Polski indeks biotyczny

Polski indeks biotyczny (BMWP-PL) – wskaźnik jakości wód stosowany do monitoringu rzek i jezior w Polsce, zaadaptowany z brytyjskiego indeksu BMWP ((ang.) Biological Monitoring Working Party score). Indeks biotyczny opracowano w celu dostosowania polskich metod biomonitoringu do ujednoliconego systemu stosowanego w Unii Europejskiej. Ramowa dyrektywa wodna Unii Europejskiej wprowadziła nowe podejście do oceny czystości i klasyfikacji wód, kładąc nacisk na ocenę stanu ekologicznego. W konsekwencji wzrosła rola badań biologicznych w monitornigu cieków. Ocena ekologiczna opiera się na zespołach organizmów (fitoplankton, makrofity, fitobentos, makrozoobentos, ryby), które w dyrektywie nazywane są biologicznymi elementami jakości. W polskim indeksie biotycznym uwzględnione są następujące grupy bezkręgowców wodnych^[1]:

System punktacji BMWP-PL^[2]

Grupa	Takson	Punktacja
jętki; chruściki; muchówki	Ameletidae; Glossosomatidae, Molannidae, Beraeidae, Odontoceridae, Leptoceridae; Blephariceridae, Thaumaleidae	10
jętki, widelnice; ważki; chruściki	Behningiidae; Taeniopterygidae; Cordulegastridae; Goeridae, Lepidostomatidae.	9
skorupiaki; jętki; widelnice; chruściki; muchówki; sieciarki; chrząszcze	Astacidae; Oligoneuriidae, Heptageniidae (rodzaje Epeorus, Rhithrogena); Capniidae, Perlidae, Chloroperlidae; Philopotamidae; Athericidae; Osmylidae; Psephenidae	8
jętki; widelnice; ważki; chruściki, chrząszcze, pluskwiaki; ślimaki; małże; gąbki, nitnikowce; skorupiaki, sieciarki, muchówki	Siphlonuridae, Leptophlebiidae, Potamanthidae, Ephemerellidae, Ephemeridae, Caenidae; Perlodidae, Leucridae; Calopterygidae, Gomphidae; Rhyacophilidae, Brachycentridae, Sericostomatidae, Limnephilidae; Elmidae; Aphelocheiridae; Viviparidae; Unionidae; Dreissenidae; Spongillidae; Gordiidae; Pontoporeidae; Sisyridae; Rhagionidae	7
pijawki; skorupiaki; jętki; widelnice; ważki; chruściki; muchówki; ślimaki; wypławki wodne; mszywioły; pajęczaki	Piscicolidae; Gammaridae, Corophiidae; Baetidae, Heptageniidae (z wyjątkiem rodzajów Epeorus i Rhitrogena); Nemouridae; Platycnemididae, Coenagrionidae, Aeshnidae, Corduliidae;Hydroptilidae, Polycentropodidae, Ecnomidae; Limoniidae, Simuliidae, Empididae, Dixidae, Pedicidae; Neritidae, Bithyniidae, Acroloxidae; Dendrocoelidae, Dugesiidae, Planariidae, inne Turbellaria; wszystkie Bryozoa; Araneae	6
skorupiaki; chruściki; chrząszcze; pluskwiaki; chruściki; muchówki; ślimaki, ważki, wieloszczety	Cambaridae; Hydropsychidae, Psychomyidae; Dytiscidae, Gyrinidae; Haliplidae; Hydrophilidae, Dryopidae, Noteridae;Mesoveliidae, Nepidae, Naucoridae, Notonectidae, Pleidae, Corixidae, Veliidae; Tipulidae; Hydrobiidae; Lestidae, Libellulidae; Spionidae, Nereidae, inne Polychaeta	5
muchówki; ślimaki; małże	Ceratopogonidae, Ephydridae, Muscidae, Tabanidae; Valvatidae, Planorbidae; Sphaeriidae	4
pijawki; skorupiaki, wielkoskrzydłe; muchówki; ślimaki	Glossiphoniidae, Hirudinidae, Erpobdellidae, Haemopidae; Asellidae; Sialidae; Chironomidae, Ptychopteridae, Stratiomyidae; Ancyllidae, Lymnaeidae, Physidae	3
skąposzczety; muchówki	Oligochaeta; Culicidae	2
muchówki	Syrphidae, Psychodidae	1

Polski indeks biotyczny stał się jednym ze wskaźników służących do oceny jakości wód w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód^[3]. Wśród proponowanych przez polskich bentologów systemów oceny w tym czasie była kombinacja polskiego indeksu biotycznego i zmodyfikowanego wskaźnika różnorodoności biologicznej Margaleffa^[4]. Wartości graniczne dla klas jakości wód wskaźnika BMWP-PL obowiązujące w rozporządzeniu z 2004 r. przedstawia poniższa tabela^[3]:

Klasa	Wartości BMWP-PL
I	>100
II	70–99
III	40–69
IV	10–39
V	<10

Następnie obowiązujący w polskim systemie ocenie jakości wód wskaźnik stanu zoobentosu rozbudowano, a wskaźnik BMWP-PL stał się jednym ze wskaźników cząstkowych Polskiego Wielometrycznego Wskaźnika Stanu Ekologicznego Rzek (MMI)^[5].

Zobacz też

indeks saprobów, klasy czystości wód w Polsce, wskaźniki jakości wód

Przypisy

1. Piotr Klimaszyk, Adam Trawiński: Ocena stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. INDEKS BMWP-PL. Zakład Ochrony Wód UAM. [dostęp 2010-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
2. AgnieszkaA. Kolada AgnieszkaA. i inni red., Podręcznik do monitoringu elementów biologicznych i klasyfikacji stanu ekologicznego wód powierzchniowych: aktualizacja metod, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2020, ISBN 978-83-950881-2-4, OCLC 1225221050 [dostęp 2023-12-28] (pol.). Brak numerów stron w książce
3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód Dz.U. z 2004 r. nr 32, poz. 284
4. Małgorzata Gorzel, Ryszard Kornijów. Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych. „Kosmos”. 2 (263) (53), s. 183–191, 2004. Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. (pol.).
5. Barbara Bis, Artur Mikulec: Typy biocenotyczne rzek Polski: wyznaczenie granic klas za pomocą Polskiego Wielometrycznego Wskaźnika Stanu Ekologicznego Rzek MMI_PL, na podstawie makrobezkręgowców bentosowych (moduł oceny: RIVECO macro). W: Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Barbara Bis (red.). Warszawa: Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 82–93.