Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu – murowany kościół rzymskokatolicki z około 1231 roku^[2]  w Bytomiu, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu

nr rej. A/261/09 z dnia 21 grudnia 1970[1]
kościół parafialny
Widok od strony rynku (2022)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bytom
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wniebowzięcia NMP w Bytomiu
Wezwanie	Wniebowzięcia NMP
Historia Data rozpoczęcia budowy 1231
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Bytomia Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu
Położenie na mapie Polski Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu
Położenie na mapie województwa śląskiego Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu
50°20′52,17″N 18°55′22,53″E

Historia

Kościół w obecnej lokalizacji został założony przez księcia wrocławskiego Henryka Brodatego w 1231 roku^[2] .

Od lat sześćdziesiątych XVI wieku do 1632 kościołem władali protestanci. Pożar w 1675 roku strawił prawie doszczętnie wyposażenie świątyni.

Większe przebudowy miały miejsce w latach 1851–1857 (w wystroju pojawiły się wtedy elementy neogotyckie, została też podwyższona wieża kościoła), w 1935–1938 oraz remont 1957–1967.

22 października 2006 obchodzono 775 rocznicę konsekracji kościoła i erygowania parafii. Uroczystą mszę koncelebrowali biskupi – Jan Kopiec i Jan Wieczorek.

W kościele od 1990 roku w każdą sobotę, odprawiana jest msza w j. niemieckim, jako języku mniejszości narodowych.

W roku 2009 rozpoczął się remont zewnętrza kościoła obejmujący także odnowienie witraży.

Architektura

Kościół został zbudowany pierwotnie w stylu gotyckim. Z tego okresu zachowała się część głównej nawy i prezbiterium. Rozbudowywany był w XIV wieku oraz po pożarze miasta w 1515 roku (do 1530 roku wybudowano wieżę, zachodnią część budowli i nawy boczne).

Wnętrze

Najważniejsze elementy wyposażenia kościoła:

• ołtarz główny z barokowym obrazem Wniebowzięcia NMP Francesco Curradiego(inne języki) z XVII w.
• kamienna chrzcielnica
• krypta grobowa rodziny Donnersmarcków
• epitafium Marianny z Gutmanów Hauck
• krucyfiks z XVIII wieku autorstwa Jana Solskiego^[3]
• rzeźby świętych
• obrazy, m.in.
  • Wniebowzięcia NMP Bonawentury Emlera z XIX w. (do lat trzydziestych XX w. znajdował się w ołtarzu głównym)
  • Matki Boskiej Bytomskiej z XV w.
    • namalowana farbami temperowymi na lipowej desce ikona Madonny Bytomskiej powstała około 1430 roku. Początkowo przedstawiała jedynie postacie Marii z Dzieciątkiem na gładkim złotym tle. Obraz znajdował się w głównym ołtarzu kościoła i był uznawany za cudowny. Po wielkim pożarze miasta w 1515 roku, w wyniku którego zniszczeniu uległa także część kościoła mariackiego, obraz został odnowiony. Domalowano wówczas postaci Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Agnieszki, a także dodano ozdobne tło. Ikona pozostawała w parafii do roku 1863 kiedy została przez księdza Józefa Szafranka przekazana nowo wybudowanej kaplicy św. Józefa w Szombierkach. Do kościoła WNMP obraz powrócił w 1973 roku, po konserwacji, której został poddany w latach 1970–1973.

Postacie historyczne

Ważniejsze postaci związane z historią kościoła pw. WNMP to m.in.:

• Józef Szafranek, proboszcz w latach 1840–1874
• Emanuel Buchwald, (1854–1921)
• Norbert Bonczyk, administrował parafią w latach 1874–1893
• Alfred Hrabowski, proboszcz w latach 1930–1945
• Wacław Schenk, proboszcz w latach 1957–1982

Msze w rycie trydenckim

W parafii regularnie, w każdą niedzielę, święta oraz kilka razy w ciągu tygodnia są odprawiane msze „trydenckie” (w formie nadzwyczajnej rytu rzymskiego). Msze trydenckie odprawiane są w kościele filialnym parafii – w kościele pw. Ducha Świętego.

Galeria

• 
  Fasada (2020)
• 
  Nawa główna (2006)
• 
  Empora i organy (2011)
• 
  Renesansowy portal podwójny (2006)
• 
  Epitafium Marianny Gutman z 1681 roku
• 
  Obraz Matki Boskiej Bytomskiej w retabulum ołtarza bocznego
• 
  Wniebowzięcie Maryi Francesco Curradiego w retabulum ołtarza głównego
• 
  Wniebowzięcie Maryi autorstwa Bonaventury Emlera na ścianie nawy bocznej

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2010-05-20].
2. Panic 1991 ↓.
3. Klaudia Cwołek: Świętość na wyciągnięcie ręki. [w:] gosc.pl [on-line]. Instytut Gość Media, 2016-12-15. [dostęp 2021-01-19].

Bibliografia

• Idzi Panic: Wczesnośredniowieczne osadnictwo w kasztelanii bytomskiej. W: Z dziejów dzielnic Bytomia. Jan Drabina (red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1991, s. 12, seria: Magazyn Bytomski tom VIII.

Linki zewnętrzne

• Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na starych pocztówkach