Ohar[5], podgorzelec[6], kaczka norowa[6] (Tadorna tadorna) – gatunek średniego, przeważnie wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Zamieszkuje Eurazję: wybrzeża Morza Północnego, Bałtyku i Morza Śródziemnego oraz pas od Morza Czarnego do północno-wschodnich Chin. W krajach na zachodnie i południu Europy oraz na Bliskim Wschodzie ohar jest ptakiem przeważnie osiadłym, w pozostałej części zasięgu – wędrownym. Zimuje w zachodniej i południowej Europie nad Morzem Śródziemnym, w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie, subkontynencie indyjskim i we wschodnich Chinach. Latem, podczas pierzenia, największe stada spotyka się na wybrzeżu Morza Północnego między ujściami Łaby i Wezery.
W Polsce skrajnie nielicznie gniazduje na wybrzeżu oraz w dolinach największych rzek, w tym Wisły i dolnej Odry wraz z przyujściowym odcinkiem Warty[7]. Dawniej gniazdował tylko na wybrzeżu, pierwsze lęgi w głębi kraju stwierdzono w latach 1972, 1989 i 1990; w kolejnych latach liczebność populacji na wybrzeżu malała, a w głębi lądu rosła i obecnie (2020) ta druga jest nieco wyższa[7]. W latach 2008–2012 liczebność krajowej populacji lęgowej szacowano na 110–150 par[8], w 2020 roku na 100–120 par[7]. Przelatuje w marcu–kwietniu i październiku–listopadzie. Na Helu znajdują się jego najstarsze lęgowiska.
Barwne upierzenie pozwala na jego łatwą identyfikację. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony, samiec jest jedynie nieco większy. U nasady dzioba w okresie godowym samiec ma czerwoną narośl, zaś samica biały pas (obrzeżenie). Oprócz tego samica ma brunatną plamę na brzuchu i białe obrzeżenie rudego pasa na piersi. Poza tym obie płcie ubarwione jednakowo. Głowa i górna część szyi czarna z zielonym połyskiem (u samicy bardziej czarnobrązowa), dolna część szyi, spód ciała i grzbiet biały. W poprzek piersi biegnie szeroki, kasztanowobrązowy pas, wzdłuż piersi – czarny. W szacie spoczynkowej obie płci są jeszcze bardziej podobne, tylko samiec ma słabo zaznaczony pas wzdłuż piersi. Młode mają wierzch ciała brązowoszarawy, a spód brudnobiały. Upierzenie dorosłych osiągają jednak dopiero po 3 latach. Na skrzydle rudo-zielone lusterko.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 58–67 cm[9] długość skrzydła 28–36 cm[12] rozpiętość skrzydeł 110–133 cm[9] masa ciała samic 562–1250 g, samców 830–1500 g[9].
Jaja ohara z kolekcji muzealnejStadko piskląt ohara
Biotop
Preferuje wybrzeża mórz i słonych jezior przymorskich o piaszczystym wybrzeżu z rzadką roślinnością wydmową. W głębi lądu występuje na jeziorach słonych i słonawych na stepach lub półpustyniach, w Azji także na rzekach i słodkowodnych bagnach[4]. W okresie przelotów widuje się go w głębi lądu na stawach i dużych rzekach.
Gniazdo
Zazwyczaj znajduje się w jamie wykopanej przez samicę lub w norze króliczej, borsuczej albo lisiej[13] o głębokości do 4 m. Duża lisia nora może być zajęta przez 5 samic równocześnie. W przypadku braku nory zakłada lęg na powierzchni ziemi, dość często w rozbitych bunkrach, opuszczonych budowlach, szczelinach skalnych i starych grobach lub między kamieniami. Rzadziej gniazduje w dziuplach drzew i gęstych krzewach. Gniazdo może znajdować się do 3 km od brzegu. Jeśli jest to nora, to wysłana jest tylko puchem. Ohar wraca na tereny lęgowe parami w lutym i marcu.
Jaja
Jeden lęg w roku. Samica składa 6–18 kremowobiałych jaj[12]. Wysiaduje je sama, jednak dopiero po zniesieniu ostatniego.
Wysiadywanie
Jaja są wysiadywane przez okres 27 do 29 dni przez samicę, podczas gdy samiec znajduje się w pobliżu gniazda, czasem nawet pilnuje wejścia do nory[12].
Pisklęta
Opiekę nad młodymi sprawują oboje rodzice. Zaraz gdy pisklęta wyklują się i wyschną, rodzice prowadzą je nad wodę. Młode mają biały puch w ciemnobrunatne plamy.
Pożywienie
Głównie drobne bezkręgowce uzupełnione roślinami (szczególnie wodorostami). Żeruje na lądzie lub w płytkiej wodzie, gdzie gruntuje. Młode potrafią nurkować. Młode żywią się drobnymi robakami, skorupiakami, mięczakami, owadami wodnymi i rybami; tylko wyjątkowo jest to pokarm roślinny.
Podczas toków można zobaczyć zacięte gonitwy, wzajemne czyszczenie sobie piór i synchroniczne potrząsanie głowami.
Głos
Można usłyszeć jego szybkie „ga ga ga”, a w okresie godowym samiec wydaje gwiżdżące odgłosy „rhio”.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonychMiędzynarodowej Unii Ochrony Przyrody ohar nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 625–750 tysięcy osobników (czyli około 415–500 tysięcy osobników dojrzałych płciowo). Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[4].
Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko:Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2021-04-05).[w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line].Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego.[dostęp 2021-05-07].
Ch. Carboneras & G.M. Kirwan:Common Shelduck (Tadorna tadorna), version 1.0. W:J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.):Birds of the World.Ithaca, NY:Cornell Lab of Ornithology,2021. DOI: 10.2173/bow.comshe.01. [dostęp 2021-05-08].(ang.). Brak numerów stron w książce
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z2016r. poz.2183).
KarelStastny:Ptaki wodne.Warszawa:Delta,1993. ISBN83-85817-10-7. Brak numerów stron w książce
Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech:Ptaki.T.II.Warszawa:Wiedza Powszechna,1991,seria:Mały słownik zoologiczny. ISBN83-214-0563-0.
CarlesCarboneras:Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W:Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal:Handbook of the Birds of the World.Cz.1:Ostrich to Ducks.Barcelona:Lynx Edicions,1992. ISBN84-87334-10-5.(ang.).
Tadorna tadorna (Ohar). W:M.Gromadzki (red.):Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny.T.7:Ptaki (część I).Warszawa:Ministerstwo Środowiska,2004,s.124–127. ISBN83-86564-43-1.
.jpg)
