Loading AI tools
nagroda muzyczna Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fryderyk – polska nagroda muzyczna, przyznawana corocznie od 1995 roku przez Związek Producentów Audio-Video (ZPAV) za osiągnięcia w rodzimym przemyśle muzycznym. Od 2000 roku za wyłanianie nominowanych, a następnie laureatów odpowiedzialna jest powołana przez ZPAV Akademia Fonograficzna. Kategorie są podzielone na trzy sekcje: muzyki rozrywkowej, jazzowej i poważnej.
 Statuetka Fryderyka (od 1998) | |
| Nagroda za | |
|---|---|
| Przyznający | |
| Państwo | |
| Pierwsze rozdanie | |
| Strona internetowa | |
Fryderyki, nazwane na cześć Fryderyka Chopina, są przyznawane w stale modyfikowanej grupie kategorii, na podstawie ogłaszanych uprzednio nominacji, ustalanych w wyniku zgłoszeń. Nagradzanymi są osoby związane z przemysłem muzycznym: artyści, kompozytorzy, autorzy, producenci muzyczni, realizatorzy dźwięku, reżyserzy nagrań i teledysków oraz twórcy opraw graficznych albumów. Nominowani i laureaci są wyłaniani w wyniku głosowania członków Akademii, którą tworzą osoby związane z branżą muzyczną. Poza kategoriami konkursowymi przyznawane są także honorowe Złote Fryderyki za całokształt twórczości.
Nagrody są wręczane podczas dorocznych ceremonii, emitowanych w telewizji (poza latami 2003–2006). Od 2007 do 2009 organizowane były dwie gale, jedna dla muzyki rozrywkowej oraz druga dla muzyki jazzowej i poważnej. Od 2015 nagrody są ponownie wręczane podczas dwóch uroczystości, jednej dla muzyki rozrywkowej i jazzowej oraz drugiej dla muzyki poważnej. Do 2018 większość ceremonii była transmitowana przez kanały Telewizji Polskiej. Od 2019 gale odbywają się w ramach Fryderyk Festiwalu, której część poświęcona muzyce rozrywkowej i jazzowej jest emitowana przez TVN.
W latach 1995–1999 nominowani i laureaci Fryderyków byli wybierani przez przedstawicieli Związku Producentów Audio-Video (ZPAV)[1].
Od 2000 roku podmiotem odpowiedzialnym za przyznawanie nagród jest Akademia Fonograficzna, powołana przez ZPAV[2]. Liczy ona ponad 2 tysiące osób, podzielonych na trzy sekcje: muzyki rozrywkowej, jazzowej i poważnej, przy czym każdy członek może należeć do tylko jednej z nich. W Akademii zrzeszeni są ludzie związani z przemysłem muzycznym: piosenkarze, instrumentaliści, autorzy, kompozytorzy, producenci muzyczni, realizatorzy dźwięku, reżyserzy teledysków, przedstawiciele branży fonograficznej i dziennikarze muzyczni. Grono członków jest poszerzane z każdym rokiem[3][4].
Zgłoszeń do nagród dokonują artyści, menedżerowie, wydawcy i dystrybutorzy. Na ich podstawie Akademia Fonograficzna wybiera nominowanych, przy czym każdy członek może wskazać w jednej kategorii maksymalnie trzy pozycje, przyznając im odpowiednio pięć, trzy lub jeden punkt. W wyniku głosowania przyznawane są nominacje, zwyczajowo pięć w jednej kategorii, przy czym w przypadku remisu liczba nominowanych jest zwiększana, a w przypadku liczby zgłoszeń mniejszej niż dziesięć – zmniejszana do trzech. W drugim etapie odbywa się głosowanie na zwycięzców, przy czym każdy członek może oddać maksymalnie jeden głos w każdej kategorii. W obu etapach głosowanie odbywa się w sposób tajny, poprzez system elektroniczny (do 2009 korespondencyjnie[2]), a każdy członek Akademii może głosować we wszystkich kategoriach ze swojej sekcji[3][4].
Akademia jest reprezentowana przez Radę Akademii Fonograficznej, która współpracuje ze ZPAV w sprawach merytorycznych. Podobnie jak cała Akademia, Rada jest podzielona na trzy sekcje. Zadaniem jej członków jest ustalanie kategorii, analiza zgłoszeń pod kątem zgodności z regulaminem, w tym ewentualne propozycje przeniesienia ich do innych kategorii, akceptowanie kandydatów do dołączenia do Akademii, a także wybór laureatów pozakonkursowych Złotych Fryderyków. Skład Rady jest wybierany na dwuletnią kadencję[3][4].
Marek Kijewski zaprojektował statuetkę na pierwszą edycję Fryderyków, przedstawiającą mężczyznę w glanach i z kolczykiem w uchu[3]. Projekt wywołał kontrowersje, w szczególności w środowisku muzyki poważnej, ze względu na brak podobieństwa do Fryderyka Chopina. Komentatorzy zwracali uwagę na większe podobieństwo do Janusza Stokłosy[5][2]. Od drugiej edycji został zmieniony wygląd statuetki, która teraz miała kształt litery F[3].
Kolejna modyfikacja, obowiązująca do dziś, została wprowadzona podczas czwartej edycji, Fryderyków 1997 (w 1998). Projekt wykonała Dorota Dziekiewicz-Pilich na podstawie sylwetki swojego męża, Marcina Pilicha, wzorując się na statuetce Oscara. Nagroda waży około 1,07 kg i jest wykonana z brązu, przy czym Złoty Fryderyk jest dodatkowo pozłacany[3].
Na pomysł stworzenia Fryderyków wpadli Andrzej Horubała i Maciej Chmiel, zajmujący się w Telewizji Polskiej (TVP) rozrywką, członkowie grupy Pampersów. TVP nawiązała przy organizacji plebiscytu współpracę z Programem I Polskiego Radia, w którym koordynatorem projektu został Wojciech Trzciński[1]. Nad organizacją nagród pracowały stowarzyszenia: Związek Producentów Audio-Video (ZPAV) i International Federation of the Phonographic Industry (IFPI), we współpracy z największymi wytwórniami muzycznymi: Izabelinem, MJM Music PL i Pomatonem[1][6]. W skład grupy inicjatywnej weszli: Walter Chełstowski, Maciej Chmiel, Andrzej Horubała, Bianka Kortlan, Małgorzata Maliszewska, Andrzej Puczyński i Wojciech Trzciński[6]. Zaproszenia do wyłaniania nominowanych i zwycięzców otrzymali przedstawiciele przemysłu muzycznego: artyści, dziennikarze, krytycy i pracownicy firm fonograficznych[1]. Nagrody zostały nazwane Fryderykami na cześć polskiego kompozytora Fryderyka Chopina[5].
Inauguracyjna ceremonia ich wręczenia, Fryderyki 1994, odbyła się 19 marca 1995 w Teatrze Polskim w Warszawie i była emitowana na żywo przez TVP1[2]. W kolejnych latach Fryderyki były wręczane podczas ceremonii w Sali Kongresowej, emitowanych przez TVP1[7]. W 1999, w wyniku braku porozumienia z TVP, gala Fryderyków 1998 została wyprodukowana we współpracy z telewizją TVN[8][9].
W grudniu 1999 Związek Producentów Audio-Video powołał Akademię Fonograficzną, zajmującą się przyznawaniem nominacji i wyłanianiem zwycięzców. Została ona podzielona na trzy sekcje: muzyki rozrywkowej, jazzowej i poważnej, a zaproszenie do dołączenia otrzymali wszyscy dotychczasowi nominowani i laureaci Fryderyków[2][4][10]. W pierwszym roku do Akademii wstąpiło około 400 osób, w tym artyści, producenci muzyczni i przedstawiciele firm fonograficznych. W 2000, z inicjatywy Grzegorza Ciechowskiego, do jej grona dołączyli dziennikarze muzyczni[6].
W kolejnych latach słabło w TVP zainteresowanie organizacją Fryderyków, co było związane z faktem, że dyrektor TVP1, Sławomir Zieliński, usiłował wypromować konkurencyjne Superjedynki[2]. W latach 2000–2002 gale wyemitowały kolejno: TVP1[11], TV Puls[12] i TVP2[13]. W 2002, podczas gali Fryderyków 2001, po raz pierwszy został wręczony honorowy Złoty Fryderyk za całokształt twórczości[13].
Ze względu na słabą kondycję branży muzycznej i brak zainteresowania stacji telewizyjnych, w latach 2003–2005 Fryderyki były wręczane podczas kameralnych uroczystości w Traffic Clubie w Warszawie, bez transmisji w telewizji[14][15][16][17]. W 2006 TVP1 wyraziła zainteresowanie zorganizowaniem ceremonii, która ostatecznie nie doszła do skutku ze względu na problemy finansowe. Laureaci Fryderyków 2005 zostali wówczas ogłoszeni podczas transmisji w portalu internetowym Onet.pl. Statuetki zostały wręczone podczas różnych okazji lub wysłane do wytwórni muzycznych[18][19][20].
23 lutego 2007 Andrzej Puczyński i Jan Chojnacki, reprezentujący zarząd ZPAV, podpisali ze Stanisławem Trzcińskim, prezesem agencji STX Jamboree, umowę w sprawie wyłącznej organizacji i promocji Fryderyków w latach 2007–2010. Ponadto przedsiębiorstwo mogło rozporządzać prawami do transmisji telewizyjnej wręczenia nagród[21]. We wrześniu 2008 ZPAV przedłużył umowę na lata 2011–2012[22]. Ostatecznie agencja wyprodukowała wszystkie kolejne gale do 2018[23][24][25][26][27].
W latach 2007–2009 wręczenie Fryderyków zostało podzielone na dwie ceremonie, odbywające się tego samego dnia. Pierwsze z nich, obejmujące sekcje muzyki poważnej i jazzowej, odbywały się w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie, zaś drugie, z kategoriami muzyki rozrywkowej, w założonej przez Trzcińskiego Fabryce Trzciny. Były emitowane przez TVP1 i TVP Kultura, na żywo lub w formie retransmisji[28][29][30][31]. W 2008 zostało zmienione nazewnictwo poszczególnych ceremonii – od tej pory w tytule każdej edycji znajduje się rok aktualny, a nie poprzedni, za który przyznawane są nagrody[2]. W 2010 został zmieniony system wyłaniania nominowanych i laureatów – od tej pory członkowie Akademii Fonograficznej oddają głosy elektronicznie, a nie korespondencyjnie, jak dotychczas[2]. W tym samym roku ZPAV ogłosił przeniesienie gali muzyki rozrywkowej do Teatru Polskiego w Warszawie. Obie ceremonie zostały jednak odwołane z powodu żałoby narodowej po katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku i zastąpione emitowanym przez TVP1 koncertem w hołdzie ofiar, podczas którego laureaci zostali tylko odczytani[32].
W roku 2011 organizatorzy powrócili do formuły jednej gali, łączącej wszystkie trzy sekcje, która odbyła się w Fabryce Trzciny i była retransmitowana przez TVP1[33]. W latach 2012–2014 ceremonie miały miejsce w warszawskich salach teatralnych, a ich emisja została przeniesiona do TVP2[34][35][36].
8 listopada 2012 ZPAV ogłosił, że liczba kategorii, w których przyznawane są nagrody, zostanie zmniejszona z 39 do 13, w tym 10 konkursowych i (niezmiennie) Złotych Fryderyków w każdej z trzech sekcji. Zniesione zostały podziały związane z gatunkami muzycznymi i płciami artystów. Piotr Metz, członek Rady Akademii Fonograficznej, uzasadnił tę decyzję trudnościami z klasyfikowaniem zgłaszanych propozycji i szansą na większą promocję dla nagrodzonych, dodając, że podobne zmiany zostały zastosowane przez brytyjskie Brit Awards. Ponadto ZPAV ogłosił, że nagrodzonymi w kategoriach albumów roku będą wykonawcy i producenci muzyczni, zaś w kategorii utwór roku wykonawcy, kompozytorzy i autorzy tekstów. Zmiany zostały zastosowane po raz pierwszy podczas Fryderyków 2013[37]. Gala Fryderyków 2014 została zorganizowana w ramach uczczenia 20-lecia plebiscytu – odbyły się podczas niej występy celebrujące jubileusz i po raz została utworzona możliwość kupienia na nią biletów[36].
24 listopada 2014 ZPAV ogłosił, że od Fryderyków 2015 nastąpi powrót do podziału kategorii album roku (w sekcji muzyki rozrywkowej) na kategorie odpowiadające różnym gatunkom muzycznym[38]. Od tej samej edycji został ponownie wprowadzony podział wręczenia Fryderyków na dwie gale: jedną dla muzyki rozrywkowej i jazzowej oraz drugą dla muzyki poważnej[24][2]. W latach 2015–2018 ceremonie muzyki rozrywkowej i jazzowej odbywały się w Teatrze Polskim i były retransmitowane przez TVP2. W 2015 gala muzyki poważnej miała miejsce w Sali Kolumnowej Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, bez emisji telewizyjnej[24]. W latach 2016–2018 ceremonie muzyki poważnej odbywały się w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, z transmisją na antenie Programu II Polskiego Radia[39][40][41].
25 października 2018 ZPAV ogłosił zwiększenie, począwszy od Fryderyków 2019, liczby kategorii, w tym utworzenie nowych kategorii gatunkowych dla albumów roku w muzyce rozrywkowej oraz kategorii nowe wykonanie. Został także wprowadzony nowy regulamin, na mocy którego podmiotami nagradzanymi w kategoriach najlepsza oprawa graficzna i teledysk roku nie są wykonawcy, ale tylko kolejno autorzy oprawy graficznej i reżyserzy teledysków[42][43].
25 stycznia 2019 ZPAV ogłosił zmianę formuły nagród począwszy od jubileuszowej, 25. edycji Fryderyków 2019. Od tej pory ceremonie są organizowane w ramach Fryderyk Festiwalu, organizowanego poza Warszawą. Producentem imprez zostały agencje Live i Festival Group. Gale muzyki rozrywkowej i jazzowej odbywają się w halach sportowo-widowiskowych z udziałem widowni, która może kupić bilety, a ich emisja na żywo odbywa się w TVN. W 2019 festiwal miał miejsce w Katowicach, a galę muzyki poważnej wyemitowała należąca do TVN Grupy Discovery stacja Metro[44][45]. W 2020 festiwal ponownie odbył się w Katowicach. Gala muzyki poważnej była emitowana przez TVP Kultura, zaś gala muzyki rozrywkowej i jazzowej została odwołana ze względu na pandemię COVID-19 w Polsce, a laureaci zostali ogłoszeni w Internecie kilka miesięcy później[46][47].
Od 2021 producentem Fryderyk Festiwalu jest agencja High Events[48]. W latach 2021–2022 odbywał się on w Szczecinie[49][50], a gale muzyki poważnej emitowała TVP Kultura[51][52]. Ze względu na problemy finansowe miasto zrezygnowało z jego dalszej organizacji[53]. W latach 2023–2024 festiwal odbywał się w konurbacji górnośląskiej[54][55], a gale muzyki poważnej retransmitowało Metro[56][57].
| Lp. | Nazwa | Ogłoszenie zwycięzców | Źr. | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sekcje[uwaga 1] | Data[uwaga 2] | Miejsce | Miejscowość | Prowadzący | Emisja | |||
| 1 | Fryderyki 1994 | — | 19 marca 1995 | Teatr Polski | Warszawa | Kora, Marek Niedźwiecki | TVP1 | [58][7] |
| 2 | Fryderyki 1995 | 19 marca 1996 | Sala Kongresowa | [59][7] | ||||
| 3 | Fryderyki 1996 | 5 kwietnia 1997 | Artur Orzech | [60][7] | ||||
| 4 | Fryderyki 1997 | 18 kwietnia 1998 | [61][7] | |||||
| 5 | Fryderyki 1998 | 10 kwietnia 1999 | Basia | TVN | [62][7][8] | |||
| 6 | Fryderyki 1999 | 24 maja 2000 | Artur Orzech | TVP1 | [11][7] | |||
| 7 | Fryderyki 2000 | 18 marca 2001 | Maciej Stuhr, Bogusław Kaczyński | TV Puls | [63][7][12] | |||
| 8 | Fryderyki 2001 | 23 kwietnia 2002 | Grażyna Torbicka, Kayah | TVP2 | [64][13] | |||
| 9 | Fryderyki 2002 | 1 kwietnia 2003 | Traffic Club | Hirek Wrona | — | [65][15] | ||
| 10 | Fryderyki 2003 | 9 marca 2004 | [66][16] | |||||
| 11 | Fryderyki 2004 | 15 marca 2005 | [67][17] | |||||
| 12 | Fryderyki 2005 | 30 marca 2006[uwaga 3] | — | [68][18] | ||||
| 13 | Fryderyki 2006 | R | 17 kwietnia 2007 | Fabryka Trzciny | Warszawa | Tomasz Kammel, Maciej Ulewicz | TVP1 | [69][28] |
| P+J | Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego | |||||||
| 14 | Fryderyki 2008 | R | 7 kwietnia 2008 | Fabryka Trzciny | Marek Niedźwiecki, Kayah | [70][71] | ||
| P+J | Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego | Iwona Schymalla | TVP Kultura[uwaga 4] TVP1[uwaga 5] | |||||
| 15 | Fryderyki 2009 | R | 20 kwietnia 2009 | Fabryka Trzciny | Tomasz Kammel, Radosław Brzózka | TVP1 | [72][31][73] | |
| P+J | Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego | Marta Perchuć-Burzyńska, Artur Ruciński | TVP Kultura | |||||
| 16 | Fryderyki 2010 | — | 19 kwietnia 2010[uwaga 6] | Iwona Schymalla, Artur Orzech | TVP1 | [76][77] | ||
| 17 | Fryderyki 2011 | 9 maja 2011 | Fabryka Trzciny | — | [78][33] | |||
| 18 | Fryderyki 2012 | 26 kwietnia 2012 | Teatr Dramatyczny | Grażyna Torbicka, Piotr Metz | TVP2 | [79][34] | ||
| 19 | Fryderyki 2013 | 25 kwietnia 2013 | Teatr Polski | Grażyna Torbicka, Artur Orzech, Piotr Metz | TVP Kultura[uwaga 4] TVP2[uwaga 5] |
[80][81][35] | ||
| 20 | Fryderyki 2014 | 24 kwietnia 2014 | Sala Kongresowa | Kayah, Tomasz Kammel | TVP2 | [82][36] | ||
| 21 | Fryderyki 2015 | R+J | 23 kwietnia 2015 | Teatr Polski | Tomson, Baron | [83][84][85] | ||
| P | Sala Kolumnowa Wydziału Historii UW | Piotr Polk, Andrzej Puczyński | — | |||||
| 22 | Fryderyki 2016 | R+J | 20 kwietnia 2016 | Teatr Polski | Tomasz Kammel, Marita Albán Juárez | TVP2 | [86][39] | |
| P | 21 kwietnia 2016 | Studio Koncertowe Polskiego Radia | Barbara Schabowska, Paweł Sztompke | PR2 | ||||
| 23 | Fryderyki 2017 | P | 24 kwietnia 2017 | Jacek Hawryluk | [87][88] | |||
| R+J | 26 kwietnia 2017 | Teatr Polski | Tomasz Kammel | TVP2 | ||||
| 24 | Fryderyki 2018 | P | 16 kwietnia 2018 | Studio Koncertowe Polskiego Radia | Jacek Hawryluk | PR2 | [89][41][90] | |
| R+J | 24 kwietnia 2018 | Teatr Polski | Tomasz Kammel | TVP Kultura[uwaga 4] TVP2[uwaga 5] | ||||
| 25 | Fryderyki 2019 | R+J | 9 marca 2019 | Międzynarodowe Centrum Kongresowe | Katowice | Magda Mołek, Rafał Pacześ | TVN | [91][92][45] |
| P | 12 marca 2019 | NOSPR | Gabi Drzewiecka, Robert Kamyk | Metro | ||||
| 26 | Fryderyki 2020 | P | 8 marca 2020 | Agata Kwiecińska, Marcin Majchrowski | TVP Kultura | [93][94][46][95] | ||
| R+J | 1 października 2020[uwaga 7] | — | ||||||
| 27 | Fryderyki 2021 | P | 26 czerwca 2021 | Opera na Zamku | Szczecin | Katarzyna Sanocka, Andrzej Sułek | TVP Kultura | [97][51][49] |
| R+J | 5 sierpnia 2021 | Netto Arena | Marcin Prokop, Gabi Drzewiecka, Mery Spolsky, Robert Karpowicz | TVN | ||||
| 28 | Fryderyki 2022 | P | 22 kwietnia 2022 | Opera na Zamku | Katarzyna Sanocka, Andrzej Sułek | TVP Kultura | [98][52][50] | |
| R+J | 29 kwietnia 2022 | Netto Arena | Gabi Drzewiecka, Agnieszka Woźniak-Starak, Damian Michałowski, Agnieszka Kołodziejska | TVN | ||||
| 29 | Fryderyki 2023 | R+J | 22 kwietnia 2023 | Arena Gliwice | Gliwice | Paulina Krupińska, Gabi Drzewiecka, Wojciech Łozowski, Marcin Prokop, Radosław Mróz, Aleksandra Filipek | [99][100][101][56] | |
| P | 27 kwietnia 2023 | Mediateka | Tychy | Mariusz Gradowski | Metro | |||
| 30 | Fryderyki 2024 | R+J | 22 marca 2024 | PreZero Arena | Gliwice | Karina Nicińska, Bartosz Sąder, Aleksandra Filipek, Gabi Drzewiecka, Marcin Prokop, Mery Spolsky | TVN | [102][103][104][57][105] |
| P | 28 kwietnia 2024 | NOSPR | Katowice | Katarzyna Sanocka, Robert Kamyk | Metro | |||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
