Polonia (czasopismo)

Polonia − dziennik wydawany przez Wojciecha Korfantego w latach 1924–1939 w Katowicach.

Polonia

nagłówek „Polonii” (1939)
Częstotliwość	dziennik
Państwo	Polska
Adres	ul. Sobieskiego 11 Katowice
Wydawca	Śląskie Zakłady Graficzne i Wydawnicze „Polonia” S.A.
Organ prasowy	ChD
Tematyka	ogólnoinformacyjna
Pierwszy numer	27 września 1924
Ostatni numer	1 września 1939
Redaktor naczelny	Wojciech Korfanty
Stali współpracownicy	Władysław Zabawski
Średni nakład	22 tys. (1929)
Liczba stron	32

Historia

Założycielem gazety był przywódca narodowy Górnego Śląska Wojciech Korfanty. Pierwszy numer dziennika ukazał się 27 września 1924 roku. Siedziba koncernu wydawniczego znajdowała się w Katowicach na ul. Sobieskiego pod nr. 11. Wydawnictwo posiadło delegatury w Warszawie i Sosnowcu^[1].

Z pismem współpracowali m.in.: Władysław Zabawski (faktyczne zarządzanie redakcją), Kilian Bytomski, August Pustelnik, Bolesław Palędzki, Jan Smotrycki, Stanisław Sopicki, Bogdan Lekszycki, Jan Tabaczyński, ks. Zygmunt Kaczyński, Karol Ludwik Koniński, Tadeusz Kiełpiński, Aleksander Ładoś, Wacław Madejski, Gustaw Morcinek, ks. Józef Panaś, Irena Pannenkowa, gen. Władysław Sikorski, prof. Stanisław Stroński, Ryszard Świętochowski, Włodzimierz Dąbrowski (teksty o autonomii), Stanisław Nogaj, Stanisław Janicki, Leon Fall, Bolesław Surówka (pod pseudonimem Niejaki X), Stanisław Krzyżowski. Karykatury i rysunki tworzył Franciszek Struzik^[2][3][4].

Artykuły „Polonii” dotykały tematów takich jak: polityka, również międzynarodowa, gospodarka, handel, szkolnictwo. Redaktorzy prezentowali wydarzenia z regionu, z obszaru Górnego Śląska. Stali korespondenci rezydowali w Wiedniu, Paryżu, Londynie i Gdańsku. Zajmowano się problemem bezrobocia. W każdym numerze znajdowały się informacje ze świata sportu, kultury oraz reklamy. „Polonia” była jednym z najtańszych dzienników. W 1929 nakład wynosił 22 tys. egzemplarzy^[3].

Z pismem ukazywały się też dodatki tematyczne, takie jak: „Przyjaciel Rodziny”, „Dodatek Literacki”, „Sprawy Kobiece”^[5].

Po przewrocie majowym w 1926 roku, gdy wojewodą śląskim został Michał Grażyński, konkurencyjną gazetą dla „Polonii” stała się sanacyjna „Polska Zachodnia”^[3]. Zaczęto prowadzić rozmaite akcje przeciwko wydawnictwom Korfantego. W nocy z 19 na 20 lipca 1926 roku miał miejsce nieudany zamach bombowy na oddział „Polonii” przy ul. Warszawskiej w Katowicach (9 października tego roku Sąd Okręgowy skazał oskarżonych za to przestępstwo na kary więzienia)^[6]. 24 października 1926 roku zraniony został podczas katowickiego wiecu przedwyborczego Polskiego Zjednoczenia Stronnictw Chrześcijańskich redaktor Bolesław Palędzki. Z kolei 28 marca 1928 roku na ul Gliwickiej w Katowicach pobity został do nieprzytomności redaktor Władysław Zabawski^[7]. Następowały konfiskaty „Polonii”, oraz zakupionej przez Korfantego „Rzeczypospolitej”^[8].

Ostatni 5343. numer wydany został z datą 1 września 1939 roku^[9].

• 
  Wydanie z 13 maja 1935 r.
• 
  Wydanie z 1 września 1939 r.

Przypisy

1. Wojciech Korfanty. W Imię Boże. „Polonia”. 1 (1), s. 1, 1924-09-27. Katowice.
2. Jacek Burzyński. Spis pracowników Śląskich Zakładów Graficznych i Wydawniczych "Polonia" Spółka Akcyjna w Katowicach (według stanu na dzień 1 lipca 1930 roku). „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”. 27 (1), s. 101–106, 1988. ISSN 0137-2998. [dostęp 2025-01-23].
3. Agata Lis. „Polonia” wobec najważniejszych wydarzeń politycznych w Polsce w okresie międzywojennym: zamachu stanu w 1926 r. i procesu brzeskiego. „Rocznik Historii Prasy Polskiej”. 3 (43), s. 75–90, 2016. ISSN 1509-1074. [dostęp 2025-01-23].
4. Polonia – dziennik (E-ncyklopedia wiedzy o Kościele katolickim na Śląsku). silesia.edu.pl. [dostęp 2025-01-23].
5. Polonia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-01-23].
6. Długajczyk 1990 ↓, s. 119−120.
7. Długajczyk 1990 ↓, s. 120.
8. Henryk Przybylski. Działalność prasowo-wydawnicza Wojciecha Korfantego w latach 1900–1939. „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”. 6 (2), s. 160-188, 1967. [dostęp 2025-01-23].
9. Nagłówek (pierwsza strona). „Polonia”. 5343, s. 1, 1939-09-01. Katowice.

Bibliografia

• Edward Długajczyk: Oblicze polityczne i własnościowe prasy polskiej w województwie śląskim 1922–1939. Katowice: Muzeum Śląskie, 1990. ISBN 83-85039-08-2.

Linki zewnętrzne

• „Polonia” dostępna w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. [dostęp 2025-01-23].

Kontrola autorytatywna (gazeta):

• VIAF: 470146634304341930735
• PLWABN: 9810668356805606

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3959690