Komisariat Straży Celnej „Plesewo”

Komisariat Straży Celnej „Plesewo” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.

Komisariat Straży Celnej „Plesewo”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1922
Rozformowanie	1928
Organizacja
Dyslokacja	Plesewo
Formacja	Straż Celna
Podległość	Inspektorat SC „Grudziądz”

Rozmieszczenie placówek SC komisariatu "Plesewo" w 1926 r.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[2]. W 1922 roku w Dusocinie stacjonował sztab 2 kompanii 16 batalionu celnego. Kompania wystawiała między innymi placówki na terenie przyszłego komisariatu SC „Plesewo”^[3]. Pododdziały 16 batalionu celnego zostały zluzowane przez strażników celnych 14 marca 1922 roku o godzinie 12:00^[4] . Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[5]. Komisariat Straży Celnej „Plesewo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Grudziądz”^[6].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[7]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[8]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego, Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Łasin” z podkomisariatem Dusocin, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[9]. Na podstawie rozkazu Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 3 z 17 kwietnia 1928, do komisariatu „Plesewo” dodano placówkę „Wielka Tymawa” z komisariatu „Lipinki”^[10]. Na podstawie rozkazu Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 4 z 27 kwietnia 1928, w okresie reorganizacji, komisariat „Plesewo” i komisariat „Dusocin” traktowano jako jeden komisariat^[11].

Rozkazem Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 8 z 18 lipca 1928, komisariat SG „Łasin” powstał na bazie komisariatu „Plesewo” i komisariatu „Dusocin”. Komisariat Plesewo został zlikwidowany, a cały inwentarz przekazał nowo powstałemu komisariatowi^[12].

Osobny artykuł: komisariat Straży Granicznej „Łasin”.

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Lipinki” ⇔ komisariat Straży Celnej „Dusocin” − 1926

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy

• p.o starszy przodownik Jakub Rabiega (był w 1926)
• podkomisarz Stanisław Gruchała ( – V 1928^[13])

Obsada personalna w 1926^[14]:

• kierownik komisariatu – p.o starszy przodownik Jakub Rabiega
• pomocnik kierownika komisariatu – starszy strażnik Klemens Lemież

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[15]:

• komenda – Plesewo
• placówka Straży Celnej „Boże Pole”
• placówka Straży Celnej „Nogat”
• placówka Straży Celnej „Szynwałd”^{[uwaga 1]}
• placówka Straży Celnej „Zawda”^[14] (Zawada^[15])
• placówka Straży Celnej „Zawdzka Wola” (Zawadzka Wola^[15])
• placówka Straży Celnej „Krzywka”
• placówka Straży Celnej „Święte”

Uwagi

1. Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 rokuużywają nazwy „Szynwald”^[16][15].

Przypisy

1. Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
2. Piekarz 2017 ↓, s. 28.
3. OdeB batalionów celnych ↓, s. 16bc.
4. Organizacja batalionów celnych 1922 ↓.
5. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
6. Kozłowski 2012 ↓, s. 29.
7. Kula 1994 ↓, s. 40.
8. Goryński 2012 ↓, s. 226.
9. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 14.
10. Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 4.
11. Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 7.
12. Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 13.
13. Rozkazy KG SG ↓, s. 1928/53.
14. Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 225.
15. Kozłowski 2012 ↓, s. 30.
16. Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 226.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2017-06-01].

• Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.188/1.)
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.