Pniewo (powiat pułtuski)
wieś w województwie mazowieckim, powiecie pułtuskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pniewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim, w gminie Zatory[3][5]. Ma status sołectwa[6].
| wieś | |
 Zabytkowy kościół pw. św. św. Piotra i Pawła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
488[1] |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-214[2] |
| Tablice rejestracyjne |
WPU |
| SIMC |
0523991[3] |
Położenie na mapie gminy Zatory  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu pułtuskiego  | |
| 52°39′04″N 21°15′25″E[4] | |
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Po raz pierwszy wieś wymieniono ok. 1230 w dokumencie Konrada Mazowieckiego potwierdzającym uposażenie biskupstwa płockiego[7]. Nazwę wyprowadza się od wielkiej ilości pni pozostałych po wykarczowaniu puszczy[8].
W 1387 wieś była częścią uposażenia parafii w Wyszkowie. W 1402 erygowano tu parafię[9]. W drugiej połowie XVI wieku Pniewo jako prywatna wieś duchowna położone było w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[10]. W 1781 przy parafii powstała pierwsza szkoła[8]. Od ok. 1778 wieś należała do Stanisława Wessla, starosty golubskiego[9].
Po upadku I Rzeczypospolitej wieś znalazła się w granicach dóbr rządowych Obryte[9]. W 1820 mieszkało tu 25 czynszowników i 4 chałupników. Łącznie mieszkało tu 157 osób. We wsi, na terenie plebanii, istniała szkoła[11]. W 1827 w Pniewie istniały 42 domy z 264 mieszkańcami[12]. W 1916 w Pniewie powstała Ochotnicza Straż Pożarna[8].
Na uwagę zasługuje murowany kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Kościół wybudowany w latach 1912–1928 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego jest neogotycki z elementami neobaroku, trójnawowy, murowany z cegły, nieotynkowany, z dwuwieżową fasadą. Od 1961 figuruje w rejestrze zabytków. Obok kościoła stoi plebania wystawiona w latach 20. XX wieku. Na cmentarzu parafialnym znajdują się nagrobki z XIX wieku, m.in. Wiktora Modzelewskiego (zm. 1907), właściciela Gładczyna, Józefa Radzickiego, Antoniny i Piotra Modzelewskich[9]. Drzewostan na cmentarzu rzymskokatolickim wpisany jest do rejestru zabytków[13].
W okresie międzywojennym wieś leżała w województwie warszawskim, w powiecie pułtuskim, w gminie Zatory. Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwały 582 osoby, 547 było wyznania rzymskokatolickiego, a 35 mojżeszowego. Większość podała polską narodowość, 18 osób – żydowską. Były tu 82 budynki mieszkalne[14]. Miejscowość podlegała pod sąd grodzki i okręgowy w Wyszkowie, najbliższy urząd pocztowy mieścił się w Pułtusku[15]. W 1938 we wsi istniało 85 gospodarstw[9].
W okresie okupacji niemieckiej we wsi działała Chłopska Organizacja Wolności „Racławice”. Organizowano tu zrzuty alianckie. Aktywna była Armia Krajowa, podległa XIV Obwodowi Radzymin AK. We wsi stoi pomnik Obrońców Ojczyzny wystawiony w 1985, a upamiętniający wydarzenia z 18 maja 1944 – gestapo, żandarmeria i Wehrmacht przeprowadziły w Pniewie masowe aresztowania członków ruchu oporu. Część aresztowanych trafiła do Pomiechówka, a stamtąd do obozu Stutthof, gdzie zginęli[9].
Obok miejscowości przepływa niewielka rzeka Prut, dopływ Narwi. W czasie wojny biegła tędy granica między rejencją ciechanowską (III Rzesza Niemiecka) a Generalnym Gubernatorstwem[7].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego.
W 1993 oddano do użytku nowy budynek szkoły. Od 2007 szkoła w Pniewie nosi imię Żołnierzy Armii Krajowej[8].
Wieś jest ośrodkiem kultury Kurpiów Białych[9]. W 1947 w Pniewie reaktywowano przedwojenną spółdzielnię przemysłu ludowego, która działała w Gładczynie. W 1956 siedzibę spółdzielni przeniesiono do Pułtuska[8].
W murowanym budynku szkoły, powstałym w latach 1917–1918 z inicjatywy nauczyciela Antoniego Tałandziewicza[8], zdobionym rzeźbionym gankiem i drewnianymi okiennicami, mieści się Kuźnia Kurpiowska. Od 2005 to siedziba istniejącego od 2003 Stowarzyszenia „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”[16][17][18]. Izba regionalna powstała z inicjatywy twórczyń ludowych z Leman, Cieńszy i Pniewa. Władze gminy Zatory przekazały stowarzyszeniu budynek. Opiekunką Kuźni Kurpiowskiej jest prezeska stowarzyszenia – Halina Witkowska[16][18][19].
Współcześnie to druga pod względem liczby mieszkańców miejscowość gminy Zatory.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.