Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
LARP (ang. live action role-playing) – aktywność na pograniczu gry i sztuki, podczas której uczestnicy wspólnie tworzą i przeżywają opowieść, odgrywając role podobnie do improwizowanego teatru. Akcja larpa może być osadzona zarówno w świecie rzeczywistym, jak i fikcyjnym.
Można wyróżnić larpy rozgrywające się w zamkniętych pomieszczeniach, jak i takie, które mają miejsce w otwartym terenie. Zdarzają się larpy łączące w sobie oba wyżej wymienione typy. Scenografia i rekwizyty mogą być zarówno fizyczne, jak i umowne.
Twórcy larpa (zwani także mistrzami gry lub larpmasterami[uwaga 1]) to często jedyne osoby, które znają scenariusz w całości. Dają one początek historii, która jest później kontynuowana przez graczy i ich działania. Przypomina to w swojej formie teatr improwizowany, gdzie mistrz gry jest pomysłodawcą fabuły, natomiast uczestnicy – aktorami. Wypowiadane przez graczy kwestie oraz ich działania uznaje się za słowa i czyny ich postaci. Ważne jest, aby dopasować się do zaistniałych realiów, jednocześnie nie wychodząc z roli. Dla przykładu grając kogoś honorowego i prawego, nie powinno się zabijać drugiej postaci, nawet gdyby było to najlepszym rozwiązaniem w pewnej sytuacji.
Role kreowane są przez twórców larpa lub przez gracza, który uprzednio porozumiał się z twórcami w tej kwestii. Zależy to od charakteru gry i od założeń fabularnych – przy mniejszej ilości uczestników role są zazwyczaj tworzone odgórnie, przy większych projektach zaś istnieje możliwość składania własnych propozycji. Każda postać posiada określone dążenia, często pojawią się także: rys psychologiczny i krótka historia. Wszystko to ma na celu jak najlepsze wczucie się w rolę przez gracza.
Istotne w larpach często są stroje (kostiumy), które stanowią ważny element przy tworzeniu klimatu. Mówią one wiele o odgrywanej postaci, niejednokrotnie wskazując na jej status społeczny, zawód czy charakter.
Warto pamiętać, że larpy różnią się od siebie i nie można ich zamknąć w sztywnych ramach. Bazują one zarówno na systemach RPG, fantazji twórców, jak i filmach, musicalach, książkach itd. Mogą być prowadzone w różnoraki sposób, stawiać na grę aktorską, ale także na umiejętności taneczne, wokalne, manualne; zależne jest to od twórców larpa[1].
Larp: Spotkanie graczy, którzy poprzez swoje role odnoszą się do siebie w ramach fikcyjnego świata[2].
Larp: Rodzaj gry w odgrywanie ról, podczas której uczestnicy fizycznie odgrywają scenariusze, zazwyczaj posługując się kostiumami oraz rekwizytami[3].
Wydarzenie, podczas którego uczestnicy (gracze) wcielają się w role (postacie), przy zachowaniu założenia tożsamości ciała gracza oraz postaci; posiadające zbiór zasad oraz początek oraz nie posiadające sztywnego scenariusza (w rozumieniu scenariusza teatralnego).
Możliwe jest zaistnienie takiego wydarzenia, dla którego jedynie część uczestników będzie graczami odgrywającymi postacie. W takiej sytuacji granice larpa wytycza zbiór zasad. Uczestnik wydarzenia, który nie został uświadomiony o jego zasadach nie może być graczem w larpie (nie wie, że uczestniczy w grze – przez niego wydarzenia traktowane są przez pryzmat rzeczywistości), a dla larpa spełnia rolę środowiska, w którym larp się odbywa. Od przyjętego zbioru zasad zależy, jakie warunki muszą być spełnione, by uczestnik stał się graczem (obecność na larpie od samego początku, rozmowa z organizatorem wydarzenia, spontaniczne odgrywanie roli)[4].
Drugą definicją jest wydarzenie spełniające równocześnie wszystkie poniżej wymienione warunki:
Larp - live action roleplaying game (teatralna gra fabularna) to gra zespołowa, której uczestnicy (na ogół podzieleni na rywalizujące grupy/frakcje) wcielają się w postaci uwikłane w fabularne i społeczne konflikty w fikcyjnym świecie. Działania graczy są nastawione na realizację grupowych i/lub indywidualnych celów, które osiągnąć można m.in. przez negocjacje, podstęp, zarządzanie zasobami czy symulowaną walkę. Ze względu na formułę (rola + fikcyjny problem + kreatywne rozwiązywanie) larp pokrewny jest dramie szkolnej oraz symulacjom szkoleniowym, co zwraca uwagę na jego potencjał edukacyjny.[5]
Wydarzenie ma początek larpem jest jedynie rzeczywiste wydarzenie, nie sam scenariusz larpa. Larp nie musi się kończyć, ale musi się zacząć, by zaistniał[6]. Larp niesceniczny, choć teoretycznie możliwy, uznajemy za inną formę sztuki.
Każdy larp musi posiadać zbiór zasad określających w jaki sposób gracze wcielają się w role. Mogą to być zasady związane z konwencją (zasadą jest, że fabuła odbywa się w magicznym średniowieczu, a postacie powinny odnosić się do siebie zgodnie z konwencją), bezpieczeństwem (zasadą jest, że używana jest jedynie bezpieczna broń, nie prawdziwa) czy dowolnym innym aspektem gry. W ujęciu szerokim zbiorem zasad określamy zbiór wszystkich cech gry odróżniających ją od otoczenia (przez najbliższe kilka minut Jaś jest policjantem, a Małgosia złodziejem).
Przynajmniej jeden uczestnik wydarzenia musi odgrywać rolę, a nie być sobą. Zapis “co najmniej jednej” pozwala uznać za larpy gry perswasywne, których celem jest wciąganie nowych ludzi do gry lub gry bardzo bliskie rzeczywistości, w których dopiero wydarzenie mające miejsce w grze zwiększy dystans pomiędzy graczami a odgrywanymi postaciami. Powyższy warunek jest zapisem minimalnym stwierdzenia “Wydarzenie, podczas którego uczestnicy (gracze) wcielają się w role (postacie)”.
Warunek odróżniający larpa od gier tabletop RPG czy gier komputerowych, przy uwzględnieniu możliwości, że część postaci jest obecnych jedynie wirtualnie (np. drogą telefoniczną czy za pośrednictwem internetu).
Warunek odróżniający larpa od sztuki teatralnej lub innego widowiska.
Powyższa definicja nie wyklucza sytuacji, w której uczestnikami tego samego wydarzenia są ludzie grający w larpa oraz nie grający w larpa.
Larp to gatunek sztuki partycypatyjnej, spokrewnionej z teatrem improwizowanym, którego cechą wyróżniającą jest przyjęcie przez uczestników równocześnie funkcji reżysera, aktora oraz widza[7].
LARP jest akronimem typu głoskowego angielskiego wyrażenia „Live Action Role Playing”[8], od którego drogą leksykalizacji powstało słowo larp, traktowane i stosowane w roli nazwy własnej rodzaju aktywności. Na Konferencji Larpowej 2013 we Wrocławiu została oficjalnie przyjęta pisownia „larp” jako poprawna zgodnie z zasadami ortograficznymi stosowanymi dla rzeczowników zwyczajnych na wzór pisowni przyjętej w krajach skandynawskich[9].
Poza słowem „larp” używane także są określenia takie jak „teatr improwizowany” czy „gry fabularne na żywo”.
Larpy są formą rozrywki spokrewnioną z tradycyjnymi grami fabularnymi. Zarówno w larpach, jak i tradycyjnych grach fabularnych gracze wcielają się w role, by wspólnie stworzyć opowieść. Podstawowymi różnicami są odmienna rola prowadzącego gry w tradycyjnych grach fabularnych, a larpach oraz tożsamość ciała gracza, a postaci występująca w larpach, a nieobecna w tradycyjnych grach fabularnych.
Pogląd, jakoby larpy bezpośrednio wywodziły się z tradycyjnych gier fabularnych jest błędny. Pierwszy polski larp fantasy, osadzony w świecie Władcy Pierścieni, odbył się pod Warszawą w latach 50. XX wieku[10], a pierwsze pisemne źródła wskazujące o rozegraniu improwizowanych gier teatralnych oparte o (podobnie do dzisiejszych larpów) role z listą zadań dla graczy pochodzą z XVII wieku[11]. Definicję larpa spełniają także niektóre praktyki BDSM oraz część pierwotnych praktyk religijnych[12]. Niezaprzeczalnym faktem jest jednak, że tradycyjne gry fabularne przyczyniły się do ponownego odkrycia w latach 70. XX wieku w USA oraz wielkiego wzrostu popularności larpów w latach 90. XX wieku na świecie i na początku XXI wieku w Polsce. Także nazwę larp można wywodzić od akronimu RPG (ang. Roleplaying games), używanego powszechnie wobec tradycyjnych gier fabularnych.
Larpy podzielić można według wielu kryteriów takich jak liczba graczy, cel gry, metodologia tworzenia gry, miejsce odbywania się gry, a nawet wpływy kulturowe. Dla ułatwienia przyjęto stosowanie szeregu określeń pozwalających kategoryzować larpy – kategorie te nie stanowią jednak zbioru zamkniętego, a jedynie popularnie stosowanego w literaturze dotyczącej larpów.
Larpy, postrzegane przez pryzmaty gry, w zależności od konstrukcji mogą mieć jeden lub więcej celów – bardzo rzadko jednak umożliwiających wygranie larpa. Nie zwycięstwo, a wspólne przeżycie gry jest jej celem, w ramach jednej ze 4 funkcji larpa[27]:
W opisywaniu i badaniu larpów wykorzystuje się szereg pojęć o znaczeniu odmiennym niż zwyczajowym.
Uczestnik larpa odgrywający postać.
Uczestnik larpa, odnoszący się do pozostałych uczestników w ramach przyjętej diegezy za pośrednictwem ról. Gracz podczas larpa przyjmuje równocześnie funkcje reżysera, aktora oraz widza. Relacja pomiędzy graczem a postacią wynika z zasad larpa i może mieć charakter stały (jeden gracz odgrywa w ramach jednego larpa jedną postać) lub zmienny (jeden gracz może odgrywać wiele postaci, wielu graczy może odgrywać jedną postać). Bliskość cech gracza i postaci określana jest mianem dystansu. Mały dystans może skutkować zjawiskiem bleedu – przeniesienia się cech i emocji z gracza na postać (bleed out) lub postaci na gracza (bleed in).
Rola odgrywana przez gracza podczas larpa.
Zbiór cech i informacji charakteryzujący sposób w jaki gracz odnosi się do innych postaci w ramach diegezy podczas larpa. Informacje potrzebne do odgrywania postaci przekazywane mogą być w dowolnej, zrozumiałej dla wszystkich zainteresowanych formie – często pisemnej.
Relacja pomiędzy graczem a postacią wynika z zasad larpa i może mieć charakter stały (jeden gracz odgrywa w ramach jednego larpa jedną postać) lub zmienny (jeden gracz może odgrywać wiele postaci, wielu graczy może odgrywać jedną postać). Bliskość cech gracza i postaci określana jest mianem dystansu. Mały dystans może skutkować zjawiskiem bleedu – przeniesienia się cech i emocji z gracza na postać (bleed out) lub postaci na gracza (bleed in). W trakcie odgrywania postaci może wystąpić zjawisko immersji.
Immersja (z łac. immergo – zanurzam) – Zjawisko uczucia gracza zanurzenia się w larpa (świat, fabułę postać etc), którego intensywność zależna jest od stopnia zawieszenia niewiary w przyjmowaniu diegezy, fabuły, semiotyki[28] oraz innych postaci za rzeczywistych dla postaci w którą wciela się gracz[29].
Im większa immersja, tym silniejsze wrażenie realizmu i tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zjawisko bleedu u gracza.
Immersja występuje w odniesieniu do Odgrywanej postaci, świata oraz fabuły w różnym stopniu, współtworząc motywacje uczestnictwa gracza w larpie oraz obrany styl gry[30].
Na immersję jako całość składa się szereg zjawisk psychologicznych takich jak flow, immersja sytuacyjna, trans, przywiązanie do postaci, katharsis, kairosis, kenoza.
Bleed[31] (ang. krwawienie) to zjawisko przenikania się cech i emocji gracza i postaci podczas larpa. Wyróżnia się bleed-in, będący zjawiskiem przenikania się cech i emocji gracza na postać, oraz bleed-out, będący zjawiskiem przenikania się cech i emocji postaci na gracza.
Zbiór zasad stosowanych na larpie.
Każdy element mechaniki gry może pełnić jedną z trzech funkcji – augumentacyjną, informacyjną oraz arbitralną[32].
Bardzo często na larpach stosowane są mechaniki minimalistyczne, spełniające przedstawione role jedynie dla najczęściej występujących w grze sytuacji. Do najpopularniejszych mechanik minimalistycznych należą DKWDK (niem. Du-Kannst-Was-Du-Kannst: Potrafisz to, co potrafisz) oraz DKWDDK (Du-Kannst-Was-Du-Darstellen-Kannst, niem. Potrafisz to, co potrafisz pokazać)[33].
Coraz to powszechniejsze staje się używanie słów bezpieczeństwa Red-Yellow-Green[34]. Jest to skodyfikowany system bezpieczeństwa polegający na dyskretnym sterowaniu przebiegu fabuły za pomocą wcześniej wybranych haseł, tu: Red (użycie oznacza prośbę o natychmiastowe zaprzestanie sceny), Yellow (użycie oznacza prośbę o mniej intensywne odgrywanie sceny) i Green (użycie oznacza prośbę o intensywniejsze odgrywanie sceny).
Larpy od lat 90. stanowią przedmiot badań teoretyków i badaczy larpowych. Pierwotnie najaktywniejszym ośrodkiem badań larpowych były kraje skandynawskie, jednak od początku XXI wieku badanie larpów staje się coraz to popularniejsze także w innych krajach, w tym w Polsce. Szczególnym zainteresowaniem larpy cieszą się ze strony badaczy gier, socjologów, psychologów oraz teatrologów.
Knutepunkt (norw. miejsce spotkania), to Skandynawska konferencja naukowa dotycząca larpów, odbywająca się corocznie od 1997 roku w Skandynawii. Jest największą konferencją dotyczącą wyłącznie tematyki larpowej na świecie i wyróżnia się międzynarodowym charakterem (używanym językiem jest angielski). Od 2001 roku (z wyjątkiem 2002) corocznie wydana zostaje z okazji konferencji co najmniej jedna publikacja z artykułami dotyczącymi larpów i teorii larpowej w języku angielskim autorów z całego świata. Wszystkie publikacje są bezpłatnie dostępne w bibliotece larpbase[35].
Kola[36] to Polska konferencja poświęcona larpom, powstała z inicjatywy Jakuba Tabisza ze Stowarzyszenia Wielosfer. Odbywa się corocznie od trzeciej edycji (2014 rok) w różnych miastach w Polsce, organizowana przez różne grupy i stowarzyszenia larpowe.
Podobnie jak w przypadku Knutepunkt co roku wydawana jest publikacja z artykułami dotyczącymi larpów i teorią larpową, bezpłatnie dostępna w bibliotece na stronie internetowej konferencji[36] i portalu larpbase[35].
W 2013 roku na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy uruchomiony został kierunek o nazwie „Humanistyka drugiej generacji”. Działająca w ramach tego kierunku specjalizacja „Gamedec” między innymi kształci w zakresie projektowania larpów i zapoznaje studentów z teorią larpową[37].
Od 2018 roku na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na kierunku produkcja medialna została otwarta specjalizacja produkcja w branży gier, na której prowadzone są zajęcia poświęcone larpom w ramach konwersatorium z reżyserii gry[38].
Larpbase to powstały w 2011 roku portal internetowy udostępniający gotowe do prowadzenia scenariusze larpowe, publikacje larpowe z całego świata, rodzime artykuły dotyczące teorii larpowej oraz patronujący coroczną ankietę larpową (od 2012). Wszelkie treści na larpbase.pl dostępne są bezpłatnie.
Larpy odbywają się w Polsce na festiwalach gier i fantastyki (np. Pyrkon, Falkon, podczas którego odbywa się także konkurs Larpy Najwyższych Lotów, Grojkon) oraz imprezach larpowych (np. Hardkon, New Age, Orkon, Flamberg, Fantazjada, Limes Mundi, Sorontar, SPOT- spotkanie z larpami, Teomachia, Fornost). Na Festiwalach rozgrywane są niemalże wyłącznie chamberlarpy i jeepformy, zaś na dedykowanych imprezach w zależności od obranej formuły jedna wielka gra lub szereg większych i mniejszych gier różnego rodzaju.
Poza festiwalami i dedykowanymi imprezami, larpy organizowane są także przez małe grupy graczy oraz organizacje zajmujące się tematyką larpową (np. Liveform[43] na Śląsku, Wielosfer[44], Argos[45] oraz Stowarzyszenie Fantazjada na Dolnym Śląsku, Stowarzyszenie Larpownia[46] i Stowarzyszenie Creatio ex Nihilo w Krakowie[47], Funreal[48] oraz Zardzewiały Topór[49] na Pomorzu, Grimuar[50] i LubLarp[51] w Lublinie, Żywia[52] w Białymstoku, Bractwo Ofensywa[53], Sabat Team[54], Stowarzyszenie Larpunk[55], Fundacja Wonderlarp w Łodzi[56] i Warszawskie stowarzyszenie larpowe – Wawa LARP[57] w Warszawie, Bractwo Sorontar na Opolszczyźnie[58], ogólnopolskie Stowarzyszenie Terra Futura [dawniej pod nazwą Stowarzyszenie Miłośników Literatury Fantasy „Rangers of the North”]). Od 2016 roku działa też Bydgoskie Koło Larpowe[59] Większość grup oznaczona jest na Google Maps[60].
Najbardziej aktywnym ogólnopolskim forum środowiska larpowego jest grupa Facebookowa „Larp Poland”[61].
W 2012 r. miał miejsce największy polski projekt edukacyjny, wykorzystujący larpy. Stowarzyszenie Pospolite Ruszenie Szlachty Ziemi Krakowskiej zrealizowało Projekt DEMOkracja, podczas którego ponad 1100 uczniów szkół gimnazjalnych wzięło udział w 64 larpach. Fabuła spotkań skupiona była wokół problemu Rokoszu Zebrzydowskiego z 1606 roku a uczestnicy wcielali się w role różnorodnie politycznie zorientowanych posłów szlacheckich[62].
W latach 2014–2015 w Lublinie odbyły się dwa cykle szkoleń LubLarp, poświęconych larpom dla graczy i twórców gier[63][64]. Larpowcy z całej Polski dzielili się z uczestnikami wiedzą i doświadczeniem, pozwalającym na zdobycie całokształtu umiejętności potrzebnych do tworzenia larpów, od improwizacji i budowania postaci, przez tworzenie fabuł i mechanik, kostiumy i charakteryzację, scenografię i logistykę, aż po tematykę zarządzania projektem.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
