Obywatelska inicjatywa ustawodawcza

Obywatelska inicjatywa ustawodawcza (inicjatywa ludowa) – jeden z elementów demokracji bezpośredniej, umożliwiający ściśle określonej przez prawo grupie obywateli, posiadających pełnię praw wyborczych wystąpić z inicjatywą ustawodawczą do parlamentu. Obowiązuje m.in. w Polsce, gdzie prawo takie przysługuje grupie co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu^[1].

Zgodnie z polskim prawem obywatelska inicjatywa ustawodawcza nie dotyczy:

• projektu ustawy budżetowej oraz ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów publicznych – inicjatywę posiada wyłącznie Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji)
• projektu ustawy o zmianie Konstytucji – inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi oraz prezydentowi (art. 235 ust. 1 Konstytucji).

Procedurę obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w Polsce reguluje ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (Dz.U. z 2018 r. poz. 2120). W celu wniesienia projektu ustawy do Sejmu tworzy się komitet inicjatywy ustawodawczej składający się z co najmniej 15 osób. Komitet ten ma osobowość prawną^[2].

Na zlecenie Marszałka Sejmu Państwowa Komisja Wyborcza weryfikuje podpisy popierające inicjatywę ustawodawczą obywateli^[3].

Obywatelska inicjatywa ustawodawcza, tak jak wszystkie projekty ustaw, podlega zasadzie dyskontynuacji, z tym wyjątkiem, że projekty obywatelskie mogą być procedowane także w następnej kadencji Sejmu. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że projekty te powinny podlegać najwyższej ochronie jako przejaw demokracji bezpośredniej, dlatego zwrócił się do Komisji Ustawodawczej Sejmu RP o zapoczątkowanie dyskusji w sprawie zmiany przepisów^[4].

Przypisy

1. Por. art. 118 ust. 2 Konstytucji RP.
2. Art. 5 ust. 4 ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
3. Art. 12 ust. 1 ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
4. Obywatelskie projekty ustaw, a zasada dyskontynuacji. Potrzebna zmiana przepisów. bip.brpo.gov.pl, 2022-03-25. [dostęp 2023-09-29].

Zobacz też

• Inicjatywa obywatelska
• Europejska Inicjatywa Obywatelska
• Świecka szkoła

Linki zewnętrzne

• INPRIS: algorytm przedstawiający obywatelską inicjatywę ustawodawczą