Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pasyn lucylla (znany też pod polskimi synonimami: pokłonnik lucylla[1][2][3][4] pasyn wołowiczek[2][3][4]) (Neptis rivularis) – owad z rzędu motyli, z rodziny rusałkowatych (Nymphalidae). W Polsce objęty jest częściową ochroną gatunkową[5][6].
Pasyn lucylla to gatunek eurosyberyjski[7][8]. Rozciąga się od Alp południowej Europy do południowo-wschodniej Europy, następnie do Turcji i Kaukazu dalej ciągnie się przez południowe części Azji, m.in. zamieszkuje południową Syberię, Mongolię, północne Chiny, Tajwan, Koreę i sięga aż po Japonię[9].
W Europie występuje w południowo-wschodniej Szwajcarii[10], w północno-zachodnich[11] i północno-wschodnich Włoszech[10] (znany z Tyrolu[2]), Słowenii, zachodniej Chorwacji (na Wybrzeżu Dalmatyńskim), w centralnej Serbii, Bośni i Hercegowinie, we wschodniej Austrii[9], w Czechach[10] (na Morawach w pobliżu rzek: Oslava i Jihlava[12]), w południowo-wschodniej Polsce[13], w północnych i zachodnich Węgrzech i na Słowacji[10] (szczególnie w pasie Krasu Słowacko-Węgierskiego[2] tj. Zádielska dolinia[14], Zádiel[12], Turna nad Badvou[12], natomiast po stronie węgierskiej w Parku Narodowym Aggtelek[14]), również w Rumunii[9][10]. Lokalnie spotykany na południu Bałkanów oraz w Macedonii (Galicica Pl., Dolina Treska), a także w południowo-zachodniej Bułgarii i północnej Grecji (Rodopy)[9].
W Polsce pasyn lucylla to gatunek wyspowy[15]. Znany jest z pojedynczych znalezisk z południowo-wschodnich dzielnic[13]. Wykazywany z południowej części Podkarpacia[15]. (m.in. do 1995 roku był notowany w Magurskim Parku Narodowym[13], w późniejszych badaniach nie znaleziony[16]), Kotliny Sandomierskiej, Puszczy Solskiej[13] i Roztocza[13]. Najdalej na północ stwierdzony jest na Wyżynie Kieleckiej koło Starachowic[17][18][19].
Wierzchnia strona skrzydeł motyla jest czarnobrunatna z białym rysunkiem[20]. Przy zewnętrznym brzegu skrzydeł niekiedy widać białe zewnętrzne kreski[20]. Biały rysunek to przeważająca biała smuga (zwana przepaską środkową[21]) ciągnąca się wzdłuż tylnego i do połowy przedniego skrzydła, oddzielona w rzędzie od siebie dużymi białymi plamkami[20]. Przy brzegu skrzydła widoczny jest niekompletny rząd białych plamek[15]. Na przednich skrzydłach w komórce środkowej występują niewielkie białe plamki[21]. Spód skrzydeł jasnobrunatny z białym rysunkiem, którego elementy są jak gdyby odbiciem rysunku z wierzchniej strony skrzydeł[20][15]. Rozpiętość skrzydeł waha się pomiędzy 44–54 mm[21][20].
Jajo jest sferyczne, nieco wydłużone i szarozielonkawe[20], jest nieco podobne do krajowego pokłonnika kamilli[8]. Chorion jaja charakteryzuje się jamkami o kanciastych brzegach oraz niewielkimi szczecinkami w miejscach stykania się jamek[20].
Gąsienica ma zmienne ubarwienie od szarawego przez brązowoczerwonawe[3][8] do brunatnego[20][8], jest na stronie grzbietowej jaśniejsza z ukośnymi ciemniejszymi plamkami[20]. Na śród i zatułowiu oraz na drugim i ósmym segmencie odwłoka gąsienicy znajdują się pary krótkich, oszczecinionych wyrostków[20].
Stosunkowo krótka[3] poczwarka o perłowym połysku[8] z siateczkowym deseniem i charakterystyczną plamą w środkowej części pokryw skrzydeł[20] jest białobeżowa, pomarańczowa lub ciemnobrunatna[8]. Pokrywy skrzydeł mocno odstają, zaś wzdłuż grzbietu ciała poczwarki przebiega ostry grzebień z ciemnym obrzeżem[20]. Odwłok poczwarki po bokach pokryty jest podłużnymi paskami oraz cienkimi, ukośnymi białymi kreskami[20][8].
Stadium jaja w przyrodzie zwykle trwa tydzień[8] i spotkać go można przez cały okres aktywności dorosłych motyli. Stadium gąsienicy trwa od lipca do końca maja w kolejnym roku[22]. Stadium poczwarki trwa około 3 tygodni w okresie między końcem maja a początkiem lipca[8]. Okres lotu Imagines (dorosłych motyli) odbywa się w jednym pokoleniu od połowy czerwca do sierpnia[20] (w innych krajach motyl pojawia się już od końca maja[12][9]).
W okresie pojawu imagines zapłodniona przez samca – samica składa jaja zarówno na wierzchu jak i spodzie liścia rośliny pokaramowej[20]. Generalnie jest to brzeg liścia, najczęściej na ich końcu przy żyłce medialnej[9]. Po około tygodnia z jaja wylęga się młoda gąsienica, która nagryza liść z każdej strony od brzegu blaszki do żyłki środkowej, następnie sprzędza ze sobą brzegi jedwabną nitką, tworząc w ten sposób rurkowate schronienie, w którym przebywa[20][9]. Schronienie to jest przymocowane przędzą do gałązki i spełnia rolę hibernakulum, w środku którego zimuje (hibernuje) larwa motyla[20]. Przygotowanie do hibernacji z reguły odbywa się po trzecim stadium wzrostowym[20]. Na wiosnę w roku następnym, gąsienica budzi się z hibernacji, następnie żywi się liśćmi[20] do końca maja[22], po czym przeobraża się w poczwarkę[20]. Poczwarka (zwieszona za kremaster) przypomina liść przytwierdzony do łodygi[9]. Mniej więcej w połowie czerwca z poczwarki wylęga się dorosły motyl[22]. Motyle nie są płochliwe[4], daleko szybują, rzadko poruszają skrzydłami[8]. Spotyka się je w większych skupiskach w podszycie drzew[8] Siadają też na ziemi w pobliżu potoków, źródeł i na krzakach[4]. Zapylają kwiaty groszku wiosennego Lathyrus vernus, tawuły Spiraea sp., robinii akacjowej Robinia pseudoacacia, jeżyny Rubus oraz różne kwiaty roślin baldaszkowatych Apiacae[20].
W Polsce znaną rośliną żywicielską tego motyla jest tawuła bawolistna Spiraea salicifolia[20][15]. Podawane są jeszcze inne gatunki tawuły[3] na których żeruje larwa pasyna lucylla, a mianowicie Spiraea media[12], Spiraea chamaedryfolia[9], a także wiązówka błotna Filipendula ulmaria[12][9] i parzydło leśne Aruncus dioecus[9]. Gąsienice hodowane w niewoli akceptują również tawułę Spiraea bumata[9].
Motyl preferuje (raczej wiekowe[4]) lasy liściaste[9][20] i mieszane[20] na nizinach i pogórzach[4] ich skraje[3], leśne drogi[15], polany i zręby[20][15], wilgotne łąki[15], a także nasłonecznione zbocza porośnięte tawułą. Spośród lasów liściastych, w których występuje pasyn lucylla są różne zespoły lasów łęgowych[23] rosnących nad ciekami wodnymi, tj. Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion, Ficario-Ulmetum, Querco-Ulmetum minoris, Fraxino-Alnetum (Circaeo-Alnetum)[19][18][24].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_Neptis_rivularis_-_Horyniec-Zdrój_(gmina)_-_Pologne_-_male.jpg)
