (wcześniej pod nazwą Puchar Heinekena) i European Rugby Challenge Cup (niższej rangi od Champions Cup). Anglia miała zapewnione co najmniej sześć miejsc dla najlepszych drużyn w Champions Cup (przy czym szczegółowe zasady kwalifikacji były zmienne, m.in. przed 1994 do tej puli wliczano zdobywców Pucharu Heinekena z poprzedniego sezonu, potem zdobycie Pucharu powodowało awans niezależnie od puli 6 miejsc przeznaczonych dla pozostałych najlepszych drużyn ligi)[97][98]. W 2020 w związku z powiększeniem liczby drużyn w Champions Cup uzgodniono, że będzie tam występować osiem najlepszych drużyn Premiership. Drużyny ligowe, które nie zakwalifikują się do Champions Cup biorą udział w rozgrywkach Challenge Cup[99].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
