Nowy Kościół
wieś w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowy Kościół (niem. Neukirch[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, w gminie Świerzawa, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach. Jest największą wsią gminy Świerzawa (długość 3,4 km)[5].
| wieś | |
 Kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
1209[1] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-540[2] |
| Tablice rejestracyjne |
DZL |
| SIMC |
0192726 |
Położenie na mapie gminy Świerzawa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |
 51°04′10″N 15°51′52″E[3] | |
W latach 1945–1954 siedziba gminy Nowy Kościół, następnie gromady Nowy Kościół. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczył 1209 mieszkańców[1]. Jest największą miejscowością gminy Świerzawa.
Przez Nowy Kościół ciągnie się Szlak Wygasłych Wulkanów i płynie rzeka Kaczawa.
W rejonie Nowego Kościoła odkryto kilkanaście stanowisk artefaktów kamiennych datowanych na późny paleolit, mezolit i neolit i na 1998 r. był to jeden z najbogatszych w artefakty rejonów Pogórza Kaczawskiego[8]. W przysiółku Dynowice na południe od centrum wsi, nad doliną Piekiełko odkryto niewielkie grodzisko otoczone wałami dochodzącymi do prawie 1 m, zbudowanymi z bloczków skalnych. Zidentyfikowano ślady jednej bramy w wałach oraz dwóch małych budynków wewnątrz założenia, interpretowanego jako strażnica. Fragmenty ceramiki datują to założenie obronne na 9 wiek n.e.[9] W okolicy Nowego Kościoła znaleziono też w 1872 r. depozyt 14 wczesnośredniowiecznych misek żelaznych[10].
Wieś istnieje prawdopodobnie od średniowiecza i była siedzibą rodu von Zedlitz, którzy mieli tu swój zamek (zburzony po II wojnie światowej przez ówczesne władze). Nowy Kościół stanowił w XVI wieku centrum luteranizmu na Śląsku. Wykłady tu prowadził (na zamku von Zedlitzów) uczeń reformatora, Marcina Lutra, Melchior Hofmann. W XIX lub na początku XX wieku wybudowano w Nowym Kościele fabrykę czekolady, która nie dotrwała do naszych czasów.
Znaczna część historii miejscowości związana jest z górnictwem, głównie wydobyciem wapienia i rud miedzi. W ciągu kilku wieków przez wiele dziesięcioleci znajdowały się tu kopalnie i zakłady przetwórcze[11][12][13].
W miejscowości urodził się Edward Sarul, polski lekkoatleta, kulomiot, mistrz świata.
W miejscowości była stacja kolejowa Nowy Kościół.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, pw. Matki Boskiej Różańcowej, z 1749 r., 1853 r. Wystrój wnętrza rokokowy, m.in. empory, ołtarz połączony z amboną, chrzcielnica, krucyfiks z poł. XVI w.[15],
- cmentarz przy wieży, XIII w.
- ruina kościoła pw. Najświętszej Marii Panny, XIII-wiecznego, przełom XV/XVI w.
- mur obronny, z przełomu XV/XVI w.
- budynek bramny, z przełomu XV/XVI w.
- cmentarz ewangelicki, nieczynny, z drugiej połowy XIX w.
- zespół zamkowy
Obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
W pobliżu wsi znajdują się najbardziej znane i największe w Polsce złoża agatów, wydobywane w większości nielegalnie przez kolekcjonerów[16]. Agaty występują w obrębie permskich porfirów[16].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
