Remove ads
Larysza (Larysa, Laryssa, Larissa, Larysz, Boryszow, Gleszyn, Gleszyna, niem. Larisch) – polski herb szlachecki. Jest to jeden z najstarszych znanych polskich herbów szlacheckich wymieniony już u Długosza.
 | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Larysa, Laryssa, Larissa, Boryszów, Larysz, Gleżyn, Gleszyn |
| Pierwsza wzmianka |
1446 (w źródłach), (1264[1]) |
Herb Larysza i jego odmiany
Opis herbu z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania:
W polu czerwonym dwa lemiesze srebrne.
Klejnot: trzy pióra strusie.
Labry czerwone podbite srebrem[2].
Bartosz Paprocki opisał herb w sposób następujący:
mają być dwa lemiesza w polu białem[3]
Opis herbu wg Kaspra Niesieckiego:
Powinny być dwa lemięsze, końcami do góry, i ostrzem na bok obrócone, w czerwonym polu, na hełmie trzy pióra strusie[4].
J. Ostrowski w podaje aż dziesięć wersji herbu[5]:
- I: W polu czerwonem – dwa lemiesze srebrne, czy kroje, czy też noże, końcem do góry ostrzem do siebie. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
- II: W polu czerwonym – kroje czy lemiesze od siebie. Odmiana poprzedniego.
- III: Odmiana poprzednich niewiele różniąca się od opisu Dachnowskiego.
- IV: W polu czerwonym dwa noże złamane do siebie. Wg herbu z kaplicy opactwa lędzkiego
- V: Na tarczy ostrzew między nożami.
- VI: W polu czerwonym – berło między sierpami. (według B.Paprockiego)
- VII: Berło między sierpami. (według Siembachera)
- VIII i IX: Między sierpami berło przewleczone przez koronę. (herb baronów Laryszów ze Śląska)
- X: Na tarczy – winne grono. Nad hełmem w koronie trzy sierpy. Labry.
Remove ads
Jest to jeden z najstarszych polskich herbów szlacheckich, znany w średniowieczu i wymieniony przez Długosza. Pochodzenie herbu nie jest jasne, Niesiecki podaje kilka wersji powstania herbu, powołując się na inne herbarze i kroniki. Pierwsza Parisiusa wywodzi herb od starożytnych Sarmatów, którzy wzięli nazwę herbu od miasta Laryssa w Tesalii.
Według Paprockiego Piast zostawszy księciem Polan, herb ten nadał rodowi swojej matki. W innej legendzie opisuje on, że został nadany kmieciowi o imieniu Larysza, przez Bolesława Śmiałego, za zasługi w walce z Czechami. Zbigniew Leszczyc powtarza ją w Herbach szlachty polskiej:
(...)wkroczył Wratysław w 1062 r. na czele wojska do Polski. Bolesław Śmiały wyruszył mu na przeciw i spotkał kmiotka, który dwa lemiesze niósł do kowala. Zapytany o drogę, ofiarował się wojsko królewskie przez bór przeprowadzić. Po drugiej stronie lasu obozowali Czesi. Wieśniak ów, który nazywał się Larysz, przededniem zakradł się do obozu nieprzyjaciół i uprowadził konie przedniej straży, poczem Bolesław uderzył na Czechów i pobił ich na głowę. W nagrodę za usługi Polsce w tej bitwie oddane, dostał Larysz herb Larysza z rozległą posiadłością na Śląsku[6].
Paprocki twierdzi, że herb Larysza był wymieniany w dawnych dokumentach i przywilejach, wspomina o nadaniu w 1264 Jankale Laryszy tytułu hrabiego, powołując się na wpis w statucie Przyłuskiego[7]. Według Piekosińskiego Larysza ma pochodzenie cudzoziemskie, prawdopodobnie włoskie. Herb ten miał przynieść do Polski podskarbi królewski o przydomku Medyolański, protoplasta Madalińskich[8]. Adam Boniecki zaś wywodzi ród Madalińskich herbu Larysza ze Śląska, z miejscowości Glezyna pod Głogowem[9], co potwierdza polskie pochodzenie herbu. Laryszowie pod koniec XIII wieku osiedlili się w Chechle w województwie krakowskim.
Remove ads
- Antoni Józef Madaliński (1739–1804) – polski generał.
- Piotr Mediolański – podskarbi koronny, rycerz króla Władysława Jagiełły.
- Herbarz
- Heraldyka
- Lista herbów
- Herb Larysza z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads