Morawica (wapień)
górnojurajski wapień tuberoidowy wydobywany w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Morawica, wapień morawicki – górnojurajski wapień tuberoidowy wydobywany w dwóch kamieniołomach w okolicach Morawicy, w gminie Morawica, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim, w Polsce[1][2][3].
Położenie na mapie Polski
W obrocie handlowym pojawia się także jako marmur Morawica lub marmur morawicki. Nazwa ta jest petrologicznie nieprawidłowa i związana jest z potocznym nazywaniem marmurami wapieni dających się łatwo polerować[1].
Ze względu na bardzo korzystne warunki eksploatacji, łatwość obróbki oraz dobre parametry fizyczne, należy do jednych najbardziej popularnych polskich kamieni dekoracyjnych[1][2].
Wapień Morawica powstał w głębokim (od kilkudziesięciu do kilkuset metrów p.p.m.) i ciepłym morzu podzwrotnikowym 160 mln lat temu, w oksfordzie. Głównym minerałem go budującym jest kalcyt, pochodzący ze zwapniałych szczątków gąbek (tuberoidów) i mikroorganizmów[2].
W wapieniu morawickim występują dobrze zachowane skamieniałości, cenione ze względów dekoracyjnych. Zaliczają się do nich[1][2][3]:
- amonity – spiralnie zwinięte muszle,
- belemnity – ciemne, o podłużnym kształcie,
- gąbki – dobrze zachowane w postaci owalnych (bulastych) kształtów lub ich fragmentów, z pustką w środku (w miejscu dawnego spongocelu), stosunkowo często widoczne są pory; gorzej zachowane w postaci plamek i przebarwień; z rzadka widoczne są zachowane pojedyncze igły,
- ramienionogi, otwornice, jeżowce – występują rzadko i przeważnie w fragmentach.
Epizodycznie w wapieniu morawickim można spotkać także szczątki kręgowców. Znaleziono tu czaszkę i zęby oftalmozaura. To unikalne znalezisko można oglądać w Muzeum Narodowym w Kielcach[2].
Rzadko występują w nim krzemienie[2].
amonit, gąbki i szwy stylolitowe w Morawicy
belemnit, gąbki i szwy stylolitowe w Morawicy
amonit i belemnit w Morawicy
.jpg)
Struktura drobnokrystaliczna, tekstura zbita, bezładna[1].
Wapień Morawica w polerze dostępny jest w trzech odcieniach barwy beżowej: jasnym, średnim i ciemnym, stanowiących osobne odmiany handlowe[4]. Występują w nim szwy stylolitowe – cienkie, zygzakowate linie, będące świadectwem selektywnego rozpuszczania wapienia pod wpływem ciśnienia kierunkowego, w dawnych okresach geologicznych[1][2].
Parametry techniczne:
- gęstość 2,64 g/cm³,
- nasiąkliwość 1,03%,
- wytrzymałość na ściskanie 152 MPa,
- ścieralność 0,31 cm[5].
Eksploatacja wapienia morawickiego sięga co najmniej XIX w., gdy wspomniał o niej Franciszek Maksymilian Sobieszczański. W ofercie Kieleckiej Fabryki Marmurów pojawił się na początku XX w., jednak początkowo nie był popularny, o czym świadczy brak profesjonalnego kamieniołomu i wydobycie go przez chłopów[2].
W 1921 powstała spółka Marmury Kieleckie posiadająca kamieniołom w Woli Morawickiej. W 1950 kopalnia wznowiła wydobycie przerwane w czasie II wojny światowej. W połowie XX w. wapień zdobył popularność. W 1967 rozpoznano nowe, znacznie większe złoże Morawica III[2].
Współcześnie złoże Wola Morawicka eksploatowane jest przez Kopalnię Wola Morawicka Sp. z o.o., natomiast złoże Morawica III przez Kopalnię Wapienia „Morawica” SA[2].
Morawicę stosuje się w budownictwie jako kamień ozdobny, zazwyczaj wewnątrz budynków. Na zewnątrz nie jest chętnie stosowany, gdyż jego poler zanika pod wpływem warunków atmosferycznych[1]. Wytwarza się z niej także kruszywo[6], nawozy mineralne[7], wapno palone używane w cukrownictwie[8], sorbenty do odsiarczania spalin[9] oraz topnik w przemyśle hutniczym[10].
Przykłady zastosowania
Elementy wykonane z wapienia morawickiego można odnaleźć w całej Polsce. Wybrane obiekty, w których wykorzystany był wapień Morawica[1]:
- Kraków:
- budynki A-0, D-1 i B-6 Akademii Górniczo-Hutniczej – posadzka,
- Dom Handlowy „Jubilat” – posadzka,
- Kino „Kijów” – posadzka,
- Gmach Główny Muzeum Narodowego – posadzka,
- Narodowy Instytut Onkologii – posadzka,
- Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza – posadzka.
- Mniów – kościół św. Stanisław
- Piekoszów – kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
- Poznań:
- bazylika archikatedralna – posadzka i płyta nagrobna z płaskorzeźbą abpa Walentego Dymka,
- kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego,
- kościół św. Antoniego Padewskiego,
- kościół Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych,
- kościół Maryi Królowej,
- kościół Ofiarowania Pańskiego,
- kościół farny,
- zbór ewangelicki,
- hotel „Polonez”,
- hotel „Ikar”,
- Centrum Targowe,
- Urząd Wojewódzki,
- Dom Żołnierza,
- Izba Rzemieślnicza,
- I Oddział ZUS,
- Biblioteka Raczyńskich,
- Collegium Minus UAM,
- Collegium Maius UAM,
- Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
- Warszawa:
- Zamek Królewski[4],
- Pałac Prezydencki[4],
- gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów[4],
- gmach Narodowego Banku Polskiego – wystrój kamienny,
- Poczta Główna – wystrój kamienny,
- Biblioteka Narodowa – wystrój kamienny,
- gmach Polskiego Komitetu Olimpijskiego – wystrój kamienny,
- Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego – posadzki i parapety,
- Teatr Narodowy,
- metro,
- Roma Office Center.
- Wrocław
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
