Okręty podwodne typu Medusa

Okręty podwodne typu Medusa – włoskie okręty podwodne z początku XX wieku i okresu I wojny światowej. W latach 1910–1913 w stoczniach FIAT-San Giorgio w La Spezii, OTO w Livorno i CNR(inne języki) w Muggiano zbudowano osiem okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Regia Marina w latach 1912–1913 i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, nie odnosząc poważniejszych sukcesów. W trakcie walk utracono dwie jednostki („Medusa” i „Jalea”), a pozostałe okręty zostały skreślone z listy floty we wrześniu 1918 roku.

Okręty podwodne typu Medusa

Kraj budowy	Włochy
Stocznia	FIAT-San Giorgio, La Spezia OTO, Livorno CNR(inne języki), Muggiano
Zbudowane	8
Użytkownicy	Regia Marina
Służba w latach	1912–1918
Stracone	2
Uzbrojenie:
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe	2 × 450 mm
Załoga	21 oficerów i marynarzy
Wyporność:
• na powierzchni	248–252 tony
• w zanurzeniu	305 t
Zanurzenie testowe	40 m
Długość	45,15 m
Szerokość	4,2 m
Zanurzenie	3 m
Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 650 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 300 KM 2 śruby
Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu	12 węzłów 8 w.
Zasięg:
• na powierzchni	1200 Mm przy 8 w.
• w zanurzeniu	54 Mm przy 6 w.

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu Medusa zostały zaprojektowane przez inż. Cesarego Laurentiego jako rozwinięcie poprzednich projektów tego konstruktora (Glauco i „Foca”)^[1]. Po wybuchu oparów benzyny na „Foce” zrezygnowano ostatecznie z montażu na okrętach podwodnych silników benzynowych i do napędu nowych jednostek użyto po raz pierwszy silników wysokoprężnych^[2][3] . Nowatorski napęd spowodował opóźnienia we wprowadzeniu okrętów do służby ze względu na przeprowadzane testy, wypadki i przeróbki^[4]. Ostatecznie jednak powstały udane jednostki charakteryzujące się wysoką manewrowością i stabilnością w położeniu podwodnym^[1][2].

Spośród ośmiu okrętów typu Medusa cztery zostały zbudowane w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii, a po dwa powstały w stoczniach OTO w Livorno i CNR(inne języki) w Muggiano^[2][4]. Stępki okrętów położono w latach 1910–1911, a zwodowane zostały w latach 1911–1913^[4][5].

Okręt	Stocznia	Początek budowy	Wodowanie	Wejście do służby
„Medusa”	FIAT-San Giorgio	29 maja 1910	30 lipca 1911	1 czerwca 1912
„Velella”		5 czerwca 1910	25 maja 1911	10 lipca 1912
„Argo”		26 września 1910	14 stycznia 1912	6 września 1912
„Fisalia”	OTO	3 października 1910	25 lutego 1912	13 września 1912
„Salpa”	CNR	25 sierpnia 1910	14 maja 1912	10 września 1912
„Jantina”		18 sierpnia 1910	29 listopada 1912	14 maja 1913
„Zoea”	OTO	18 października 1910	2 marca 1913	10 lipca 1913
„Jalea”	FIAT-San Giorgio	10 marca 1911	3 sierpnia 1913	1 września 1913

Dane taktyczno-techniczne

Jednostki typu Medusa były niewielkimi, przybrzeżnymi okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej^[3] [4]. Długość całkowita wynosiła 45,15 metra, szerokość 4,2 metra i zanurzenie 3 metry^[5][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 248–252 tony, a w zanurzeniu 305 ton^[5][7][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne FIAT o łącznej mocy 650 KM^[2][5]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano(inne języki) o łącznej mocy 300 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[1][2][b]. Zasięg wynosił 1200 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 54 Mm przy prędkości 6 węzłów w zanurzeniu (lub 670 Mm przy 12 węzłach na powierzchni i 24 Mm przy 8 węzłach w zanurzeniu)^[1][6]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[3] .

Okręty wyposażone były w dwie stałe dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped^[1][2].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 2 oficerów oraz 19 podoficerów i marynarzy^[5][6].

Służba

Okręty podwodne typu Medusa weszły do służby w Regia Marina w latach 1912–1913^[4][5]. W początkowym okresie załogi okrętów przechodziły szkolenie na wodach Morza Tyrreńskiego i odbywały krótkie rejsy głównie w rejon Sardynii^[8]. W momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej pięć okrętów typu Medusa wchodziło w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych w Wenecji („Medusa”, „Jalea”, „Jantina”, „Salpa” i „Zoea”), dwa należały do 2. dywizjonu stacjonującego w tej samej bazie („Argo” i „Fisalia”), a „Velella” służyła w 3. dywizjonie w Brindisi^[8][9]. W pierwszych dwóch latach wojny okręty wychodziły na ofensywne patrole pod nieprzyjacielskie wybrzeże^[8]. 10 czerwca 1915 roku „Medusa” została zatopiona koło Porto di Piave Vecchia przez niemiecki okręt podwodny SM UB-15 (pływający pod banderą austro-węgierską jako SM U-11)^[2][10]. 17 sierpnia 1915 roku „Jalea” zatonęła wraz z całą załogą po wejściu na austro-węgierską minę postawioną nieopodal Pirano^[11][7]. 2 sierpnia 1916 roku „Salpa” storpedowała i ciężko uszkodziła pod Galiola(inne języki) kanonierkę torpedową SMS „Magnet”^[8][12].

Od końca 1916 roku ocalałe okręty były używane głównie do ochrony własnych baz, a pod koniec 1917 roku trafiły do rezerwy i zostały rozbrojone^[8]. Z listy floty skreślono je we wrześniu 1918 roku^[13][7].

Uwagi

1. Jackson 2001 ↓, s. 95 podaje wyporność 256/310 ton.
2. Csonkaréti 2004 ↓, s. 346 i Pollina 1963 ↓, s. 45 podają prędkość 12,5/8,2 węzła, a Moore 1990 ↓, s. 218 podaje natomiast, że podczas prób okręty osiągnały na powierzchni prędkość 14,7 węzła.

Przypisy

1. Fontenoy 2007 ↓, s. 119.
2. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276.
3. Gogin 2020 ↓.
4. Pollina 1963 ↓, s. 47.
5. Fraccaroli 1970 ↓, s. 104.
6. Pollina 1963 ↓, s. 45.
7. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619.
8. Pollina 1963 ↓, s. 49.
9. Csonkaréti 2004 ↓, s. 278.
10. Csonkaréti 2004 ↓, s. 93.
11. Csonkaréti 2004 ↓, s. 125.
12. Csonkaréti 2004 ↓, s. 114.
13. Fraccaroli 1970 ↓, s. 103.

Bibliografia

• Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914–1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
• Ivan Gogin: Medusa small submarines (1911–1914). Navypedia. [dostęp 2020-05-10]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895–1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).