Marzana (Rubia) – rodzaj roślin należący do rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Obejmuje 82 gatunki[5][6][7]. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w Azji wschodniej i południowo-wschodniej, mniej liczne gatunki poprzez Himalaje sięgają do Azji południowo-zachodniej, Afryki wschodniej i południowej, poprzez obszar śródziemnomorski sięgają do wysp Makaronezji z Azorami włącznie[7]. W samych Chinach występuje 38 gatunków, z czego 20 to endemity[7]. W Europie rosną cztery gatunki[6] (w Polsce jako gatunek uprawiany i przejściowo dziczejący – efemerofit – obecna jest tylko marzana barwierskaR. tinctoria)[8].
Znaczenie użytkowe mają zwłaszcza ci przedstawiciele rodzaju, z których korzeni pozyskuje się czerwony barwnik. W Europie jest to marzana barwierskaR. tinctoria, a w Indiach – marzana sercolistnaR. cordifolia[9]. Jako roślina lecznicza wykorzystywana jest zwłaszcza R. peregrina[6].
Skupione w szczytowe lub wyrastające w kątach górnych liści wierzchotki dwuramienne, tworzące kwiatostany złożone wiechokształtne. Kwiaty są zwykle obupłciowe. Działki kielicha bardzo drobne lub całkiem zredukowane. Płatki korony cztery, rozpostarte kołowo, rzadko lejkowate lub dzwonkowate. Koloru białego, żółtego, zielonkawego, czerwonego do fioletowego, często ciemniejące po zaschnięciu. Pręcików zwykle jest 5, zrośnięte z płatkami u ich nasady. Zalążnia dolna (wewnątrz hypancjum) elipsoidalna lub kulistwa, dwukomorowa, z pojedynczymi zalążkami w każdej z komór. Słupek o znamieniu rozwidlonym[7].
Rozłupnia rozpadająca się na dwie jednonasienne rozłupki, często z powodu redukcji jednego z zalążków powstaje jedna rozłupka. Rozłupki kuliste, nagie lub owłosione, często mięsiste – jagodopodobne[7].
Rodzaj należy do plemienia Rubieae w podrodzinie Rubioideae Arnott w obrębie rodziny marzanowatychRubiaceae[4].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 150, ISBN978-83-62975-45-7.
.JPG)
_(4846178555).jpg)
