Letnie igrzyska olimpijskie

Letnie igrzyska olimpijskie – międzynarodowe zawody sportowe organizowane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Odbywają się co 4 lata, tj. w pierwszym roku danej olimpiady (liczonych od 1896 roku). Należą do największych i najbardziej popularnych zawodów sportowych na świecie. Zwycięstwo na igrzyskach olimpijskich uznawane jest przez sportowców większości dyscyplin za najbardziej prestiżowe osiągnięcie.

Ceremonie otwarcia

Ceremonia otwarcia podczas pierwszych igrzysk w 1896 roku

Paavo Nurmi zapala znicz olimpijski w 1952 roku

Ceremonia otwarcia w 2004 roku

Ceremonia otwarcia w 2008 roku

Same igrzyska, choć kojarzą się z młodością, z racji wielu dyscyplin obejmują różne podejścia do sportu, a mimo nacisku na konkurencje fizyczne, szeroki jest również przekrój wieku uczestników. Najstarszym medalistą igrzysk olimpijskich jest jak dotychczas 72-letni Oscar Swahn ze Szwecji, który zdobył srebrny medal w strzelectwie w 1920 r. Wśród kobiet najstarszą uczestniczką igrzysk jest Lorna Johnstone z Wielkiej Brytanii, która mając 70 lat w 1972 roku, uzyskała 12. miejsce w ujeżdżeniu. Natomiast najmłodszym odnotowanym uczestnikiem igrzysk olimpijskich jest Dimitrios Loundras z Grecji, który współzawodniczył w gimnastyce na pierwszych igrzyskach w 1896 r. mając 10 lat. Najmłodszą zdobywczynią złotego medalu olimpijskiego (w konkurencjach indywidualnych) jest Marjorie Gestring, reprezentantka USA w skokach do wody, zdobyła złoty medal w skokach z trampoliny na igrzyskach w Berlinie w 1936 roku (mając 13 lat i 9 miesięcy)^[1]. Szeroki jest również rozrzut masy i wzrostu zawodników (zawodniczek) – kulomioci i kulomiotki osiągają masę powyżej 140 kg i 200 cm wzrostu, z kolei inni lekkoatleci, startujący w tym samym czasie, na tym samym stadionie (zwykle olimpijskim) mają dużo mniejszą masę i wzrost – np. złota medalistka, biegaczka Florence Griffith-Joyner miała 169 cm wzrostu i ważyła 59 kg.

Legenda (stan z 2024 r.)
kolor zielony – państwa, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się tylko raz,
kolor niebieski – państwa, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się 2 lub więcej razy,
punkt czarny – miasta, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się tylko raz,
punkt pomarańczowy – miasta, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się dwa razy.
Przy miastach, w których igrzyska dopiero mają się odbyć (są już zaplanowane), daty zapisane są kursywą

Historia letnich igrzysk olimpijskich

Edycja		Data	Gospodarz		Liczba ekip	Liczba sportowców	w tym Polaków	Liczba konkurencji		Najlepsze reprezentacje
Nr	Rok		Miasto	Państwo						I miejsce	II miejsce	III miejsce
I	IO 1896	6 IV – 15 IV	Ateny	Grecja	14	241	–	43		Stany Zjednoczone	Grecja	Niemcy
II	IO 1900	14 V – 28 X	Paryż	Francja	22	997	–	95		Francja	Stany Zjednoczone	Wielka Brytania
III	IO 1904	1 VII – 23 XI	Saint Louis	Stany Zjednoczone	12	651	–	91		Stany Zjednoczone	Cesarstwo Niemieckie	Kuba
IV	IO 1908	27 IV – 31 X	Londyn	Wielka Brytania	22	2 008	1	110		Wielka Brytania	Stany Zjednoczone	Szwecja
V	IO 1912	5 V – 27 VII	Sztokholm	Szwecja	28	2 407	3	102		Stany Zjednoczone	Szwecja	Wielka Brytania
VI	IO 1916	nie odbyły się[2]	Berlin	Niemcy	odwołane z powodu I wojny światowej
VII	IO 1920	14 VIII – 12 IX	Antwerpia	Belgia	29	2 626	–	154		Stany Zjednoczone	Szwecja	Wielka Brytania
VIII	IO 1924	4 V – 27 VII	Paryż	Francja	44	3 089	75	126			Finlandia	Francja
IX	IO 1928	17 V – 12 VIII	Amsterdam	Holandia	46	2 883	79	109			Rzesza Niemiecka	Finlandia
X	IO 1932	30 VII – 14 VIII	Los Angeles	Stany Zjednoczone	37	1 332	20	117			Włochy	Francja
XI	IO 1936	1 VIII – 16 VIII	Berlin	Niemcy	49	3 963	111	129		Niemcy	Stany Zjednoczone	Węgry
XII	IO 1940	nie odbyły się[3]	Helsinki	Finlandia	odwołane z powodu II wojny światowej
XIII	IO 1944	nie odbyły się[3]	Londyn	Wielka Brytania	odwołane z powodu II wojny światowej
XIV	IO 1948	29 VII – 14 VIII	Londyn	Wielka Brytania	59	4 104	24	136		Stany Zjednoczone	Szwecja	Francja
XV	IO 1952	19 VII – 3 VIII	Helsinki	Finlandia	69	4 955	123	149			ZSRR	Węgry
XVI	IO 1956	22 XI – 8 XII	Melbourne	Australia	72	3 314	64	145		ZSRR	Stany Zjednoczone	Australia
XVII	IO 1960	25 VIII – 11 IX	Rzym	Włochy	83	5 338	185	150				Włochy
XVIII	IO 1964	10 X – 24 X	Tokio	Japonia	93	5 151	138	163		Stany Zjednoczone	ZSRR	Japonia
XIX	IO 1968	12 X – 27 X	Meksyk	Meksyk	112	5 516	176	172
XX	IO 1972	26 VIII – 11 IX	Monachium	Niemcy Zachodnie	121	7 134	288	195		ZSRR	Stany Zjednoczone	NRD
XXI	IO 1976	17 VII – 1 VIII	Montreal	Kanada	92	6 084	207	198			NRD	Stany Zjednoczone
XXII	IO 1980	19 VII – 3 VIII	Moskwa	Związek Radziecki	80	5 179	306	203				Bułgaria
XXIII	IO 1984	28 VII – 12 VIII	Los Angeles	Stany Zjednoczone	140	6 829	–	221		Stany Zjednoczone	Rumunia	RFN
XXIV	IO 1988	17 IX – 2 X	Seul	Korea Południowa	159	8 391	153	237		ZSRR	NRD	Stany Zjednoczone
XXV	IO 1992	25 VII – 9 VIII	Barcelona	Hiszpania	169	9 356	205	257		WNP	Stany Zjednoczone	Niemcy
XXVI	IO 1996	19 VII – 4 VIII	Atlanta	Stany Zjednoczone	197	10 318	165	271		Stany Zjednoczone	Rosja
XXVII	IO 2000	15 IX – 1 X	Sydney	Australia	199	10 651	191	300				Chiny
XXVIII	IO 2004	13 VIII – 29 VIII	Ateny	Grecja	201	10 625	202	301			Chiny	Rosja
XXIX	IO 2008	8 VIII – 24 VIII	Pekin	Chiny	204	10 942	263	302		Chiny	Stany Zjednoczone
XXX	IO 2012	27 VII – 12 VIII	Londyn	Wielka Brytania	204	10 820	218	302		Stany Zjednoczone	Chiny	Wielka Brytania
XXXI	IO 2016	5 VIII – 21 VIII	Rio de Janeiro	Brazylia	207	11 366	238	306			Wielka Brytania	Chiny
XXXII	IO 2020	23 VII – 8 VIII 2021[4][5]	Tokio	Japonia	204 (+ EOR)	11 326	210	339			Chiny	Japonia
XXXIII	IO 2024	26 VII – 11 VIII	Paryż	Francja	204 (+ EOR + AIN)	10 714	210	329
XXXIV	IO 2028	21 VII – 6 VIII	Los Angeles	Stany Zjednoczone	–	–	–	–		–	–	–
XXXV	IO 2032	23 VII – 8 VIII[6]	Brisbane	Australia	–	–	–	–		–	–	–

Historia sloganów letnich igrzysk

• Berlin 1936 – Wzywam młodzież świata (ang. I call the youth of the world, niem. Ich rufe die Jugend der Welt an)
• Monachium 1972 – Szczęśliwe Igrzyska (ang. The Cheerful Games, niem. Heitere Spiele)
• Montreal 1976 – Długie życie igrzysk w Montrealu (ang. Long Life to the Montréal Games, fr. Longue vie aux Jeux de Montréal)
• Los Angeles 1984 – Odegraj rolę w historii (ang. Play a Part in History)
• Seul 1988 – Harmonia i Postęp (ang. Harmony and Progress; koreań. 화합과 전진, hwahabgwa jeonjin)
• Barcelona 1992 – Przyjaciele na całe życie (ang. Friends For Life, hiszp. Amigos Para Siempre)
• Atlanta 1996 – Świętowanie Stulecia (ang. The Celebration of the Century)
• Sydney 2000 – Dziel się duchem i miej odwagę marzyć (ang. Share The Spirit and Dare to Dream)
• Ateny 2004 – Witamy w Domu (ang. Welcome Home; grec. Καλώς ήλθατε σπίτι, Kalós írthate spíti)
• Pekin 2008 – Jeden Świat, Jedno Marzenie (ang. One World, One Dream; chiń. 同一个世界 同一个梦想, Tóng yīgè shìjiè tóng yīgè mèngxiǎng)
• Londyn 2012 – Inspiracja dla pokoleń (ang. Inspire a Generation)
• Rio de Janeiro 2016 – Nowy Świat (ang. A New World; port. Um Mundo Novo)
• Tokio 2020 – Zjednoczeni przez emocje (ang. United by Emotion; jap. 感動で, 私たちはひとつになる, Kandō de, watashi tachi wa hitotsu ni naru)
• Paryż 2024 – Igrzyska szeroko otwarte (ang. Games wide open; fr. Ouvrons grand les Jeux)
• Los Angeles 2028 – Razem tworzymy przyszłość (ang. Together we create the future)

Klasyfikacja medalowa

Osobny artykuł: Klasyfikacja medalowa wszech czasów igrzysk olimpijskich.

Poz.	Reprezentacja	Liczba igrzysk	Medale
						Razem
1	Stany Zjednoczone	28	1 061	835	737	2 633
2	ZSRR	9	395	319	296	1 010
3	Wielka Brytania	29	285	316	311	912
4	Chiny	11	265	196	170	631
5	Francja	29	222	253	271	746
6	Włochy	28	216	185	211	612
7	Niemcy	17	201	203	248	652
8	Węgry	27	181	154	176	511
9	Japonia	23	169	148	180	497
10	Australia	27	164	170	209	543
Pozostałe
19	Polska	22	76	94	142	312

Stan po IO 2020

Dyscypliny olimpijskie

Obecnie rozgrywane

Liczby w tabeli oznaczają liczbę konkurencji rozgrywanych w ramach danej dyscypliny. Kropka oznacza, że dyscyplina była rozgrywana jako pokazowa.

     Gimnastyka –      Kajakarstwo –      Kolarstwo –      Koszykówka –      Siatkówka –      Sporty wodne

Dyscypliny		96	00	04	08	12	20	24	28	32	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	16	20	24
Badminton																		•				•	4	5	5	5	5	5	5	5	5
Baseball						•					•			•		•					•	•	1	1	1	1	1			1
Breakdance																															2
Boks				7	5		8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	11	11	11	11	12	12	12	12	12	11	11	13	13	13	13
Gimnastyka artystyczna																					1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2
Gimnastyka sportowa		8	1	11	2	4	4	9	8	11	9	9	15	15	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14
Skoki na trampolinie																									2	2	2	2	2	2	2
Golf			2	2																									2	2	2
Hokej na trawie					1		1		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Jeździectwo			3			5	7	5	6	5	6	6	6	6	5	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6
Judo																4		6	6	8	8	7	14	14	14	14	14	14	14	15	15
Kajakarstwo górskie																		4					4	4	4	4	4	4	4	4	6
Kajakarstwo regatowe								•			9	9	9	9	7	7	7	7	11	11	12	12	12	12	12	12	12	12	12	12	10
Karate																														8
BMX																											2	2	2	4	4
Kolarstwo górskie																								2	2	2	2	2	2	2	2
Kolarstwo szosowe		1				2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	3	3	3	4	4	4	4	4	4	4	4
Kolarstwo torowe		5	2	7	6		4	4	4	4	4	4	4	4	4	5	5	5	4	4	5	6	7	8	12	12	10	10	10	12	12
Koszykówka				•							1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Koszykówka 3x3																														2	2
Lekkoatletyka		12	23	25	26	30	29	27	27	29	29	33	33	33	34	36	36	38	37	38	41	42	43	44	46	46	47	47	47	48	48
Łucznictwo			6	6	3		10											2	2	2	2	4	4	4	4	4	4	4	4	5	5
Pięciobój nowoczesny						1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	1	2	2	2	2	2	2	2
Piłka nożna			1	1	1	1	1	1	1		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2
Piłka ręczna											1							1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Podnoszenie ciężarów		2		2			5	5	5	5	5	6	7	7	7	7	7	9	9	10	10	10	10	10	15	15	15	15	15	14	10
Rugby siedmioosobowe																													2	2	2
Siatkówka halowa																2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Siatkówka plażowa																								2	2	2	2	2	2	2	2
Skateboarding																														4	4
Softball																								1	1	1	1			1
Piłka wodna			1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2
Pływanie		4	7	9	6	9	10	11	11	11	11	11	11	13	15	18	29	29	26	26	29	31	31	32	32	32	34	34	34	37	37
Pływanie synchroniczne																					2	2	2	1	2	2	2	2	2	2	2
Skoki do wody				2	2	4	5	5	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	8	8	8	8	8	8	8
Strzelectwo		5	9		15	18	21	10		2	3	4	7	7	6	6	7	8	7	7	11	13	13	15	17	17	15	15	15	15	15
Surfing																														2	2
Szermierka		3	7	5	4	5	6	7	7	7	7	7	7	7	8	8	8	8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	10	10	12	12
Taekwondo																						•	•		8	8	8	8	8	8	8
Tenis stołowy																						4	4	4	4	4	4	4	4	5	5
Tenis ziemny		2	4	2	6	8	5	5									•				•	4	4	4	4	4	4	5	5	5	5
Triathlon																									2	2	2	2	2	3	3
Wioślarstwo			5	5	4	4	5	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14
Wspinaczka sportowa																														2	4
Zapasy		1		8	10	5	10	13	13	14	14	16	16	16	16	16	16	20	20	20	20	20	20	20	16	18	18	18	18	18	18
Żeglarstwo			10		4	4	14	3	3	4	4	5	5	5	5	5	5	6	6	6	7	8	10	10	11	11	11	10	10	10	10
Łączna liczba konkurencji		43	81	93	96	101	149	124	109	116	128	136	149	151	150	163	172	195	198	203	221	237	256	269	298	299	300	302	306	339	329

Dyscypliny debiutujące na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2024

W 2017 Międzynarodowy Komitet Olimpijski ogłosił, że rugby 7 i golf, które pojawiły się w programie igrzysk 2016 i 2020, zostaną również uwzględnione w programie aktualnych igrzysk^[7]. W 2014 MKOl przyznał gospodarzom większą swobodę wyboru dyscyplin, wobec czego organizatorzy mogli zrezygnować z rozgrywania wspinaczki, karate, skateboardingu, surfingu i baseballu, które zostały rozegrane w Rio de Janeiro w 2016 oraz w Tokio w 2021 roku^[7][8]. Paryski komitet organizacyjny zdecydował o pozostawieniu wspinaczki, skateboardingu i surfingu, jednocześnie proponując dołączenie do programu breakdance'u^[9], na co 8 grudnia 2020 MKOl wyraził zgodę^[10].

Międzynarodowy Komitet Olimpijski wprowadził także modyfikacje, w porównaniu do poprzednich igrzysk, które obejmowały m.in. równouprawnienie płci, zmniejszenie liczby zawodników do 10500 (z 11092 na poprzednich igrzyskach) oraz liczby konkurencji z 339 do 329^[11]. Zmieniono następujące konkurencje^[11]:

• w lekkoatletyce: chód sportowy na 50 km mężczyzn zastąpiono sztafetą mieszaną;
• w boksie: zastąpienie jednej kategorii wagowej mężczyzn przez kategorię kobiecą;
• w kajakarstwie: zastąpienie konkurencji K-1 200 m w kajakarstwie klasycznym przez Cross KX-1 w kajakarstwie górskim;
• w żeglarstwie: usunięcie konkurencji 470 (kobiety i mężczyźni) i Finn (mężczyźni), dodanie konkurencji 470 mieszanej, IQFoil oraz Formula Kite;
• w strzelectwie: usunięto konkurencję Trap mieszany, którą zastąpiono Skeet mieszanym.

Rozgrywane w przeszłości

W tabeli wymieniono dyscypliny będące w oficjalnym programie letnich igrzysk olimpijskich w przeszłości. Pominięto dyscypliny rozgrywane wyłącznie jako pokazowe.

Liczby w tabeli oznaczają liczbę konkurencji rozgrywanych w ramach danej dyscypliny. Kropka oznacza, że dyscyplina była rozgrywana jako pokazowa.

Dyscypliny		96	00	04	08	12	20	24	28	32	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08
Hokej na lodzie							1	włączone w program zimowych igrzysk olimpijskich
Jeu de paume			•		1
Krokiet			3
Krykiet			1
Lacrosse				1	1				•	•		•
Łyżwiarstwo figurowe					4		3	włączone w program zimowych igrzysk olimpijskich
Pelota			1					•									•						•
Polo			1		1		1	1			1
Przeciąganie liny			1	1	1	1	1
Rackets					2
Roque				1
Rugby union			1		1		1	1
Sporty motorowodne			•		3

Zobacz też

• Olimpiada Letnia 1906
• PKOl
• Igrzyska olimpijskie
• Zimowe igrzyska olimpijskie
• Polscy medaliści letnich igrzysk olimpijskich
• Polscy medaliści zimowych igrzysk olimpijskich
• Polscy olimpijczycy