Rdestowate (Polygonaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z grupy dwuliściennych właściwych. W sumie do rodziny zalicza się 43-49 rodzajów (w zależności od ujęcia systematycznego) z 1110 gatunkami[2]. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach, zasięg nielicznych rodzajów obejmuje także tropiki[3]. Do rodzimej flory polskiej należy ok. 30 gatunków przeważnie roślin łąkowych i ruderalnych[4]. W sumie do flory Polski należą (rodzaje rodzime, uprawiane i zawleczone): gryka Fagopyrum, szczaw Rumex, szczawiór Oxyria, rabarbar Rheum, rdest Polygonum (w wąskim ujęciu też Persicaria i Bistorta), rdestowiec Reynoutria i rdestówka Fallopia[5].
_clean,_no-description.png) Szczaw zwyczajny | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
rdestowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Polygonaceae Juss. Gen. Pl.: 82. 4 Aug 1789 | |
.jpg)
Rozmieszczenie geograficzne
Rdestowate są kosmopolityczną rodziną roślin, lecz głównie występują w strefach umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej. Jednak niektóre rodzaje są unikalne dla półkuli południowej lub strefy międzyzwrotnikowej, jak na przykład: Oxygonum na Madagaskarze i w Afryce Południowej, mulenbekia w Australii i Nowej Zelandii, Antigonon w Meksyku i Ameryce Środkowej czy kokkoloba w strefie tropikalnej Ameryki[6].
Morfologia
.jpg)
- Pokrój
- Wśród przedstawicieli dominują rośliny zielne (roczne i wieloletnie), należą tu także pnącza, krzewy i drzewa. Formy drzewne są w przeważającej części ograniczone do strefy tropikalnej Ameryki. Poszczególne gatunki mogą być wiecznie zielone lub zrzucające liście[6]. Charakterystyczne są często zgrubiałe węzły na łodygach[3].
- Liście
- Skupione w rozecie przyziemnej lub skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe lub okółkowe. Zwykle są pojedyncze, u niektórych rodzajów silnie zredukowane (Calligonum i Muehlenbeckia). Ogonek liściowy jest lub go brak, w podrodzinie Polygonoideae u nasady ogonka liściowego występuje charakterystyczna gatka – pochewka powstała ze zrośnięcia przylistków.
- Kwiaty
- Niepozorne, obupłciowe, wiatropylne lub owadopylne. Kwiaty zredukowane, 3–krotne. Okwiat jest pojedynczy lub podwójny, barwny lub zielony. Słupek jeden górny, powstający z 3 owocolistków zakończony 2-4 szyjkami, zwykle wolnymi, pręcików 6–9.
- Owoce
- Trójgraniasty orzeszek, u niektórych rodzajów zamknięty w rozrastającym się, mięsistym dnie kwiatowym[3].
Systematyka
_-_Flickr_-_Alejandro_Bayer.jpg)
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla ołownicowatych, spokrewniona także z rodzinami tamaryszkowatych i pomorzlinowatych w obrębie kladu polygonids w rzędzie goździkowców:
| polygonids |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podział rodziny
Klasyfikacja rodziny opiera się tradycyjnie na cechach morfologicznych. Relacje między taksonami pozostają niejasne, przez różnych autorów rodzaje są różnie ujmowane i dzielone[2][7][8][9]:
Podrodzina Symmerioideae Meisner
- Symmeria Benth.
Podrodzina Polygonoideae Eaton – rośliny zielne, pnącza i krzewy, tu należą wszystkie rdestowate występujące w Europie Środkowej. Wyróżnia się tu ok. 15[2]–20 rodzajów[10] (w zależności od szerszego lub węższego ujęcia taksonomicznego taksonów). Wykaz rodzajów według GRIN[10][7]:
- Plemię Oxygoneae T. M. Schuster & Reveal
- Oxygonum Burch. ex Campd. – 30 gatunków
- Plemię Persicarieae Dumort.
- Podplemię Persicariinae (Dumort.) Galasso, Soldano & Banfi
- Persicaria (L.) Mill. – persikaria
- Podplemię Koenigiinae Dammer
- Aconogonon (Meisn.) Rchb.
- Bistorta (L.) Scop.
- Koenigia L.
- Podplemię Persicariinae (Dumort.) Galasso, Soldano & Banfi
- Plemię Fagopyreae Eaton
- Fagopyrum Mill. – gryka
- Plemię Pteroxygoneae T. M. Schuster & Reveal
- Pteroxygonum Dammer & Diels
- Plemię Calligoneae Eaton
- Calligonum L. – kandym
- Pteropyrum Jaub. & Spach
- Plemię Rumiceae Dumort.
- Plemię Polygoneae Rchb.
- Knorringia (Czukav.) Tzvelev
- Podplemię Polygoninae Roberty & Vautier
- Atraphaxis L.
- Polygonum L. – rdest (w tym Polygonella Michx.)
- Duma T.M.Schust.
- Podplemię Reynoutriineae Roberty & Vautier
- Fallopia Adans. – rdestówka
- Muehlenbeckia Meisn. – mulenbekia
- Reynoutria Houttuyn – rdestowiec
Podrodzina Eriogonoideae Arnott – rodzaje zmienne pod względem pokroju, często z drewniejącymi pędami, występują w strefie tropikalnej i w zachodniej części Ameryki Północnej. Wyróżnia się tu ok. 28[2]–30 rodzajów[10] (w zależności od szerszego lub węższego ujęcia taksonomicznego taksonów). Wykaz rodzajów według GRIN[10]:
- Acanthoscyphus Small
- Afrobrunnichia Hutch. & Dalziel
- Antigonon Endl.
- Aristocapsa Reveal & Hardham
- Brunnichia Banks ex Gaertn.
- Centrostegia A. Gray
- Chorizanthe R. Br. ex Benth.
- Coccoloba P. Browne – kokkoloba
- Dedeckera Reveal & J. T. Howell
- Dodecahema Reveal & Hardham
- Eriogonum Michx. – pokoślin
- Gilmania Coville
- Goodmania Reveal & Ertter
- Gymnopodium Rolfe
- Harfordia Greene & Parry
- Hollisteria S. Watson
- Johanneshowellia Reveal
- Lastarriaea J. Rémy
- Leptogonum Benth.
- Mucronea Benth.
- Nemacaulis Nutt.
- Neomillspaughia S. F. Blake
- Oxytheca Nutt.
- Podopterus Humb. & Bonpl.
- Pterostegia Fisch. & C. A. Mey.
- Ruprechtia C. A. Mey.
- Sidotheca Reveal
- Stenogonum Nutt.
- Systenotheca Reveal & Hardham
- Triplaris Loefl.
- Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Polygonanae Takht. ex Reveal, rząd rdestowce (Polygonales Dumort.), rodzina rdestowate (Polygonaceae Juss.)[11].
- Pozycja w systemie Takhtajana (1997)
Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne, podklasa goździkowe (Caryophyllidae), nadrząd Polygonanae, rząd rdestowce (Polygonales), rodzina rdestowate (Polygonaceae).
- Pozycja w systemie Cronquista (1981)
Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne, podklasa goździkowe (Caryophyllidae), rząd rdestowce (Polygonales), rodzina rdestowate (Polygonaceae).
Zastosowanie
Do rodziny rdestowatych należy kilka roślin ozdobnych, takich jak uprawiane w ogrodach skalnych rośliny z rodzaju pokoślin (Eriogonum) i persikaria (Persicaria) oraz sadzone nad wodami gatunki z rodzaju rabarbar (Rheum) i szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum). Do roślin sadzonych jako ozdobne należą także mulenbekia kątowa (Muehlenbeckia axillaris), antigonon cienkoogonkowy (Antigonon leptopus) i Atraphaxis frutescens. Spożywane są mięsiste owoce pozorne gatunku kokkoloba gronowa (Coccoloba uvifera), liście szczawiu zwyczajnego (Rumex acetosa) i ogonki liściowe rabarbaru ogrodowego (Rheum × hybridum). Szeroko rozpowszechniona rośliną uprawianą dla jadalnych owoców jest też gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum)[3].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
