Letnie Igrzyska Olimpijskie 1920

Letnie Igrzyska Olimpijskie 1920 (oficjalnie Igrzyska VII Olimpiady) – edycja letnich igrzysk olimpijskich, przeprowadzona w Antwerpii w Belgii pomiędzy 23 kwietnia a 12 września 1920 roku (ceremonia otwarcia miała miejsce 14 sierpnia 1920 roku)^[1].

VII Letnie Igrzyska Olimpijskie

Plakat Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920
IO 1916	IO 1924
Stolica igrzysk	Antwerpia  Belgia
Liczba ekip	29
Liczba sportowców	2626 (2561 mężczyzn i 65 kobiet)
Liczba konkurencji	158 w 25 dyscyplinach
Otwarcie	14 sierpnia 1920
Rozpoczęcie	23 kwietnia 1920
Oficjalne otwarcie	Albert I (król Belgów)
Zamknięcie	12 września 1920
Przysięga olimpijska	Victor Boin (sportowcy)
Stadion	Olympisch Stadion, Antwerpia

W igrzyskach wzięło udział 2626 sportowców (2561 mężczyzn i 65 kobiet) z 29 krajów, którzy rywalizowali w 158 zawodach sportowych w 25 dyscyplinach^[2][1]. Klasyfikację medalową wygrały Stany Zjednoczone z dorobkiem 95 medali^[1].

Wybór miasta-gospodarza

W czerwcu 1914 roku w Paryżu w atmosferze pogarszającej się sytuacji międzynarodowej odbył się VI Kongres Olimpijski(inne języki), na którym omawiano kandydatury Amsterdamu, Antwerpii, Budapesztu i Rzymu do miana gospodarza letnich igrzysk olimpijskich w 1920 roku^[3]. 23 czerwca, podczas 16. sesji(inne języki) Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl), zaakceptowano kandydatury Antwerpii i Budapesztu z nieznaczną preferencją dla tego drugiego miasta^[4][3]. Członkowie MKOl nie zdołali jednak dokonać ostatecznego wyboru, a mający miejsce niedługo później wybuch I wojny światowej uniemożliwił dalszy postęp w procedurze wybierania^[3].

W 1915 roku ofertę organizacji igrzysk olimpijskich w 1920 roku złożył Lyon, jednak po pewnych dyskusjach zgodził się wesprzeć Antwerpię i odroczyć swoją kandydaturę do 1924 roku, jeśli doświadczająca działań wojennych Antwerpia zostanie wyzwolona na czas, aby zorganizować imprezę. Poparcie dla Belgii ze strony Francji, wówczas wiodącego państwa w MKOl, oznaczało również, że Budapeszt, należący wówczas do wrogiego stronnictwa w I wojnie światowej, nie miał szans na organizację Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920 przeciwko Antwerpii^[3].

Wkrótce po rozejmie z listopada 1918 roku de facto kończącym I wojnę światową MKOl postanowił dać Antwerpii pierwszeństwo, jeśli nadal chciałaby ona zorganizować Letnie Igrzyska Olimpijskie 1920, co oznaczało, że zgłoszone w międzyczasie oferty organizacji igrzysk z miast amerykańskich: Cleveland, Filadelfii i Atlanty (dodatkowo władze Kuby planowały zgłoszenie kandydatury Hawany) nie były na poważnie brane pod uwagę^[3]. W marcu 1919 roku Belgijski Komitet Olimpijski podjął decyzję o kontynuowaniu starań o organizację igrzysk, a 5 kwietnia 1919 roku, podczas pierwszej po I wojnie światowej sesji(inne języki) MKOl w Lozannie, Antwerpia została oficjalnie ogłoszona gospodarzem Igrzysk VII Olimpiady w 1920 roku^[3][5]. Wybór Antwerpii jako gospodarza imprezy był w dużej mierze hołdem MKOl wobec Belgii, której wojska bohatersko walczyły z Niemcami po ich napaści na belgijskie terytorium w okresie I wojny światowej i która jako państwo zapłaciła wysoką cenę za działania wojenne^[5][4]. Belgowie zobowiązali się do zorganizowania igrzysk pomimo zmagań ze zniszczeniami wojennymi i krótkiego czasu na przygotowania^[5].

Organizacja

Z powodu dopiero co zakończonej I wojny światowej cała Europa była spustoszona, w związku z czym trudno było zdobyć fundusze i materiały na organizację igrzysk. Kiedy sportowcy przybyli do Antwerpii, budowa wielu obiektów sportowych, w tym Stadionu Olimpijskiego, nie była jeszcze ukończona. W czasie trwania imprezy sportowcy mieszkali w ciasnych kwaterach i spali na składanych łóżkach polowych^[2].

Wszystkie zawody sportowe podczas igrzysk charakteryzowały się bardzo niską liczbą widzów – głównie dlatego, że po wojnie ludzi nie było stać na bilety. W związku z tym na organizacji igrzysk Belgia straciła ponad 600 milionów franków^[2].

Jako że Komitet Organizacyjny Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920 zbankrutował w trakcie igrzysk, nie został sporządzony żaden oficjalny raport z tej imprezy. Różne dokumenty z igrzysk zostały zarchiwizowane w siedzibie Belgijskiego Komitetu Olimpijskiego w Brukseli. Na podstawie tych dokumentów komitet w 1957 roku przygotował raport, który przez większość ekspertów jest uważany za w pełni kompletny pod względem dat, aktywności i statystyk^[6].

Ceremonia otwarcia

Parada ekipy duńskiej podczas ceremonii otwarcia igrzysk

Victor Boin podczas składania przysięgi olimpijskiej sportowców

Ceremonia otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920 odbyła się w sobotę 14 sierpnia na specjalnie wybudowanym z myślą o igrzyskach Stadionie Olimpijskim w Antwerpii^[4]. Była godna uwagi z następujących powodów: po raz pierwszy w historii igrzysk olimpijskich wciągnięto na maszt flagę olimpijską, po raz pierwszy złożono przysięgę olimpijską, a także po raz pierwszy wypuszczono białe gołębie jako symbol pokoju^[4][2][3].

Według raportu, rano w dniu otwarcia igrzysk „w katedrze odprawiono nabożeństwo ku pamięci sportowców, którzy zginęli za swój kraj, po którym odśpiewano Te Deum i przemówił Jego Eminencja Kardynał Mercier”. Po południu odbyła się właściwa ceremonia otwarcia, rozpoczęta paradą ekip sportowców z poszczególnych, w sumie 29, krajów, przed którymi szli chorążowie, ustawiający się w rzędzie na środku stadionu^[4]. Następnie przemówienie wygłosił prezydent MKOl Henri de Baillet-Latour, a po jego zakończeniu król Belgów Albert I ogłosił oficjalne otwarcie Igrzysk VII Olimpiady^[4][2]. Wówczas na stadion wniesiono flagę olimpijską, po czym uroczyście wciągnięto ją na maszt. Potem rozbrzmiały tybetańskie trąby, a gołębie mające na sobie barwy uczestniczących w igrzyskach narodów wzbiły się w niebo nad Antwerpią. Na koniec, belgijski sportowiec kilku specjalizacji i zarazem chorąży reprezentacji Belgii Victor Boin wszedł na podium i jako pierwszy atleta w historii złożył przysięgę olimpijską sportowców^[4].

Szczególne wydarzenia podczas rywalizacji

Rywalizacja na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1920 rozpoczęła się na długo przed ceremonią otwarcia, w kwietniu, kiedy to przeprowadzono zawody w sportach zimowych uprawianych na lodowisku: hokeju na lodzie (po raz pierwszy w programie igrzysk olimpijskich) i łyżwiarstwie figurowym (powróciło po debiucie na letnich igrzyskach olimpijskich w Londynie w 1908 roku) – obie te dyscypliny od 1924 roku, kiedy to miały miejsce pierwsze zimowe igrzyska olimpijskie, rozgrywane w Chamonix, są wyłącznie częścią programu zimowych igrzysk olimpijskich. W turnieju hokejowym zwyciężyła Kanada, która na podium wyprzedziła Stany Zjednoczone i Czechosłowację, zaś w łyżwiarstwie figurowym złotymi medalistami zostali: Szwed Gillis Grafström wśród solistów, jego rodaczka Magda Julin wśród solistek oraz Finowie Ludowika Jakobsson i Walter Jakobsson wśród par sportowych^[4].

Paavo Nurmi podczas wygrywania biegu na 10 000 m

Drużyna Norwegii podczas zawodów strzeleckich w Beverloo Camp(inne języki)

Przed oficjalnym otwarciem igrzysk odbyły się także zawody w łucznictwie, na których 54-letni Belg Hubert Van Innis zdobył sześć medali, w tym cztery złote, w polo, na których Wielka Brytania pokonała w finale Hiszpanię 13:11, a także w kolarstwie torowym i w szosowym^[4].

Letnie Igrzyska Olimpijskie 1920 są pamiętane przez wzgląd na olimpijski debiut słynnego fińskiego biegacza długodystansowego Paava Nurmiego, jednego z tzw. „Latających Finów(inne języki)”^[7][2]. Nurmi zdobył na antwerpskich igrzyskach trzy spośród w sumie dziewięciu złotych medali olimpijskich w karierze: w biegu na 10 000 m, w biegu przełajowym indywidualnie i w biegu przełajowym drużynowo. W czwartej konkurencji, w której startował – biegu na 5000 m – zajął drugie miejsce, za Francuzem Josephem Guillemotem^[3]. Z kolei rodak Nurmiego, Hannes Kolehmainen, mający na koncie zwycięstwa w biegach na 5000 m i na 10 000 m na rozegranych osiem lat wcześniej igrzyskach olimpijskich w Sztokholmie, wygrał maraton^[7].

Zawody w szermierce zdominowali Włosi: Nedo Nadi i jego młodszy brat Aldo Nadi. Pierwszy z nich zdobył pięć złotych medali, zaś drugi w sumie cztery, w tym trzy wykonane z najcenniejszego kruszcu. Obaj stanęli przy tym na podium w konkurencji szabli indywidualnie – Nedo na najwyższym jego stopniu, zaś Aldo na drugim^[7].

Program strzelectwa obejmował 20 konkurencji, w tym 10 drużynowych. Prym w nich wiedli Amerykanie: Willis Lee i Lloyd Spooner, którzy zdobyli po siedem medali, oraz Carl Osburn, który wywalczył sześć medali^[7]. Strzelectwo na antwerpskich igrzyskach przyniosło też pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Brazylii: zdobył go Guilherme Paraense w konkurencji pistoletu wojskowego, 30 m^[8]. Innym wartym odnotowania wydarzeniem w zawodach strzeleckich jest udział w nich Szweda Oscara Swahna, który w momencie rywalizacji miał 72 lata i ponad 250 dni, co do dziś (stan na 2024 rok) czyni go najstarszym uczestnikiem igrzysk olimpijskich w historii^[2][9]. Mający na koncie udział w igrzyskach w 1908 i w 1912 roku (zdobył na nich w sumie pięć medali, w tym trzy złote) Swahn wywalczył w Antwerpii srebrny medal w konkurencji rundy podwójnej do sylwetki jelenia, drużynowo, przez co do dnia dzisiejszego (stan na 2024 rok) uchodzi za najstarszego zdobywcę medalu olimpijskiego^[2].

Miejsca rywalizacji

Miejsce	Dyscyplina	Informacje dodatkowe	Źródło
Beverloo Camp(inne języki)	strzelectwo (pistolet/karabin)	—	[10][11]
Hoogboom Military Camp(inne języki)	strzelectwo (trap, runda do sylwetki jelenia)	—	[10]
IJ	żeglarstwo (jole 12-stopowe)	—	[11]
Jules Ottenstadion	piłka nożna (mecz Egipt–Włochy)	pojemność: 12 919 miejsc	[12][13]
Kanał morski Bruksela–Skalda(inne języki)	wioślarstwo	—	[14]
Nachtegalen Park(inne języki)	łucznictwo	—	[11]
Ogrody pałacu Egmonta(inne języki)	szermierka	—	[15]
Olympisch Stadion	gimnastyka, hokej na trawie, jeździectwo, lekkoatletyka, pięciobój nowoczesny, piłka nożna, podnoszenie ciężarów, przeciąganie liny, rugby union	pojemność: 35 000 miejsc	[11][16][4]
Ostenda	polo, żeglarstwo	—	[17][18]
Palais de Glace d’Anvers(inne języki)	hokej na lodzie, łyżwiarstwo figurowe	—	[19][20]
Royal Beerschot THC(inne języki)	tenis	—	[21]
Stadion aan de Broodstraat	piłka nożna	—	[22]
Stade Joseph Marien	piłka nożna	pojemność: 25 000 miejsc	[23]
Stade Nautique d’Antwerp	piłka wodna, pływanie, skoki do wody	—	[11][20]
Trasa Merksem–Turnhout–Molt–Heyst-or-dem-Beg–Lier–Antwerpia	kolarstwo szosowe	długość: 175 km	[24][25]
Vélodrome d’Anvers Zuremborg	kolarstwo torowe	obwód: 400 m, pojemność: 14 000 miejsc	[26]
Zoo w Antwerpii	boks, zapasy	—	[27][28]

Państwa uczestniczące

Uczestnicy

Argentyna  Australia  Belgia  Brazylia  Chile  Czechosłowacja  Dania Egipt  Estonia  Finlandia

Francja Grecja Hiszpania  Holandia  Indie Brytyjskie  Japonia  Królestwo SHS  Kanada  Luksemburg  Monako

Norwegia  Nowa Zelandia  Portugalia  Południowa Afryka  Stany Zjednoczone  Szwajcaria  Szwecja  Wielka Brytania  Włochy

Igrzyska w Antwerpii były miejscem debiutu olimpijskiego dla 6 państw: Brazylii, Czechosłowacji, Estonii, Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Monako oraz Nowej Zelandii (debiut jako samodzielne państwo; brała udział w igrzyskach w 1908 i w 1912 roku, ale jako cześć wspólnej reprezentacji z Australią – Australazji^[3]).

Na igrzyska pojechał także reprezentant brytyjskiego Dominium Nowej Fundlandii, biegacz długodystansowy Eric Robertson(inne języki), jednak na miejscu dowiedział się, że nie może reprezentować swojej ojczyzny, gdyż nie miała ona żadnego komitetu olimpijskiego ani związku sportowego, który mógłby potwierdzić jego status sportowca. W związku z tym Robertson startował na igrzyskach w barwach Wielkiej Brytanii^[29].

Sprawa nieuczestniczenia niektórych państw

Do udziału w Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1920 nie zostały zaproszone państwa występujące przeciw zachodniej koalicji w I wojnie światowej (państwa centralne), które zarazem tę wojnę przegrały: Niemcy (uznawane przez pomysłodawcę nowożytnych igrzysk olimpijskich Pierre’a de Coubertina za „jedynych winowajców wybuchu wojny”), Austria, Węgry, Bułgaria i Turcja, która dodatkowo pochłonięta była odpieraniem, trwającej od maja 1919 roku greckiej inwazji^[5][3]. Zaproszenia nie wysłano również do Rosji, co stanowiło część politycznego embarga ze strony Zachodu^[5][3].

W marcu 1919 roku do udziału w igrzyskach olimpijskich w Antwerpii zaproszona została Polska. Był to spory sukces polityki zagranicznej odrodzonego po 123 latach zaborów państwa, bowiem nie posiadało ono swojego przedstawiciela w strukturze MKOl, ponadto nie istniał w nim jeszcze wówczas narodowy Komitet Olimpijski (Polski Komitet Olimpijski (PKOl) założono dopiero 12 października 1919 roku). Po trzymiesięcznych przygotowaniach polskich sportowców do startu w imprezie – ze względu na toczoną w tym czasie przez Polskę wojnę z Rosją Radziecką, która bezpośrednio dotyczyła wielu z potencjalnych olimpijczyków, będących jednocześnie żołnierzami Wojska Polskiego – 12 lipca 1920 roku PKOl podjął decyzję o odwołaniu sportowców z udziału w igrzyskach, rezygnując tym samym z wysłania polskiej kadry olimpijskiej do Antwerpii. 26 lipca 1920 roku prezes PKOl Stefan Lubomirski wysłał do belgijskich organizatorów igrzysk list wyjaśniający powody rezygnacji Polski z udziału w imprezie^[5].

Wyniki

boks gimnastyka hokej na lodzie hokej na trawie jeździectwo kolarstwo lekkoatletyka łucznictwo łyżwiarstwo figurowe pięciobój nowoczesny piłka nożna piłka wodna

pływanie podnoszenie ciężarów polo przeciąganie liny rugby union skoki do wody strzelectwo szermierka tenis ziemny wioślarstwo zapasy żeglarstwo

Dyscypliny pokazowe

• korfball(inne języki)
• piłka wodna kobiet^[30]

Klasyfikacja medalowa

Klasyfikacja medalowa
Lp.	Państwo	złoto	srebro	brąz	razem
1	Stany Zjednoczone	41	27	27	95
2	Szwecja	19	18	24	61
3	Wielka Brytania	15	15	13	43
4	Finlandia	15	10	9	34
5	Belgia	14	11	11	36
6	Norwegia	13	9	9	31
7	Włochy	13	5	5	23
8	Francja	9	19	13	41
9	Holandia	4	2	5	11
10	Dania	3	9	1	13
Zobacz pełną klasyfikację medalową

Zobacz też

• Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury 1920