Jalea (1913)

Jalea – włoski okręt podwodny z początku XX wieku, jedna z ośmiu jednostek typu Medusa. Okręt został zwodowany 3 sierpnia 1913 roku w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii, a w skład Regia Marina wszedł 1 września 1913 roku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, brał udział w I wojnie światowej. „Jalea” zatonęła 17 sierpnia 1915 roku, po wejściu na minę w Zatoce Triesteńskiej.

Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

Jalea

Klasa	okręt podwodny
Typ	Medusa
Historia
Stocznia	FIAT-San Giorgio La Spezia
Położenie stępki	10 marca 1911
Wodowanie	3 sierpnia 1913
Regia Marina
Wejście do służby	1 września 1913
Zatonął	17 sierpnia 1915
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	248–252 tony 305 t
Długość	45,15 m
Szerokość	4,2 m
Zanurzenie	3 m
Zanurzenie testowe	40 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 650 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 300 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	12 węzłów 8 w.
Zasięg	powierzchnia: 1200 Mm przy 8 w. zanurzenie: 54 Mm przy 6 w.
Uzbrojenie
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe	2 × 450 mm
Załoga	21

Projekt i budowa

„Jalea” i jej siostrzane jednostki zostały zaprojektowane przez inż. Cesarego Laurentiego jako rozwinięcie poprzednich projektów tego konstruktora (Glauco i „Foca”)^[1]. Po wybuchu oparów benzyny na „Foce” zrezygnowano ostatecznie z montażu na okrętach podwodnych silników benzynowych i do napędu nowych jednostek użyto po raz pierwszy silników wysokoprężnych^[2][3] . Nowatorski napęd spowodował opóźnienia we wprowadzeniu okrętów do służby ze względu na przeprowadzane testy, wypadki i przeróbki^[4]. Ostatecznie jednak powstały udane jednostki charakteryzujące się wysoką manewrowością i stabilnością w położeniu podwodnym^[1][2].

„Jalea” zbudowana została w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii^[2][4]. Stępkę okrętu położono 10 marca 1911 roku, a zwodowany został 3 sierpnia 1913 roku^[4][5][a]. Był pierwszym okrętem we włoskiej flocie noszącym to imię^[6].

Dane taktyczno-techniczne

„Jalea” była niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[3] [4]. Długość całkowita wynosiła 45,15 metra, szerokość 4,2 metra i zanurzenie 3 metry^[5][7]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 248–252 tony, a w zanurzeniu 305 ton^[5][8][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne FIAT o łącznej mocy 650 KM^[2][5]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano(inne języki) o łącznej mocy 300 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[1][2][c]. Zasięg wynosił 1200 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 54 Mm przy prędkości 6 węzłów w zanurzeniu (lub 670 Mm przy 12 węzłach na powierzchni i 24 Mm przy 8 węzłach w zanurzeniu)^[1][7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[3] .

Okręt wyposażony był w dwie stałe dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z zapasem czterech torped^[1][2].

Załoga okrętu składała się z 2 oficerów oraz 19 podoficerów i marynarzy^[5][7].

Służba

„Jalea” weszła do służby w Regia Marina 1 września 1913 roku^[4][5]. W początkowym okresie załoga okrętu przechodziła szkolenie na wodach Morza Tyrreńskiego i odbywała krótki rejsy głównie w rejon Sardynii^[9]. W momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej okręt wchodził w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych w Wenecji (wraz z siostrzanymi jednostkami „Medusa”, „Jantina”, „Salpa” i „Zoea” oraz „Atropo”)^[9][10].

17 sierpnia 1915 roku „Jalea” weszła na austro-węgierską minę postawioną nieopodal Pirano^[11]. Okręt, dowodzony przez kpt. mar. (wł. tenente di vascello) Ernesto Giovanniniego, zatonął wraz z całą załogą^[8][11].

Uwagi

1. Fontenoy 2007 ↓, s. 119 podaje, że okręt został zwodowany 3 sierpnia 1912 roku.
2. Jackson 2001 ↓, s. 95 podaje wyporność 256/310 ton.
3. Csonkaréti 2004 ↓, s. 346 i Pollina 1963 ↓, s. 45 podają prędkość 12,5/8,2 węzła, a Moore 1990 ↓, s. 218 podaje natomiast, że podczas prób okręt osiągnął na powierzchni prędkość 14,7 węzła.

Przypisy

1. Fontenoy 2007 ↓, s. 119.
2. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276.
3. Gogin 2020 ↓.
4. Pollina 1963 ↓, s. 47.
5. Fraccaroli 1970 ↓, s. 104.
6. Pollina 1963 ↓, s. 45, 47.
7. Pollina 1963 ↓, s. 45.
8. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619.
9. Pollina 1963 ↓, s. 49.
10. Csonkaréti 2004 ↓, s. 278.
11. Csonkaréti 2004 ↓, s. 125.

Bibliografia

• Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914–1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
• Ivan Gogin: Medusa small submarines (1911–1914). Navypedia. [dostęp 2020-05-07]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895–1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).