Półmetale

Półmetale (metaloidy) – pierwiastki chemiczne, które mają własności pośrednie między metalami i niemetalami. Zalicza się do nich antymon, arsen, bizmut, bor, german, krzem, selen, tellur i polon^[1], oraz czasami także glin i astat, a w niektórych opracowaniach także węgiel^[2], mający najwyższą temperaturę topnienia z dotychczas poznanych pierwiastków, oraz fosfor (tworzący odmianę czarną o właściwościach fizycznych przypominających metal).

Grupa →	13 IIIA	14 IVA	15 VA	16 VIA	17 VIIA	18 VIIIA
↓ Okres
2	5 B	6 C	7 N	8 O	9 F	10 Ne
3	13 Al	14 Si	15 P	16 S	17 Cl	18 Ar
4	31 Ga	32 Ge	33 As	34 Se	35 Br	36 Kr
5	49 In	50 Sn	51 Sb	52 Te	53 I	54 Xe
6	81 Tl	82 Pb	83 Bi	84 Po	85 At	86 Rn
7	113 Nh	114 Fl	115 Mc	116 Lv	117 Ts	118 Og

Blok p w układzie okresowym, w którym
zlokalizowane są wszystkie półmetale.
      – metale,       – półmetale,                 – niemetale
      – własności nieznane

Półmetale mają szereg fizycznych cech metali, jak połyskliwa powierzchnia w stanie stałym i wysokie temperatury topnienia. Chociaż mają one dużo gorsze przewodnictwo elektryczne i cieplne od typowych metali, to jednak wyższe od typowych niemetali, stąd też są stosowane w materiałach półprzewodnikowych.

Ich własności chemiczne są także pośrednie: z jednej strony wykazują szereg cech niemetali, np. tworzą dość silne kwasy nieorganiczne, a z drugiej – posiadają szereg cech typowych metali: mają większą tendencję do tworzenia zasad niż kwasów i są zdolne do tworzenia związków kompleksowych o podobnym stopniu złożoności geometrycznej, jak w przypadku metali przejściowych.

Zaliczanie polonu i astatu do półmetali jest krytykowane jako błędne^[3], gdyż polon wykazuje typowe właściwości metalu^[3][4], a astat – niemetalu^[3].

Zalecenia IUPAC

Zalecenia Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej – Nomenclature of Inorganic Chemistry (Red Book) z 2005 roku i Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) – nie zabraniają wyróżniania półmetali, choć również nie wskazują bezpośrednio na podział pierwiastków na metale, półmetale i niemetale. Termin ten pojawia się jednak w tych zaleceniach przy definiowaniu innych zagadnień^[5][6]. Zalecenia IUPAC z 1970 roku sugerowały zaniechanie stosowania terminu metaloid na rzecz półmetal z uwagi na „niespójne użycie terminu w różnych językach”^[7]. Obecnie niektórzy autorzy sugerują używanie terminu metaloid zamiast półmetal, aby uniknąć nieporozumień w związku z innym jego znaczeniem w fizyce^[8], gdzie półmetalami nazywa się półprzewodniki z zerową przerwą energetyczną^[9].

Zobacz też

• metale przejściowe
• metale ziem rzadkich