Oleszewicze

Oleszewicze (biał. Алешавічы, Alieszawiczy; ros. Олешевичи, Olieszewiczi) – wieś na Białorusi, w rejonie mostowskim obwodu grodzieńskiego, około 12 km na północny wschód od Mostów.

Oleszewicze

Алешавічы

Pałac w Oleszewiczach od strony frontowej na rysunku Napoleona Ordy (z 1860–1877 roku), Muzeum Narodowe w Krakowie
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	mostowski
Sielsowiet	Mosty
Populacja (2009) • liczba ludności	34
Nr kierunkowy	+375 1515
Tablice rejestracyjne	4
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Oleszewicze
Położenie na mapie Białorusi Oleszewicze
53°30′34″N 24°36′57″E

Historia

Pod koniec XVIII wieku Jan Niezabytowski herbu Lubicz kupił majątek Oleszewicze od rodziny Baranowiczów. Kolejnymi właścicielami tych dóbr byli potomkowie Jana: syn Krzysztof, wnuk Konstanty i prawnuk Karol Niezabytowski. Po 1920 roku w wyniku działów rodzinnych Oleszewicze zostały własnością najmłodszej córki Karola, Ireny późniejszej Ronikier (1907–1984), która była ostatnią właścicielką Oleszewicz w 1939 roku^[1][2].

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Oleszewicze, wcześniej należące do województwa trockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie guberni grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Oleszewicze wróciły do Polski, znalazły się w gminie Kamionka w powiecie grodzieńskim województwa białostockiego. W 1929 roku gmina ta weszła w skład nowo otworzonego powiatu szczuczyńskiego w województwie nowogródzkim. Oleszewicze należały do parafii Objawienia Pańskiego i św. Antoniego w Kamionce^[3]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[4][5]. Do 2013 roku Oleszewicze należały do sielsowietu Mikielewszczyzna.

W 2009 roku wieś liczyła 34 mieszkańców^[6].

Dawny pałac

Istniejący do 1939 roku pałac w Oleszewiczach został wybudowany przez szambelana Adama Baranowicza w celu przyjęcia w nim króla Stanisława Augusta polującego w tych stronach. Możliwe, że wcześniejszy dwór stojący w tym miejscu, który przebudowano na pałac, został wzniesiony jeszcze w XVII wieku. Nie wiadomo, czy król rzeczywiście odwiedził pałac. W latach 1850–1855 pałac został gruntownie przebudowany zgodnie z planami architektów Aleksandra Grodeckiego i Adama Idźkowskiego.

Pałac w Oleszewiczach od strony ogrodowej na rysunku Napoleona Ordy, (z 1860–1877 roku), Muzeum Narodowe w Krakowie

Pod koniec XVIII wieku pałac był parterowy, w części środkowej dwukondygnacyjny, wzniesiony na wysokich, sklepionych, zaopatrzonych w okna piwnicach. Po przebudowie w połowie XIX wieku elewacja pałacu była dziewięcioosiowa z trójosiową piętrową częścią środkową, zaznaczoną ryzalitem. Przed pałacem był głęboki, parterowy portyk na wysokiej podmurówce, nad którym był, wsparty na czterech toskańskich kolumnach szeroki balkon z balustradką.

Elewacja ogrodowa była zdominowana przez dwukondygnacyjny ryzalit nakryty gładkim dachem trójspadowym, przed którym wybudowano wielki, oszklony prostokątny ogród zimowy. Prowadziły z niego szerokie schody do ogrodu i parku.

Wnętrze pałacu było początkowo dwutraktowe z regularnym podziałem na pokoje. Z czasem pokoje dzielono, co zaburzyło symetrię. W części środkowej od frontu był duży westybul z jednobiegowymi schodami na piętro. W trakcie ogrodowym centralne miejsce zajmowała wielka sala balowa, początkowo zapewne wysokości dwóch kondygnacji. Ściany sali, salonów i pokoi zdobiła bogata kolekcja cennych obrazów, z której Oleszewicze były słynne. Zbierał je głównie Konstanty Niezabytowski. Biblioteka liczyła kilka tysięcy tomów.

Pałac był otoczony pięknym kilkunastohektarowym XVIII-wiecznym staropolskim parkiem, który w XIX wieku został przeprojektowany w styl angielski. Przed pałacem istniał wielki, owalny, częściowo zadrzewiony trawnik z obiegającą go drogą dojazdową. Naprzeciw pałacu stał trzykondygnacyjny, podpiwniczony lamus z sześcioboczną wieżyczką widokową. Cały frontowy dziedziniec był otoczony kamiennym murem ze sztachetami. Po prawej i lewej stronie pałacu i lamusa stały dwie bramy wjazdowe zaznaczone każda trzema filarami. W obrębie folwarku stały stajnie i dwa ogromne zabudowania gospodarcze^[2].

Pałac został ogołocony w czasie II wojny światowej, po wojnie jego mury stały przez pewien czas, po czym zostały rozebrane do fundamentów^[2]. Z zabudowań gospodarczych majątku do dziś stoi jedynie ruina jednego z nich i ruina lodowni^[4][5].

Majątek w Oleszewiczach został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[2].

Przypisy

1. Oleszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 406.
2. Oleszewicze, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 3: Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 94–103, ISBN 83-04-03947-8, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
3. Wieś: Oleszewicze. www.kami.net. [dostęp 2017-10-22].
4. Oleszewicze na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-10-22].
5. Олешевичи na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-10-22]. (ros.).
6. Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-10-22]. (ros.).