Lubuska Brygada WOP

Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (LBWOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy państwowej z Niemiecką Republiką Demokratyczną.

Lubuska Brygada WOP

Emblemat brygady
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1958
Rozformowanie	listopad 1989
Nazwa wyróżniająca	Lubuska
Tradycje
Nadanie sztandaru	1963
Rodowód	9 Brygada WOP
Kontynuacja	Lubuski Oddział SG
Dowódcy
Pierwszy	płk Stanisław Czesławski
Ostatni	płk Andrzej Żurek
Organizacja
Kryptonim	Refren[uwaga 1]
Dyslokacja	Krosno Odrzańskie
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Odznaczenia

Koszary Lubuskiej Brygady WOP^{[uwaga 2]}

Formowanie i zmiany organizacyjne

9 Lubuska Brygada WOP została sformowana na podstawie zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 075/58 z 22 kwietnia 1958, na bazie 9 Brygady WOP^[1].

W 1961 dowództwo posiadało kryptonim Refren.

W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, 1 lipca 1965 Brygada liczyła 2988 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 3971 żołnierzy^[2]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka mobilizowała 1 zapasowy batalion WOP^[2].

31 maja 1968 przeformowano brygadę z etatu 352/70 na etat 33/11 o stanie osobowym 2823 żołnierzy i 51 pracowników cywilnych^{[uwaga 3]}.

Lubuska Brygada WOP rozformowana została w listopadzie 1989. Lewy odcinek na Nysie Łużyckiej został przekazany Łużyckiej Brygadzie WOP w Lubaniu Śląskim, zaś prawy odcinek na Odrze Pomorskiej Brygadzie WOP w Szczecinie. Na bazie dowództwa Lubuskiej Brygady WOP został utworzony Ośrodek Szkolenia Wojsk Ochrony Pogranicza w Krośnie Odrzańskim.

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Ośrodek Szkolenia WOP w Krośnie Odrzańskim istniejący według etatu nr 44/0140 o stanie osobowym na okres „W” 844 żołnierzy i 32 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 657 żołnierzy i 32 pracowników cywilnych^[3]. Na jego bazie powstał Lubuski Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim^[4].

Struktura organizacyjna

• Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia – Krosno Odrzańskie^{[uwaga 4]}
• Batalion WOP Tuplice
• Batalion WOP Gubin
• Batalion WOP Słubice.

W 1976 strażnice i GPK podlegały bezpośrednio pod sztab brygady, a w miejsce dawnych batalionów zorganizowano:

• Ośrodek Szkolenia – Słubice
• Ośrodek Szkolenia – Gubin
• Batalion odwodowy – Tuplice.

Oficerowie brygady

Dowódcy brygady[5]
płk Stanisław Czesławski	1.12.1956–5.02.1963
płk Kazimierz Weron	6.02.1963–17.06.1970
płk Walerian Mikołajczak	18.06.1970–18.06.1982
płk Andrzej Żurek	16.12.1982–1989
Kierownicy sekcji KRG[6]
kpt. Longin Wasilewicz
mjr Rudolf Wołkowski
mjr Władysław Kwinta
ppłk Tadeusz Styła
ppłk Stanisław Kwinta
ppłk Waldemar Markun

Symbole brygady

Wojewódzki Komitet Obchodów 20-lecia LWP w Zielonej Górze w związku ze zmianą wzoru sztandarów wojskowych wystąpił z inicjatywą ufundowania dla brygady lubuskiej nowego sztandaru^[7].

21 lipca 1963 przed gmachem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Zielonej Górze odbyła się uroczystość wręczenia sztandaru. Sztandar z rąk dowódcy WOP otrzymał dowódca Lubuskiej Brygady WOP ppłk dypl. Kazimierz Weron, a następnie przekazał go dla pocztu sztandarowego^[8].

Medale i odznaki honorowe przyznane Lubuskiej Brygadzie WOP

Sztandar brygady

• Złota odznaka honorowa „Za zasługi dla rozwoju województwa zielonogórskiego” − 1965^[9]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego − 1966
• „Złoty znak” Związku Ochotniczych Straży Pożarnych − 1969
• Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD” − 1969
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” − 1971
• Medal pamiątkowy 25-lecia ORMO − 1971
• Medal „Za zasługi w ochronie granic PRL” − 1973
• Brązowy medal 30-lecia LWP − 1973
• Medal pamiątkowy 200 rocznicy Komisji Edukacji Narodowej − 1974
• Złota Odznaka „Zasłużony Działacz LOK” − 1974
• Zasłużony Honorowy Dawca Krwi PCK − 1975
• Medal „Za zasługi dla LOK” − 1977
• Złota odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa gorzowskiego” − 1978
• Medal pamiątkowy z okazji 35 rocznicy LWP − 1978.

Przekształcenia

2 Oddział Ochrony Pogranicza → 2 Poznański Oddział WOP → 10 Brygada Ochrony Pogranicza → 9 Brygada WOP → 9 Lubuska Brygada WOP → Lubuska Brygada WOP → Ośrodek Szkolenia WOP w Krośnie Odrzańskim → Lubuski Oddział Straży Granicznej → Nadodrzański Oddział Straży Granicznej.

Galeria

• 
  Pieczątka Lubuskiej Brygady WOP
• 
  Dawne koszary WOP w Gubinie
• 
  Dawny magazyn WOP w Słubicach
• 
  Pamiątkowy medal GPK Gubin
• 
  Brosza LBWOP

Uwagi

1. Kryptonim brygady w 1961.
2. Widok budynków koszarowych z okresu późniejszego (2009).
3. Zarządzenie szefa Wojsk Ochrony Pogranicza nr 015/WOP z 25.03.1968.
4. Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 52).

Przypisy

1. Jackiewicz 1998 ↓, s. 52.
2. Goryński 2021 ↓, s. 185.
3. Goryński 2012 ↓, s. 197.
4. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 28 stycznia 2020 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej (Dz.U. 2020. poz. 305). dziennikustaw.gov.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-03-22]. (pol.).
5. Błażej 1985 ↓, s. 149.
6. Jarmoliński 2013 ↓, s. 158.
7. Błażej 1985 ↓, s. 99.
8. Błażej 1985 ↓, s. 100.
9. Błażej 1985 ↓, s. 148.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204.
• Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005. Brak numerów stron w książce
• Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, Gubińskie Towarzystwo Kultury czerwiec 2010 – Kalendarium Gubina 1945–2009 ISBN 978-83-927655-6-1
• Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939 – 1949…. Gubin: Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, 2011, s. 101. ISBN 978-83-88059-54-4.
• Andrzej Błażej: Zarys dziejów Lubuskiej Brygady WOP (1945–1985). Krosno Odrzańskie: 1985.
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.