Loading AI tools
język z gałęzi irańskiej rodziny indoeuropejskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Język perski, nowoperski (pers. فارسی fārsī) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie Iran (40 mln), Afganistan (7 mln), Tadżykistan (6 mln) i Irak (200 tys.). Służy jednocześnie jako lingua franca dla blisko 80 mln mieszkańców Bliskiego Wschodu[1][2][3][4].
| Obszar |
Iran, Afganistan, Bahrajn, Tadżykistan i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
62 miliony | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy |  Iran Afganistan (jako język dari) Tadżykistan (jako język tadżycki)
| ||||||
| Organ regulujący | Akademia Języka i Literatury Perskiej | ||||||
| UNESCO | 1 bezpieczny↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | fa | ||||||
| ISO 639-2 | per/fas | ||||||
| ISO 639-3 | fas | ||||||
| IETF | fa | ||||||
| Glottolog | fars1254 | ||||||
| Ethnologue | fas | ||||||
| GOST 7.75–97 | пер 535 | ||||||
| SIL | PRS | ||||||
| Występowanie | |||||||
 | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Do najważniejszych odmian języka perskiego, klasyfikowanych także jako odrębne języki, zalicza się: gilani, mazandarani, luri, bahtiari (Iran), hazaragi i aimak (Afganistan) oraz gurani (Irak). Natomiast tadżycki, klasyfikowany jako odmiana perskiego lub odrębny język, jest językiem urzędowym Tadżykistanu.
Język perski jako język urzędowy Iranu funkcjonuje pod nazwą farsi („język perski”), a jako język urzędowy Afganistanu (obok języka paszto) – dari („język dworski”) lub kabuli („język kabulski”). Kwestią dyskusyjną dla wielu językoznawców pozostaje status dari – czy jest to dialekt perskiego, czy też osobny, bardzo bliski perskiemu, język.
Rozwój języka perskiego można podzielić na trzy epoki:
Nie można jednak przedstawić tego rozwoju w postaci prostej. Jest to raczej linia łamana, ponieważ ani średnioperski nie jest bezpośrednim kontynuantem staroperskiego, ani nowoperski nie kontynuuje w pełni średnioperskiego. Sytuacja ta jest wynikiem skomplikowanych zjawisk społeczno-kulturowo-politycznych.
| ﺍ | ب | پ | ﺕ | ﺙ | ﺝ | چ | ﺡ |
| ﺥ | ﺩ | ﺫ | ﺭ | ﺯ | ژ | ﺱ | ﺵ |
| ﺹ | ﺽ | ط | ظ | ع | غ | ﻑ | ﻕ |
| ک | گ | ﻝ | م | ﻥ | و | ه | ﻯ |
Irański perski ma sześć samogłosek i dwadzieścia trzy spółgłoski.
Samogłoski wykazują duże zróżnicowanie między dialektami. Język staroperski miał fonemiczny iloczas, ale w języku współczesnym różnice długości przeszły w różnice jakości. Nie ma tonów, a akcent dynamiczny pada z reguły na ostatnią sylabę.
Czasowniki perskie odmieniają się względem czasu, osoby i liczby. Czasy przeszłe i imiesłów czasu przeszłego tworzy się od tematu czasu przeszłego, natomiast od tematu czasu teraźniejszego czas teraźniejszy trybu oznajmującego oraz łączny, tryb rozkazujący oraz życzący, a także imiesłów czasu teraźniejszego. Temat czasu przeszłego uzyskuje się poprzez odjęcie zrostka bezokolicznika -an, np.: goftan > goft. Określenie tematu czasu teraźniejszego jest bardziej złożone. W przypadku czasowników regularnych – tj. zakończonych na -id(an) – będzie to temat czasu przeszłego po odjęciu -id, np.: porsidan ‘pytać’ > pors-. Czasowniki regularne stanowią jednak nieliczną grupę.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
