Perkoz rdzawoszyi
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Perkoz rdzawoszyi[4] (Podiceps grisegena) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny perkozów (Podicipedidae).
| Podiceps grisegena[1] | |||
| (Boddaert, 1783) | |||
.jpg) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
perkoz rdzawoszyi | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 gnieździ się występuje przez cały rok zimuje | |||
Zasięg występowania
Perkoz rdzawoszyi zamieszkuje środkową i wschodnią Europę, Syberię, Zakaukazie, wybrzeża Jeziora Aralskiego, północną część Japonii i Amerykę Północną na obszarze od Alaski po Labrador. W Polsce nieliczny, lokalnie średnio liczny gatunek lęgowy[5], niektóre osobniki również zimują. Najliczniej występuje na Pomorzu Zachodnim, południowym Mazowszu i Lubelszczyźnie[6]. Odloty zaczynają się w październiku i trwają przez cały listopad, przy czym stare osobniki odlatują pierwsze.
Podgatunki
Wyróżnia się dwa podgatunki P. grisegena[2][7]:
- P. g. grisegena – północna i środkowa Eurazja
- P. g. holbollii – północno-wschodnia Azja, północna Ameryka Północna
Morfologia
- Wygląd
- Upierzenie godowe – szyja czerwonokasztanowata, białawe policzki, wierzch głowy czarny, na głowie dwie kępki piór tworzące „rogi”. Upierzenie spoczynkowe – szyja szaro-biała, barwy stonowane. Białe plamy na rozwiniętych skrzydłach są mniejsze niż u perkoza dwuczubego.
- Wymiary średnie
- długość ciała 40–50 cm[2]
rozpiętość skrzydeł 77–85 cm[5]
masa ciała 550–1616 g (dla ptaków obydwu podgatunków)[2]
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Płytkie, częściowo zarośnięte zbiorniki słodkowodne, starorzecza, torfianki, wyrobiska. Zimą widywany na wybrzeżach morskich i na wodach śródlądowych obfitujących w drobne ryby[5].
- Gniazdo
- Zazwyczaj na płytkiej wodzie w szuwarach lub na granicy zarośli pałek, niekiedy w zatopionych krzewach lub całkowicie odkryte[5]. Ma formę pływającego kopca z gnijących liści roślin wodnych[5][8].
- Toki
- Najczęściej odbywają się wieczorem lub nocą zaraz po powrocie na lęgowiska w marcu lub kwietniu. Podczas toków ptaki wydają charakterystyczne, donośne dźwięki podobne do rżenia konia lub kwiczenia świni[9] (normalnie odzywa się „kek, kek”). Jednocześnie oba ptaki stoją wyprostowane naprzeciw siebie i kręcą głowami w prawo i lewo. Samiec przyjmuje figurę przypominającą łabędzia, a samica stroszy pióra.
- Jaja
- Zazwyczaj jeden lęg w roku (w Europie Środkowej w maju lub czerwcu), składa 4 do 5 brunatniejących jaj[8]. Zmiana barwy jest skutkiem leżenia jaj na butwiejącej roślinności[5].
- Wysiadywanie i pisklęta
- Jaja są wysiadywane przez okres 21 do 23 dni przez obydwoje rodziców; przy chłodniejszej pogodzie i do 27 dni[5]. Pisklęta wykluwają się kolejno jedno za drugim, a podczas gdy jeden z dorosłych ptaków zajmuje się już wyklutym potomstwem, to drugi ogrzewa jeszcze niepęknięte jaja. Zagniazdownik, pisklęta uzyskują samodzielność po okresie 8 do 10 tygodni[5]. Często są przez rodziców wożone na grzbietach[5][8]. Młode są karmione owadami i ich larwami, ślimakami, skorupiakami i małymi rybami, a po 6 tygodniach potrafią już same je wyszukiwać. Rodzina rozdziela się na jesieni. Podrośnięte pisklęta mają na białych policzkach i podgardlu ciemne pasy, ale pozbawionej czerwonawej łysinki czy plamy, za to widać białawy pas wpadający w brąz.
- Pożywienie
- W sezonie lęgowym trzon diety stanowią wodne bezkręgowce i ich larwy, podczas wędrówek i na zimowiskach są to niewielkie ryby. Zjadają również nieco roślin wodnych, w tym ramienic i rdestnic[5].
Status i ochrona
IUCN klasyfikuje perkoza rdzawoszyjego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale około 190–290 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[10]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek narażony (VU)[6]. Według szacunków, w latach 2013–2018 krajowa populacja lęgowa liczyła 600–900 par, a trend liczebności jest silnie spadkowy; liczbę osobników zimujących na terenie kraju w tym samym okresie szacowano na 60–240 osobników[11]. Do głównych zagrożeń dla rodzimej populacji należą: wysoka presja ze strony drapieżników na stanowiskach lęgowych, wykaszanie trzcinowisk w sezonie lęgowym, a także wędkarstwo[6].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.