Mordechaj Podchlebnik

Mordechaj Podchlebnik lub Michał Podchlebnik (ur. 1907, zm. 1985) – polski handlarz i rymarz pochodzenia żydowskiego. Był jedną z sześciu^[1] osób, które przeżyły niemiecki obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem i dożyły końca wojny^[2].

Mordechaj Podchlebnik

Podchlebnik podczas prac śledczych Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na terenie Lasu Rzuchowskiego (maj 1945)
Data urodzenia	1907
Data śmierci	1985
Zawód, zajęcie	handlarz, rymarz

Życiorys

Pochodził z Koła, gdzie zajmował się handlem (po wojnie podawał, że zajmował się rymarstwem). Do obozu w Chełmnie trafił z getta wiejskiego w Bugaju-Nowinach Brdowskich^[3]. Początkowo należał do tzw. „komanda domowego”, które pracowało w samym Chełmnie, następnie pracował jednak w „komandzie leśnym” w Lesie Rzuchowskim, gdzie brał udział w grzebaniu zwłok zamordowanych więźniów^[3].

O poranku 19 stycznia 1942 roku uciekł z samochodu ciężarowego dowożącego komando do pracy w Lesie Rzuchowskim, przecinając nożem płachtę i ukrywając się na kilkadziesiąt godzin w przydrożnej stodole^[3]. Następnie w Grabowie spotkał Szlamę Ber Winera, który uciekł z obozu tego samego dnia. Następnie miał przebywać m.in. w Gostyninie, Piotrkowie Trybunalskim, Tarnowie, Rzeszowie i Warszawie, szczegóły jego dalszej ucieczki nie są jednak znane^[3].

Po wojnie był jednym z kluczowych świadków w śledztwie Władysława Bednarza dotyczącym działalności obozu w Chełmnie, prowadził również handel w Kole^[4]. Wyjechał następnie do Frankfurtu nad Menem, a w 1949 roku do Izraela. W 1961 roku był świadkiem w procesie Adolfa Eichmanna, a dwa lata później w procesie załogi obozu Kulmhof w Bonn^[3]. W Izraelu podjął pracę w fabryce słodyczy, następnie prowadził pralnię^[4].

Jego historia stała się kanwą dla opowiadania Zofii Nałkowskiej Człowiek jest mocny z cyklu Medaliony. Wywiad z Podchlebnikiem ukazał się w filmie dokumentalnym Shoah Claude’a Lanzmanna.

Przypisy

1. Patrick Montague: Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014, s. 341–344. ISBN 978-83-7536-726-3.
2. Andrzej Grzegorczyk, Piotr Wąsowicz, Obóz zagłady Kulmhof w Chełmie nad Nerem, Luboń, wyd. Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, s. 31-34, ISBN 978-83-937352-9-7
3. Nowicki 2021 ↓, s. 128.
4. "Kto tu trafia, ten świata już nie zobaczy". O trzech, co uszli z laboratorium Zagłady [online], Onet Wiadomości, 13 lutego 2022 [dostęp 2023-06-23] (pol.).

Bibliografia

• PrzemysławP. Nowicki PrzemysławP., Medalion „Człowiek jest mocny“ opatrzony komentarzem historycznym, „Rocznik Kolski”, 14, Koło: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole, 2021, ISSN 1898-1607.