Powiat słonimski (II Rzeczpospolita)

Powiat słonimski – powiat w województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej. Jego stolicą było miasto Słonim. W skład powiatu wchodziło 18 gmin i 2 miasta.

Powiat słonimski

powiat
Siedziba starostwa w dawnym klasztorze Bernardynów w Słonimie
Państwo	Polska
Województwo	nowogródzkie
Siedziba	Słonim
Powierzchnia	3069 km²
Populacja (1931) • liczba ludności	126.500
• gęstość	41 os./km²
Położenie na mapie województwa

12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z powiatu wyłączono gminy: Rożana, Kosów, Borki i Piaski do nowo utworzonego powiatu kosowskiego^[1].

Wcześniej powiat guberni grodzieńskiej, dzisiaj jego terytorium odpowiada częściowo rejon słonimski na Białorusi.

Demografia

Według spisu ludności w grudniu 1919 roku powiat słonimski okręgu brzeskiego ZCZW zamieszkiwało 127 737 osób. Na jego terytorium znajdowało się 767 miejscowości, z których 6 miało 1–5 tys. mieszkańców i 1 miała ponad 5 tys. mieszkańców. Był nią Słonim z 9719 mieszkańcami^[2].

Według Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium powiatu wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białoruskiego, to znaczy Białorusini stanowili na nim narodowość dominującą^[3].

Według oficjalnych danych spisu powszechnego z 1931 roku "dominacja" ta była symboliczna: powiat zamieszkiwało 126 510 osób, z których zadeklarowało jako język ojczysty: białoruski – 62 434 (49%), a polski – 52 313 (41%)^[4].

Oświata

W powiecie słonimskim okręgu brzeskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działało 55 szkół powszechnych, 1 szkoła średnia i 1 kurs. Ogółem uczyło się w nich 3065 dzieci i pracowało 75 nauczycieli^[5].

Gminy

• Byteń^[6]
• Czemery
• Dereczyn
• Derewna
• Dobromyśl^[7]
• Dworzec^[8]
• Kostrowicze
• Kozłowszczyzna
• Kuryłowicze
• Maryjska
• Miżewicze
• Mołczadź^[7]
• Pacowszczyzna^[9]
• Rohotna
• Stara Wieś
• Szydłowicze
• Zdzięcioł^[8]
• Żyrowice

Miasta

• Słonim
• Zdzięcioł^[10]

Starostowie

• Marian Sieńkowski (1920-)^[11]
• Ignacy Korkozowicz p.o. (– 11 marca 1925)^[12]
• dr Jan Dorosz (1927^[13][14])

Zobacz też

• podział administracyjny II RP
• województwo nowogródzkie

Przypisy

1. Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 5, poz. 45
2. I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). s. 25.
3. Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
4. Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9 XII 1931 r.: mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe: województwo nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1936
5. Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). s. 243.
6. 22 stycznia 1926 r. część gminy wyłączona z powiatu słonimskiego i przyłączona do powiatu baranowickiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43)
7. 22 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu słonimskiego i przyłączona do powiatu baranowickiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43)
8. 22 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu słonimskiego i przyłączona do powiatu nowogródzkiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43)
9. Zniesiona 22 stycznia 1926 r. a jej tereny włączono do gminy Kozłowszczyzna, gminy Zdzięcioł w powiecie nowogródzkim i gminy Bielica w powiecie lidzkim (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43)
10. 22 stycznia 1926 r. wyłączone z powiatu słonimskiego i przyłączone do powiatu nowogródzkiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43)
11. Ruch służbowy. W starostwach. „Dziennik Urzędowy Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych”, s. 6, Nr 1 z 20 października 1920.
12. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 43, Nr 1 z 1 kwietnia 1925.
13. Jagiellonian Digital Library - Dziennik Urzędowy Województwa Nowogródzkiego. 1927, nr 4 [online], jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2017-11-26] (ang.).
14. http://pbc.biaman.pl/Content/34842/Zycie_Nowogrodzkie_13_1927.08.06.pdf

Bibliografia

• Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
• Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.