Parki narodowe w Norwegii

Parki narodowe w Norwegii – obszary prawnie chronione na terenie Norwegii, wyróżniające się charakterystycznymi lub reprezentatywnymi ekosystemami albo krajobrazami, gdzie nie ma bardziej rozwiniętej infrastruktury.

1

2

3

4

5

6

7

8

10

11

12

13

14

15

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

41

42

43

45

46

47

Rozmieszczenie parków narodowych na terenie Norwegii, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 2021 rok)

9

16

27

28

29

40

44

Rozmieszczenie parków narodowych na Svalbardzie, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 2021 rok)

W Norwegii znajduje się 47 parków narodowych – 40 na kontynencie i 7 na Svalbardzie (stan na 2021 rok).

Historia

Początki ochrony przyrody w Norwegii sięgają XIX w., kiedy to 24 kwietnia 1884 roku parlament Królestwa Norwegii Storting zdecydował o kupnie lasu bukowego w Larviku z przeznaczeniem na teren rekreacyjny^[1]. Pierwsze przepisy prawa o ochronie przyrody zostały przyjęte w 1910 roku, kolejne ustawy były przyjmowane w 1954 i 1970 roku^[1]. Termin „park narodowy” został wprowadzony przez ustawę o ochronie przyrody z 19 czerwca 1970 roku^[2] .

Obecnie (2019) obowiązująca ustawa o różnorodności przyrody pochodzi z 2009 roku^[1]. Ustawa ta stanowi, że ochroną w formie parków narodowych mogą być objęte duże obszary siedlisk z charakterystycznymi lub reprezentatywnymi ekosystemami albo krajobrazami, i gdzie nie ma bardziej rozwiniętej infrastruktury^[3]. Przepisy obejmują ochroną krajobraz, rośliny i zwierzęta, cechy geologiczne, a także zabytki kultury, w celu zapewnienia niezakłóconego środowiska naturalnego^[3].

Pierwszym parkiem narodowym utworzonym na terenie Norwegii był Park Narodowy Rondane (norw. Rondane nasjonalpark) założony w 1962 roku, kolejnym Park Narodowy Børgefjell (norw. Børgefjell nasjonalpark) w 1963 roku^[1]. W 1964 roku Rada Ochrony Przyrody opublikowała raport, w którym zaproponowała utworzenie 16 parków narodowych^[1]. Większość parków powstała dopiero na mocy ustawy o ochronie przyrody z 1970 roku^[1].

W 1972 roku powołano do życia Ministerstwo ds. Ochrony Środowiska, które objęło nadzór nad rozwijaniem obszarów chronionych na terenie Norwegii^[1]. Na początku lat 90. XX w. powstał plan parków narodowych i innych obszarów chronionych, który jest systematycznie realizowany^[1].

Trzy parki narodowe stały się częściami innych parków narodowych i przestały istnieć samodzielnie^[2] :

• założony w 1970 roku Gressåmoen nasjonalpark stał się częścią powstałego w 2004 roku Blåfjella-Skjækerfjella nasjonalpark
• założony w 1974 roku Dovrefjell nasjonalpark stał się częścią powstałego w 2002 roku Dovrefjell-Sunndalsfjella nasjonalpark
• założony w 1968 roku Ormtjernkampen nasjonalpark stał się częścią powstałego w 2011 roku Langsua nasjonalpark

Obecnie (2021) na terenie Norwegii znajduje się 47 parków narodowych – 40 na kontynencie (zajmujących powierzchnię 31 tys. km²^[2] ) i 7 na Svalbardzie (14 483 km²^[2] )^[4].

Parki narodowe

Poniższa tabela przedstawia norweskie parki narodowe:

Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku norweskim;

Rok – rok utworzenia/poszerzenia parku;

Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;

Położenie – okręg;

Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.

     Parki narodowe na Svalbardzie

Zestawienie parków narodowych w Norwegii^{[uwaga 1]}

Lp.	Zdjęcie	Nazwa parku narodowego	Rok	Powierzchnia (km²)	Położenie	Uwagi
1.		Park Narodowy Ånderdalen Ånderdalen nasjonalpark[5]	1970 1975 2004 2018	134	Troms
2.		Park Narodowy Blåfjella-Skjækerfjella Blåfjella-Skjækerfjella nasjonalpark[6]	1970[uwaga 2] 2004	1924	Nord-Trøndelag
3.		Park Narodowy Breheimen Breheimen nasjonalpark[7]	2009	1691	Oppland Sogn og Fjordane
4.		Park Narodowy Børgefjell Børgefjell nasjonalpark[8]	1963 1971 2003	1447	Nord-Trøndelag Nordland
5.		Park Narodowy Dovre Dovre nasjonalpark[9]	2003	289	Oppland
6.		Park Narodowy Dovrefjell-Sunndalsfjella Dovrefjell-Sunndalsfjella nasjonalpark[10]	1974[uwaga 3] 2002 2018	1829	Oppland Møre og Romsdal Sør-Trøndelag
7.		Park Narodowy Femundsmarka Femundsmarka nasjonalpark[11]	1971 2003	597	Hedmark Sør-Trøndelag
8.		Park Narodowy Folgefonna Folgefonna nasjonalpark[12]	2005	548	Hordaland
9.		Park Narodowy Forlandet Forlandet nasjonalpark[13]	1973	4627	Svalbard	Ostoja ptaków IBA[14]
10.		Park Narodowy Forollhogna Forollhogna nasjonalpark[15]	2001	1062	Hedmark Sør-Trøndelag
11.		Park Narodowy Fulufjellet Fulufjellet nasjonalpark[16]	2012	83	Hedmark
12.		Park Narodowy Færder Færder nasjonalpark[17]	2013	340	Vestfold
13.		Park Narodowy Gutulia Gutulia nasjonalpark[18]	1968 2004	23	Hedmark
14.		Park Narodowy Hallingskarvet Hallingskarvet nasjonalpark[19]	2006	450	Buskerud Hordaland
15.		Park Narodowy Hardangervidda Hardangervidda nasjonalpark[20]	1981	3422	Buskerud Hordaland Telemark
16.		Park Narodowy Indre Wijdefjorden Indre Wijdefjorden nasjonalpark[20]	2005	1127	Svalbard
17.		Park Narodowy Jomfruland Jomfruland nasjonalpark[21]	2016	117	Telemark
18.		Park Narodowy Jostedalsbreen Jostedalsbreen nasjonalpark[22]	1991	1310	Sogn og Fjordane
19.		Park Narodowy Jotunheimen Jotunheimen nasjonalpark[23]	1980	1155	Oppland Sogn og Fjordane
20.		Park Narodowy Junkerdal Junkerdal nasjonalpark[24]	2004	682	Nordland
21.		Park Narodowy Láhko Láhko nasjonalpark[25]	2012	188	Nordland
22.		Park Narodowy Langsua Langsua nasjonalpark[26]	1968[uwaga 4] 2011	537	Oppland
23.		Park Narodowy Lierne Lierne nasjonalpark[27]	2004	333	Trøndelag
24.		Park Narodowy Lofotodden Lofotodden nasjonalpark[28]	2018	99	Nordland
25.		Park Narodowy Lomsdal-Visten Lomsdal-Visten nasjonalpark[29]	2009	1102	Nordland
26.		Park Narodowy Møysalen Møysalen nasjonalpark[30]	2003	51	Nordland
27.		Park Narodowy Nordenskiöld Land Nordenskiöld Land nasjonalpark[31]	2003	1362	Svalbard
28.		Park Narodowy Nordre Isfjorden Nordre Isfjorden nasjonalpark[32]	2003	2952	Svalbard
29.		Park Narodowy Nordvest-Spitsbergen Nordvest-Spitsbergen nasjonalpark[33]	1973	9871	Svalbard
30.		Park Narodowy Øvre Anárjohka Øvre Anárjohka nasjonalpark[34]	1975	1414	Finnmark
31.		Park Narodowy Øvre Dividal Øvre Dividal nasjonalpark[35]	1971 2006	770	Troms
32.		Park Narodowy Øvre Pasvik Øvre Pasvik nasjonalpark[36]	1970 2003	120	Finnmark
33.		Park Narodowy Raet Reat nasjonalpark[37]	2016	609	Aust-Agder
34.		Park Narodowy Rago Rago nasjonalpark[38]	1971	171	Nordland
35.		Park Narodowy Reinheimen Reinheimen nasjonalpark[39]	2006	1974	Oppland Møre og Romsdal
36.		Park Narodowy Reisa Reisa nasjonalpark[40]	1986	803	Troms
37.		Park Narodowy Rohkunborri Rohkunborri nasjonalpark[41]	2011	556	Troms
38.		Park Narodowy Rondane Rondane nasjonalpark[42]	1962 2003	969	Hedmark Oppland
39.		Park Narodowy Saltfjellet-Svartisen Saltfjellet-Svartisen nasjonalpark[43]	1989	2102	Nordland
40.		Park Narodowy Sassen-Bünsow Land Sassen-Bünsow Land nasjonalpark[44]	2003	1230	Svalbard
41.		Park Narodowy Seiland Seiland nasjonalpark[45]	2006	317	Finnmark
42.		Park Narodowy Sjunkhatten Sjunkhatten nasjonalpark[46]	2010	417	Nordland
43.		Park Narodowy Skarvan og Roltdalen Skarvan og Roltdalen nasjonalpark[47]	2004	442	Trøndelag
44.		Park Narodowy Sør-Spitsbergen Sør-Spitsbergen nasjonalpark[48]	1973	13177	Svalbard
45.		Park Narodowy Stabbursdalen Stabbursdalen nasjonalpark[49]	1970 2002	749	Finnmark
46.		Park Narodowy Varangerhalvøya Varangerhalvøya nasjonalpark[50]	2006	1818	Finnmark
47.		Park Narodowy Ytre Hvaler Ytre Hvaler nasjonalpark[51]	2009	355	Østfold

Uwagi

1. Informacje podane w zestawieniu pochodzą z bazy danych Naturbase faktaark.
2. Jako Park Narodowy Gressåmoen.
3. Jako Park Narodowy Dovrefjell.
4. Jako Park Narodowy Ormtjernkampen.

Przypisy

1. Norwegian Environment Agency: Conservation past and present. [w:] tema.miljodirektoratet.no [on-line]. [dostęp 2021-12-14]. (ang.).
2. Store norske leksikon ↓.
3. Nature Diversity Act, Act of 19 June 2009 No.100 Relating to the Management of Biological, Geological and Landscape Diversity. [w:] Government.no [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
4. Norges natsjonalparken. [w:] www.miljodirektoratet.no [on-line]. [dostęp 2019-08-06]. (norw.).
5. Miljødirektoratets: Ånderdalen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
6. Miljødirektoratets: Blåfjella-Skjækerfjella nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
7. Miljødirektoratets: Breheimen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
8. Miljødirektoratets: Børgefjell/Byrkije nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
9. Miljødirektoratets: Dovre nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
10. Miljødirektoratets: Dovrefjell-Sunndalsfjella nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
11. Miljødirektoratets: Femundsmarka nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
12. Miljødirektoratets: Folgefonna nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
13. Miljødirektoratets: Forlandet nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
14. Bird Life International: Important Bird Areas factsheet: Forlandet National Park. 2019. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
15. Miljødirektoratets: Forollhogna nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
16. Miljødirektoratets: Fulufjellet nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
17. Miljødirektoratets: Færder nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
18. Miljødirektoratets: Gutulia nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
19. Miljødirektoratets: Hallingskarvet nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
20. Miljødirektoratets: Indre Wijdefjorden nasjonalpark nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
21. Miljødirektoratets: Hardangervidda nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
22. Miljødirektoratets: Jostedalsbreen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
23. Miljødirektoratets: Jotunheimen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
24. Miljødirektoratets: Junkerdal nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
25. Miljødirektoratets: Láhko nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
26. Miljødirektoratets: Langsua nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
27. Miljødirektoratets: Lierne nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
28. Miljødirektoratets: Lofotodden nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
29. Miljødirektoratets: Lomsdal-Visten nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
30. Miljødirektoratets: Møysalen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
31. Miljødirektoratets: Nordenskiöld Land nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
32. Miljødirektoratets: Nordre Isfjorden nasjonalpark nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
33. Miljødirektoratets: Nordvest-Spitsbergen nasjonalpark nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
34. Miljødirektoratets: Øvre Anarjokka nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
35. Miljødirektoratets: Øvre Dividal nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
36. Miljødirektoratets: Øvre Pasvik nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
37. Miljødirektoratets: Raet nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
38. Miljødirektoratets: Rago nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
39. Miljødirektoratets: Reinheimen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
40. Miljødirektoratets: Reisa nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
41. Miljødirektoratets: Rohkunborri nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
42. Miljødirektoratets: Rondane nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
43. Miljødirektoratets: Saltfjellet-Svartisen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
44. Miljødirektoratets: Sassen-Bünsow Land nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
45. Miljødirektoratets: Seiland nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
46. Miljødirektoratets: Sjunkhatten nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
47. Miljødirektoratets: Skarvan og Roltdalen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
48. Miljødirektoratets: Sør-Spitsbergen nasjonalpark (Svalbardmiljøloven). [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
49. Miljødirektoratets: Stabbursdalen nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
50. Miljødirektoratets: Varangerhalvøya nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
51. Miljødirektoratets: Ytre Hvaler nasjonalpark. [w:] Naturbase faktaark [on-line]. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).

Bibliografia

• Brænd, Tore J.; Ryvarden, Leif; Tjernshaugen, Andreas: nasjonalparker i Norge. W: Store norske leksikon. (norw.).

Encyklopedie internetowe (lista w projekcie Wikimedia):

• SNL: nasjonalparker_i_Norge