Pelcowizna

Pelcowizna – dawna wieś, obecnie obszar MSI w dzielnicy Praga-Północ w Warszawie^[3].

Pelcowizna

obszar MSI Warszawy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miasto	Warszawa
Dzielnica	Praga-Północ
W granicach Warszawy	1 kwietnia 1916[1][2]
Położenie na mapie dzielnicy

Brama FSO na Śliwicach

Położenie

Według MSI granice Pelcowizny wyznaczają Trasa Toruńska (wzdłuż granicy dzielnic Białołęka/Praga-Północ) do mostu Grota-Roweckiego – Wisła w kierunku południowym do mostu Gdańskiego (granica dzielnic Żoliborz/Praga-Północ) – linia kolejowa wzdłuż ul. Starzyńskiego ze stacją Warszawa Zoo do wysokości ul. 11 Listopada – linia kolejowa ze stacją Warszawa Praga biegnąca wzdłuż ul. Odrowąża do stacji Warszawa Toruńska (granica dzielnic Targówek/Praga-Północ)^[3].

Dawne granice Pelcowizny z 1933 jako dzielnicy były bardzo podobne do obecnego kształtu rejonu MSI, obecnie inaczej wygląda granica północna i wschodnia (obszar jest nieco mniejszy) – w północnej części obejmowały obszar pomiędzy ul. Modlińską a mostem Grota, nurtem Wisły i Elektrociepłownią Żerań; również budowa Trasy Toruńskiej nieco zmodyfikowała granice północną. Na wschodzie zaś granicę wyznaczała ul. J. Odrowąza i pomniejsze uliczki za torami. Na planie z 1938 granica wschodnia biegnie jednak już wzdłuż torów.

Podział

W obrębie obszaru Pelcowizna znajdują się osiedla:

• Golędzinów – w południowej części,
• Śliwice – w środkowej części,
• Pelcowizna – w północnej części na granicy terenów kolejowych przy Trasie Toruńskiej.

Historia

W 1378 Golędzinów leżący obecnie częściowo w południowej części rejonu znanego jako Pelcowizna otrzymał prawa chełmińskie. W 1764 zakupiony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego stał się jedną z podwarszawskich jurydyk.

Dawna kolonia i folwark Pelcowizna założone zostały około 1806 przez Józefa Pelca, właściciela folwarku Golędzinów. Około roku 1820 wytyczono tamtędy szosę modlińską (dziś ul. Modlińska). W 1830 w Pelcowiźnie było 13 domów, w tym kilka należących do rodzin osadników holenderskich, mieszkających tam od początku XIX wieku i należących do zboru w Kazuniu Niemieckim.

8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające do Warszawy (od 1 kwietnia 1916) m.in. Pelcowiznę, znajdującą się w tamtym czasie w gminie Bródno^[4].

W 1924 uzyskała połączenie tramwajowe z resztą miasta. W latach 1937–1939 na terenie dóbr golędzinowskich powstała Kolonia Śliwice – zespół małych domków mieszkalnych pomiędzy ulicami Jagiellońską i Witkiewicza.

Po II wojnie światowej na terenie Pelcowizny wzniesiono Fabrykę Samochodów Osobowych.

Przypisy

1. Rozporządzenie dot. rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy (Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1916 nr 29 poz 79)
2. Rozporządzenie dot. ustanowienia granic miejskich Warszawy Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1917 nr 63 poz 259
3. Obszary MSI. Dzielnica Praga-Północ. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2020-05-10].
4. Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 43, s. 1973.

Bibliografia

• Michał Pilich, Warszawska Praga. Przewodnik, Fundacja Centrum Europy, Warszawa 2005, ISBN 83-923305-7-9

Linki zewnętrzne

• Pelcowizna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 935.