Longin Pastusiak

Longin Hieronim Pastusiak (ur. 22 sierpnia 1935 w Łodzi, zm. 10 stycznia 2025^[1] w Warszawie^[2]) – polski polityk, historyk, politolog i amerykanista. Działacz PZPR, SdRP i SLD, w latach 1991–2001 poseł na Sejm I, II i III kadencji, w latach 2001–2005 senator i marszałek Senatu V kadencji.

Longin Pastusiak

Longin Pastusiak (2001)
Data i miejsce urodzenia	22 sierpnia 1935 Łódź
Data i miejsce śmierci	10 stycznia 2025 Warszawa
Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 20 października 2001 do 18 października 2005
Przynależność polityczna	Sojusz Lewicy Demokratycznej
Poprzednik	Alicja Grześkowiak
Następca	Bogdan Borusewicz
Odznaczenia

Grób Longina Pastusiaka na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

W młodości był harcerzem 33 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej. Uzyskał magisterium na Uniwersytecie Warszawskim, a także w Woodrow Wilson School of Public and International Affairs i na University of Virginia w Charlottesville^[3]. Doktoryzował się na American University(inne języki) w Waszyngtonie oraz na Wydziale Historii Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR w Warszawie. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1967 w Instytucie Historii PAN. Profesorem nadzwyczajnym został w 1978, a profesorem zwyczajnym w 1986.

W latach 1963–1994 pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Był autorem licznych publikacji z zakresu historii Stanów Zjednoczonych oraz stosunków polsko-amerykańskich. Zajmował funkcje prezesa Towarzystwa Polska-Kanada oraz wiceprezesa Towarzystwa Polska-Korea, należał do Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego i Klubu Rzymskiego.

Prowadził w TVP1 autorski program Anegdoty prezydenckie na temat amerykańskich przywódców, wydał również książkę pod tym samym tytułem. Był autorem publikacji Roosevelt a sprawa polska 1939–1945 wydanej w 1980 i wielokrotnie wznawianej. Był również encyklopedystą; został wymieniony w gronie edytorów Encyklopedii. Świat w przekroju^[4].

Działalność polityczna

W 1961 został członkiem PZPR, należał do niej aż do samorozwiązania się partii w 1990. W tym samym roku przystąpił do nowo utworzonej SdRP, a w 1999 do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W 1989 bez powodzenia ubiegał się o mandat senatora^[5]. Z ramienia SLD od 1991 do 2001 pełnił funkcję posła na Sejm I, II i III kadencji.

W okresie 1991–1997 zajmował stanowisko wiceprzewodniczącego Klubu Parlamentarnego SLD. W latach 1997–2001 był wiceprzewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych i przewodniczącym Stałej Delegacji Sejmu i Senatu do Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej. W 2000 został przewodniczącym Podkomisji ds. Stosunków Transatlantyckich w Zgromadzeniu Parlamentarnym NATO, a rok później wiceprzewodniczącym frakcji socjalistycznej w Zgromadzeniu Parlamentarnym NATO.

W 2001 uzyskał mandat senatora z okręgu gdańskiego jako kandydat koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy^[3]. 20 października tego samego roku wybrano go na urząd Marszałka Senatu. Był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku ponownie ubiegał się o mandat senatora, nie został jednak ponownie wybrany. 1 czerwca 2008 został wiceprzewodniczącym SLD, pełnił tę funkcję do 28 kwietnia 2012. W 2009 i 2014 był liderem pomorskiej listy SLD-UP w wyborach do Parlamentu Europejskiego, nie uzyskał mandatu eurodeputowanego.

W 1992 zainicjował powstanie Klubu Współczesnej Myśli Politycznej w Gdańsku^[6], któremu następnie przewodniczył.

Życie prywatne

Był żonaty z Anną Ochab, córką Edwarda Ochaba. Miał córkę Aleksandrę i syna Feliksa.

21 stycznia 2025 został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie^[7][8] (kwatera A4-tuje-3)^[9].

Wyniki wyborcze

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1989		Polska Zjednoczona Partia Robotnicza	Senat I kadencji	woj. warszawskie	160 756 (14,70%)[5]
1991		Sojusz Lewicy Demokratycznej	Sejm I kadencji	nr 22	23 249 (4,72%)[10]
1993			Sejm II kadencji	nr 11	51 567 (9,38%)[11]
1997			Sejm III kadencji		71 222 (12,49%)[12]
2001		Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy	Senat V kadencji	nr 24	122 654 (33,56%)[13]
2005		Sojusz Lewicy Demokratycznej	Senat VI kadencji		69 147 (19,78%)[14]
2009		Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy	Parlament Europejski VII kadencji	nr 1	42 915 (8,90%)[15]
2014			Parlament Europejski VIII kadencji		23 187 (5,05%)[16]

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2015)^[17]
• Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (Estonia, 2002)^[18]
• Honorary Companion of Honour Narodowego Orderu Zasługi (Malta, 2002)^[19]
• Komandor Krzyża Wielkiego Orderu „Za Zasługi dla Litwy” (Litwa, 2006)^[20]

Publikacje

• Rola Stanów Zjednoczonych w remilitaryzacji Niemiec Zachodnich, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964.
• Szkice o polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych, Książka i Wiedza, Warszawa 1968.
• Demokracja po amerykańsku: prześladowania Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych, Książka i Wiedza, Warszawa 1969.
• Amerykanie w Berlinie Zachodnim. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Berlina Zachodniego, Czytelnik, Warszawa 1972.
• Podział i zjednoczenie Niemiec w dyplomacji Wielkiej Czwórki, Śląsk, Katowice 1972.
• Interesy USA na Bliskim Wschodzie, Iskry, Warszawa 1973.
• Pół wieku dyplomacji amerykańskiej 1898–1945, PWN, Warszawa 1974.
• Polacy w zaraniu Stanów Zjednoczonych, tom 309 serii wydawniczej Omega, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
• Pierwsi polscy podróżnicy w Stanach Zjednoczonych, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980.
• Roosevelt a sprawa polska 1939–1945, Książka i Wiedza, Warszawa 1983, ISBN 978-83-05-11220-8.
• Ronald Reagan: biografia dokumentacyjna, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1988.
• Dramatyczne sześć miesięcy: Od Rządu Tymczasowego RP do Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (styczeń-czerwiec 1945 r.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1991, ISBN 978-83-85263-03-6.
• Panie Białego Domu, BGW, Warszawa 1994, ISBN 83-7066-580-2.
• Dyplomacja Stanów Zjednoczonych (XVIII–XIX W.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1996, ISBN 83-86803-87-8.
• Kościuszko Pułaski i inni, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003, ISBN 978-83-7322-696-8.
• Prezydenci amerykańscy wobec spraw polskich, Bellona, Warszawa 2003, ISBN 83-11-09585-X.
• Anegdoty prezydenckie, Bellona, Warszawa 2004, ISBN 978-83-11-09922-7.
• Z tajników archiwów dyplomatycznych. Stosunki polsko-amerykańskie w latach 1948–1954, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004, ISBN 978-83-7322-401-8.
• Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, Iskry, Warszawa 2005, ISBN 83-207-1783-3.
• Biały dom i jego mieszkańcy, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 2006, ISBN 83-7232-716-5.
• Droga Stanów Zjednoczonych do mocarstwowości, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2007, ISBN 978-83-60902-72-1.
• Romanse prezydentów USA, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7232-835-9.
• Kim jest Barack Obama?, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7232-898-4.
• 400 lat stosunków polsko-amerykańskich, tom I i II, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7232-844-1.
• Zamachy na prezydentów USA, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7232-951-6.
• Chicago wczoraj i dziś, Branta, Bydgoszcz 2011, ISBN 978-83-61668-38-1.
• Polityka i Humor, Prószyński Media, Warszawa 2011, ISBN 978-83-7648-908-7.
• Donald Trump. Pierwszy taki prezydent Stanów Zjednoczonych, Bellona, Warszawa 2019, ISBN 978-83-11-15589-3.
• Prezydenci USA w XXI wieku, Bellona, Warszawa 2022, ISBN 978-83-11-16430-7.