Petrykozy (powiat opoczyński)

Petrykozy – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, w gminie Białaczów^[4][5]. Leży nad rzeką Drzewiczką.

Zobacz też: Petrykozy w innych znaczeniach tej nazwy.

Petrykozy

wieś
Kościół św. Doroty
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	opoczyński
Gmina	Białaczów
Liczba ludności (2022)	517[1]
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	26-307[2]
Tablice rejestracyjne	EOP
SIMC	0536597
Położenie na mapie gminy Białaczów Petrykozy
Położenie na mapie Polski Petrykozy
Położenie na mapie województwa łódzkiego Petrykozy
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego Petrykozy
51°18′02″N 20°21′45″E[3]

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Doroty^[6].

Części wsi

Integralne części wsi Petrykozy^[4][5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0536605	Barańcówka	część wsi
0536611	Kowalszczyzna	część wsi

Historia

Wczesnośredniowieczne ślady osadnictwa zachowane w postaci owalnego grodziska położonego na przepływającej przez Petrykozy rzece Drzewiczce (tzw. kopiec). Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od rodu Petrykozkich. W XVIII w. ze względu na obfitość rud żelaza na tym terenie rozwinęło się hutnictwo, a Petrykozy stały się własnością rodziny Małachowskich. Stanisław Małachowski herbu Nałęcz, marszałek Sejmu Wielkiego, zbudował fryszerki, a w 1791 r. kościół klasycystyczny pod wezwaniem św. Doroty. Projektantem kościoła był sam wielki nadworny architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Jan Christian Kamsetzer. W ostatnich latach swego panowania król odwiedził Petrykozy goszcząc u Małachowskich.

W XIX w. przez Petrykozy poprowadzono linię kolejową (odcinek Opoczno – Końskie). Po I wojnie światowej w 1919 r. zbudowano tartak istniejący do dziś (obecnie ma status zakładu pracy chronionej). W czasie okupacji hitlerowskiej działali tu partyzanci Armii Krajowej, m.in. oddz. "Wicher", którego dowódcą był por. Witold Kucharski ps. Wicher. Ze wsi Petrykozy w oddziale walczyli: Lucjan Zieliński ps. Brzeszczot, Stanisław Raczyński ps. Władysław i Adam Leksycki. 9 marca 1944 na wieś napadł oddział NSZ Huberta Jury "Toma" i zamordował tam 2 Żydów, ukrywanych przez mieszkańców^[7].

Obecnie w Petrykozach znajdują się placówki handlowe, tartak, szkoła podstawowa, Ochotnicza Straż Pożarna, ośrodek zdrowia i parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem św. Doroty. Na miejscowym cmentarzu najstarsze zachowane groby pochodzą z połowy XIX w. We wsi znajduje się przystanek kolejowy.

W 2023 roku rozpoczęto przebudowę oraz modernizację budynków strażnicy OSP i przychodni rodzinnej, wyburzając przy tym stary budynek po sklepie "GS". Planowane zakończenie i otwarcie ma być w 2024 roku.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt^[8]:

• kościół parafialny pw. św. Doroty, 1791, nr rej.: 462 z 28.02.1957 oraz 336 z 21.06.1967, proj. Jan Chrystian Kamsetzer