Kontinuum kreolskie

Kontinuum kreolskie – pojęcie opisujące płynne przejścia w użyciu języka na obszarach, gdzie występują języki kreolskie. Jedne formy języka (najczęściej superstrat) cieszą się większym prestiżem społecznym niż pozostałe.

Stratyfikacja językowa

W 1965 r. William Stewart zaproponował terminy „akrolekt” i „basilekt” jako socjolingwistyczne określenia najbardziej skrajnych odmian języka znajdującego się w sytuacji dekreolizacji. Na początku lat siedemdziesiątych terminy te spopularyzował Derek Bickerton (również mesolect jako określenie form pośrednich w kontinuum w kontekście zjawiska code switchingu zachodzącego pomiędzy językiem kreolskim a superstratem). Salikoko Mufwene wyjaśnia zjawisko powstawania języka kreolskiego jako „basilektalizację”, odejście od standardu w mieszanym społeczeństwie^[1].

Poniższa tabela pokazuje 18 różnych sposobów wyrażenia I gave him one w języku kreolskim używanym w Gujanie:

1	aɪ	geɪv		hɪm	wʌn
2					wan
3	a			ɪm
4				iː
5		gɪv		hɪm
6				ɪm
7				iː
8		dɪd	gɪv
9		dɪ	gɪ
10		dɪd
11		dɪ	giː
12			gɪ	hiː
13	mɪ
14				iː
15		bɪn
16			giː
17				æm
18

W przedstawionym tu przykładzie kontinuum widać, że akrolekt jest najbardziej zbliżony do standardowego języka angielskiego [aɪ geɪv hɪm wʌn], w basilekcie natomiast obecna jest forma [mɪ giː æm wan]. Dzięki zjawisku code switchingu większość użytkowników języka zna pewien szerszy zakres kontinuum i potrafi dostosować swój język w zależności od pozycji społecznej, osoby rozmówcy i innych okoliczności społecznych.

Przykłady

Kontinuum kreolskie istnieje na Jamajce pomiędzy jamajską angielszczyzną a miejscowym językiem kreolskim (patois).

Zjawisko to występuje w różnych częściach wschodniej Indonezji, gdzie dochodzi do koegzystencji (standardowego) języka indonezyjskiego i lokalnych odmian malajskiego; np. w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie (odmiana niska w postaci malajskiego Kupangu oraz odmiana wysoka w postaci bahasa Indonesia)^[2] i w prowincji Moluki Północne (basilekt to malajski Moluków Północnych, a akrolekt to język narodowy)^[3].

Zobacz też

• dyglosja

Przypisy

1. SalikokoS. Mufwene SalikokoS., Pidgin and Creole Languages [online], humanities.uchicago.edu [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-03].
2. JuneJ. Jacob JuneJ., Charles E.Ch.E. Grimes Charles E.Ch.E., Aspect and directionality in Kupang Malay serial verb constructions, [w:] ClaireC. Lefebvre (red.), Creoles, their Substrates, and Language Typology, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2011 (Typological Studies in Language 95), s. 337–366, DOI: 10.1075/tsl.95.20jac, ISBN 978-90-272-8743-4, OCLC 707082770 (ang.).
3. JohnJ. Bowden JohnJ., Local languages, local Malay, and Bahasa Indonesia: A case study from North Maluku, „Wacana”, 14 (2), 2012, s. 313–332, DOI: 10.17510/wacana.v14i2.65, ISSN 1411-2272 [dostęp 2024-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-27] (ang.).