Remove ads
Neovenatoridae – rodzina teropodów z grupy allozauroidów (Allosauroidea). Została nazwana w 2010 roku przez Rogera Bensona, Matthew Carrano i Stephena Brusatte. Według ich definicji Neovenatoridae to klad obejmujący wszystkie allozauroidy bliżej spokrewnione z Neovenator salerii niż z Carcharodontosaurus saharicus, Allosaurus fragilis lub Sinraptor dongi. Do tak definiowanych Neovenatoridae należy siedem znanych obecnie rodzajów teropodów – Neovenator, Aerosteon, Megaraptor, Orkoraptor, Australovenator, Fukuiraptor i Chilantaisaurus[1]; Agnolín i współpracownicy (2010) do wchodzącego w skład Neovenatoridae kladu Megaraptora zaliczyli także australijski rodzaj Rapator[2]. Pozycja filogenetyczna większości spośród tych taksonów budziła kontrowersje – Megaraptor i Orkoraptor zostały początkowo uznane za potencjalne celurozaury[3][4], Neovenator za allozauryda[5], Australovenator za karcharodontozauryda[6], zaś Aerosteon wstępnie za karcharodontozauryda[7], a następnie allozauroida o niepewnym pokrewieństwie[8]. Benson i współpracownicy stwierdzają, że wiele cech uznawanych dawniej za wyjątkowe dla tych taksonów w rzeczywistości występowało powszechniej i stanowi cechy wspólne nierozpoznanego wcześniej kladu teropodów. Cechy te dotyczą morfologicznych adaptacji kręgów oraz kończyn. Wiele spośród nich występowało także u celurozaurów, co wpływało na błędy w klasyfikowaniu taksonów. Przeprowadzona przez Bensona i współpracowników analiza kladystyczna potwierdziła monofiletyzm Neovenatoridae. Taksonem siostrzanym wobec Neovenatoridae są Carcharodontosauridae, a kladowi obejmującemu te dwie grupy nadano nazwę Carcharodontosauria. Według analizy najbardziej bazalnymi przedstawicielami Neovenatoridae są Neovenator i Chilantaisaurus. Stanowią one sukcesywnie coraz bliższe grupy zewnętrzne kladu Megaraptora, obejmującego pozostałe Neovenatoridae[1]. Natomiast z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Novasa i współpracowników (2013) wynika, że tak rozumiane Neovenatoridae byłyby polifiletyczne; analiza potwierdziła bliskie pokrewieństwo Neovenator z Carcharodontosauridae (byłby on jedynym przedstawicielem Neovenatoridae), ale zarazem wskazała, że Megaraptor, Aerosteon, Orkoraptor, Australovenator (łączone w rodzinę Megaraptoridae) oraz Fukuiraptor są celurozaurami blisko spokrewnionymi z tyranozaurami[9]. Ponadto Novas i współpracownicy (2012) sklasyfikowali Chilantaisaurus jako celurozaura o niepewnej pozycji filogenetycznej[10].
- Kladogram Neovenatoridae według Bensona, Carrano i Brusattego (2010)[1]
| Neovenatoridae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Neovenatoridae | |
| Okres istnienia: 128–70 mln lat temu | |
 Australovenator | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | karnozaury |
| Nadrodzina | |
| (bez rangi) | Carcharodontosauria |
| Rodzina | |
Remove ads
Neovenator osiągał rozmiary zbliżone do allozaura i prawdopodobnie również pod względem ekologii i sposobu polowania przypominał bazalne tetanury. Przedstawiciele grupy Megaraptora mieli wydłużone i silniejsze kończyny przednie, co sugeruje, iż mogli wykorzystywać je do polowania, a ich kończyny tylne wykazywały adaptacje do biegania. Budowa ich stawu skokowego górnego była zmodyfikowana, przeważnie osiągali też mniejsze rozmiary – największy znany osobnik fukuiraptora ważył około 175 kg. U niektórych innych grup teropodów – celurozaurów i niektórych ceratozaurów, takich jak elafrozaur – również wykształciły się podobne proporcje kończyn, jednak ich obecności nie odnotowano wcześniej u bazalnych tetanurów. U zaawansowanych Neovenatoridae występowała również pneumatyzacja kości obręczy barkowej oraz miednicznej, znana wcześniej jedynie u ptaków. Benson i współpracownicy sugerują, że Megaraptora mogły być w ekosystemach odpowiednikami celurozaurów, co pozwalało im współwystępować z dużymi karcharodontozaurami i abelizaurami. Neovenatoridae nie zajmowały jednak jednej niszy ekologicznej – grupa ta obejmowała zarówno długonogie biegające drapieżniki, takie jak Australovenator i Megaraptor, jak i olbrzymich mięsożerców, takich jak Chilantaisaurus, osiągający około 2,5 t masy – 14 razy więcej niż najmniejszy znany przedstawiciel Neovenatoridae – Fukuiraptor. Allozauroidy były długo traktowane jako formy reliktowe w kredzie. Obecność skamieniałości orkoraptora w mastrychckich osadach Argentyny dowodzi jednak, iż mogły dotrwać do końca ery mezozoicznej[1].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads