Grążel drobny - Wikiwand

Jako gatunek rodzimy występuje w Europie i Azji^[5]. W Polsce osiąga południową granicę swego zasięgu i jest znacznie rzadszy od podobnego grążela żółtego. Występuje w rozproszeniu w północnej części niżu, częściej na Pomorzu Zachodnim, rzadziej na Pomorzu Wschodnim. W południowej Polsce opisano jego występowanie tylko na 2 stanowiskach na Śląsku; w okolicy Boguszyc i Pszczyny^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina bardzo podobna do grążela żółtego, zwłaszcza zmarniałego.
Kłącze: Cieńsze jak u grążela żółtego; 10–20 mm grubości i 20–70 cm długości.
Liście: Pływające i podobne do liści grążela żółtego, ale mniejsze – osiągają 5–15 cm długości i 4–13 cm szerokości (poza tym nasada bardziej rozszerzona i rzadsze nerwy drugiego rzędu). Posiadają długi, sięgający do 2,5 m ogonek liściowy. Liście podwodne są delikatne, okrągławe i mają zatokowaty brzeg (heterofilia).
Kwiaty: Obupłciowe, o średnicy 2–3 cm, z licznymi płatkami korony i 5 żółtozielonymi działkami kielicha (3–5 razy dłuższymi od płatków). Płatków 11 małych, łopatkowatych. Słupek składa się z 8–12 zrośniętych owocolistków, a jego znamię jest tarczowate, płaskie, z 8–12 promieniami dochodzącymi do ząbkowanego brzegu. Kwitnie od czerwca do września.
Owoc: Torebka o gruszkowatym kształcie, 2 razy mniejszy niż u grążela żółtego.

Biologia i ekologia

Bylina, hydrofit. Zasiedla zbiorniki wód stojących o bardzo zróżnicowanej żyzności, ale preferuje podłoże torfowe. Wrażliwy na obecność wapnia w wodzie lub w podłożu. Tworzy swój własny zespół Nupharetum pumili, dla którego jest gatunkiem charakterystycznym^[7].

Zmienność

Tworzy mieszańca z grążelem żółtym o nazwie naukowej Nuphar × spenneriana Gaudin 1828, Fl. Helv., 3: 439.

Zagrożenia i ochrona

Grążel drobny objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową na podstawie rozporządzeń wydawanych kolejno w latach: 1983^[8], 1995^[9], 2001^[10], 2004^[11], 2012^[12] i 2014^[13].

Zagrożeniem dla gatunku jest zanieczyszczenie wód oraz nadmierna gospodarcza i turystyczna eksploatacja jezior i stawów, a także sukcesja ekologiczna (przyśpieszana przez eutrofizację) tj. wypłycanie i zarastanie zbiorników przez szuwary^[6].

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006, 2016)^[14]^[15]: VU (narażony na wyginięcie).
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin^[16]: VU (narażony na wyginięcie).

Przypisy

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
[3]
J.-P. Lonchamp: Index Synonymique de la Flore de France. 1999. [dostęp 2007-12-11]. (fr.).
[4]
Nuphar pumila, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
[5]
Nuphar pumila na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-06].
[6]
Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
[7]
WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
[8]
Dz.U. z 1983 r. nr 27, poz. 134 – Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin
[9]
Dz.U. z 1995 r. nr 41, poz. 214 – Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie wprowadzenia ochrony gatunkowej roślin
[10]
Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów
[11]
Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną
[12]
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2012 r. poz. 81)
[13]
Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
[14]
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
[15]
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
[16]
Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia

Stanisław Bernatowicz, Paweł Wolny: Botanika dla limnologów i rybaków. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974.
Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001. 83-7073-248-8.

Encyklopedie internetowe (takson):

SNL: soleinøkkerose

Identyfikatory zewnętrzne:

BioLib: 3421
EoL: 1278110
EUNIS: 175256
Flora of China: 242000581
Flora of North America: 242000581
FloraWeb: 3858
GBIF: 6435002
identyfikator iNaturalist: 198897
IPNI: 605460-1
ITIS: 517579
NCBI: 38861
identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2383377
Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:605460-1
Tela Botanica: 44252
identyfikator Tropicos: 22600100
CoL: 48475

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.