Poziomka

Poziomka (Fragaria L.) – rodzaj bylin z rodziny różowatych. Obejmuje 22 gatunki^[4]. Rośliny te występują na półkuli północnej i w Chile. W Polsce rosną w naturze trzy gatunki, poza tym podobnie jak w wielu innych krajach, rozpowszechniony jest w uprawie mieszaniec międzygatunkowy – truskawka (Fragaria ×ananassa). Ten takson o istotnym znaczeniu ekonomicznym powstał w wyniku skrzyżowania poziomki chilijskiej i wirginijskiej. W naturze poziomki zasiedlają zazwyczaj słoneczne murawy, obrzeża lasów i lasy świetliste^[5].

Ten artykuł dotyczy rodzaju bylin. Zobacz też: poziomka pospolita – gatunek zwany krótko „poziomką” oraz rower poziomy (potocznie „poziomka”).

Poziomka

Poziomka pospolita
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	poziomka
Nazwa systematyczna
Fragaria L. Sp. Pl. 494. 1753
Typ nomenklatoryczny
Fragaria vesca L.[3]

Fragaria iinumae

Fragaria virginiana

Owoce zbiorowe truskawki

Rozmieszczenie

Większość gatunków z tego rodzaju rośnie w górach Azji oraz w Ameryce Północnej. Jeden gatunek (poziomka chilijska) rośnie na wybrzeżu Chile. Trzy gatunki z tego rodzaju rosną dziko w Europie^[5] i wszystkie spotykane są w Polsce^[6]:

• poziomka pospolita Fragaria vesca L.
• poziomka twardawa Fragaria viridis Weston
• poziomka wysoka Fragaria moschata Duchesne ex Weston

Morfologia

Pokrój

Byliny osiągające do 20 cm wysokości. Tworzą rozłogi, nazywane wąsami, z których wyrastają nowe rośliny^[5].

Liście

Trójlistkowe osadzone na długich ogonkach, które tworzą przyziemną rozetkę. Listki na brzegu piłkowane^[5].

Kwiaty

Działek kielicha jest 5, przy czym wsparte są dodatkowo podobnymi do nich 5 listkami kieliszka. Płatki białe, rzadziej różowo nabiegłe, równej długości, zaokrąglone na szczycie. Pręciki są liczne. Zalążnia górna z licznymi owocolistkami zakończonymi krótkimi i szybko odpadającymi szyjkami^[5].

Owoce

Owoc zbiorowy, składający się z silnie rozrośniętego, mięsistego dna kwiatowego, na którym osadzone są liczne orzeszki^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podplemienia Fragariinae, do którego należą m.in. przywrotnik (Alchemilla) i sybaldia (Sibbaldia). Grupa ta jest siostrzana dla rodzaju pięciornik (Potentilla), wraz z którym tworzy plemię Potentilleae z podrodziny Rosoideae w obrębie różowatych (Rosaceae). Rodzina ta z kolei jest kladem bazalnym w obrębie rzędu różowców (Rosales)^[2].

Pozycja na drzewie filogenetycznym plemienia^[7]

Potentilleae	Potentillinae Potentilla – pięciornik Argentina Fragariinae Fragaria – poziomka Potaninia Dasiphora Chamaecallis Drymocallis Chamaerhodos Sibbaldia – sybaldia Sibbaldianthe Alchemilla – przywrotnik Comarum – siedmiopalecznik

Wykaz gatunków^[4][8]

• Fragaria × ananassa (Duchesne ex Weston) Duchesne ex Rozier – truskawka
• Fragaria × bifera Duchesne
• Fragaria × bringhurstii Staudt
• Fragaria bucharica Losinsk.
• Fragaria cascadensis K.E.Hummer
• Fragaria chiloensis (L.) Mill. – poziomka chilijska
• Fragaria chinensis Losinsk.
• Fragaria corymbosa Losinsk.
• Fragaria daltoniana J.Gay
• Fragaria gracilis Losinsk.
• Fragaria hayatae Makino
• Fragaria iinumae Makino
• Fragaria × intermedia (Bach) Beck
• Fragaria iturupensis Staudt
• Fragaria mandshurica Staudt
• Fragaria moschata Duchesne ex Weston – poziomka wysoka
• Fragaria moupiensis (Franch.) Cardot
• Fragaria nilgerrensis Schltdl. ex J.Gay – poziomka nilgerryjska
• Fragaria nipponica Makino
• Fragaria nubicola (Lindl. ex Hook.f.) Lacaita
• Fragaria orientalis Losinsk.
• Fragaria pentaphylla Losinsk.
• Fragaria tibetica Staudt & Dickoré
• Fragaria vesca L. – poziomka pospolita
• Fragaria virginiana Mill. – poziomka wirginijska
• Fragaria viridis Weston – poziomka twardawa

Zastosowanie

• Owoce zbiorowe wielu gatunków poziomek są bardzo słodkie i aromatyczne, są jadalne na surowo i wykorzystywane na przetwory.
• Poziomki zawierają sole mineralne, garbniki, flawonoidy, witaminę C i, w małej ilości, olejek lotny. Ich liście i owoce stosuje się pomocniczo w miażdżycy naczyń, nadciśnieniu, kamicy nerkowej i niektórych drobnych chorobach skóry.