Powiat żuromiński

Powiat żuromiński – powiat w Polsce (województwo mazowieckie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Żuromin.

Powiat żuromiński

powiat
Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
TERC	1437
Siedziba	Żuromin
Starosta	Jerzy Rzymowski
Powierzchnia	805,01 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	38 515[1]
• gęstość	47,8 os./km²
Urbanizacja	27,32%
Tablice rejestracyjne	WZU
Adres urzędu: pl. Piłsudskiego 4 09-300 Żuromin
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 3 Liczba gmin wiejskich 3
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Mapa powiatu

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 38 515 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 38 337 osób^[3].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Bieżuń, Lubowidz, Żuromin
• gminy wiejskie: Kuczbork-Osada, Lutocin, Siemiątkowo
• miasta: Bieżuń, Lubowidz, Żuromin

Historia

Powiat żuromiński został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie warszawskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat żuromiński złożyło się 1 miasto i 21 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów^[4]:

• z powiatu sierpeckiego (woj. warszawskie):
  • miasto Żuromin
  • gromady Bieżuń, Lutocin, Ługi, Olszewo, Poniatowo, Seroki i Sławęcin
• z powiatu mławskiego (woj. warszawskie):
  • gromady Chromakowo, Dłutowo, Gościszka, Krzywki-Bratki, Kuczbork Osada, Lubowidz, Raczyny, Sarnowo, Sinogóra, Zielona i Zieluń Osada
• z powiatu rypińskiego (woj. bydgoskie):
  • gromady Chrapoń, Jasiony i Mleczówka (zmiana przynależności wojewódzkiej gromad)

1 stycznia 1958 roku z powiatu żuromińskiego wyłączono gromadę Dłutowo i włączono ją do powiatu działdowskiego w województwie olsztyńskim^[5].

Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat żuromiński podzielono na 1 miasto i 6 gmin^[6]:

• miasto Żuromin
• gminy Bieżuń, Kuczbork-Osada, Lubowidz, Lutocin, Syberia^[7] i Żuromin

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu żuromińskiego włączono do nowo utworzonego województwa ciechanowskiego^[8].

1 lipca 1976 roku zniesiono gminę Syberia^[9]. 1 stycznia 1992 roku miasto i gminę Żuromin połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską Żuromin^[10]. 31 grudnia 1993 roku prawa miejskie odzyskał Bieżuń co sprawiło, że wiejską gminę Bieżuń przekształcono w gminę miejsko-wiejską Bieżuń^[11].

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w województwie mazowieckim przywrócono powiat żuromiński^[12]. W porównaniu z obszarem z początku 1975 roku powiat żuromiński został zwiększony o gminę Siemiątkowo Koziebrodzkie (dawniej w powiecie sierpeckim, a następnie także w województwie ciechanowskim). 1 stycznia 2004 roku gmina Siemiątkowo Koziebrodzkie zmieniła nazwę na gmina Siemiątkowo^[13].

Porównując obszar dzisiejszego powiatu żuromińskiego z obszarem z 1954 roku można zauważyć, że niektóre tereny dawnego powiatu żuromińskiego znajdują się obecnie w powiecie mławskim (tereny wokół Ługów), a także w powiecie działdowskim w województwie warmińsko-mazurskim (tereny koło Starego Dłutowa).

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2014^[14]):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	39 885	100	20 185	50,61	19 700	49,39
Miasto	10 898	27,32	5637	14,13	5261	13,19
Wieś	28 987	72,68	14 548	36,47	14 439	36,20

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

• Piramida wieku mieszkańców powiatu żuromińskiego w 2014 roku^[15].

Sąsiednie powiaty

• mazowieckie: powiat mławski, powiat płoński, powiat sierpecki
• kujawsko-pomorskie: powiat brodnicki, powiat rypiński
• warmińsko-mazurskie: powiat działdowski