Kiry

Kiry – część wsi Kościelisko w Polsce w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Kościelisko^[3][4].

Kiry

część wsi
Kiry
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tatrzański
Gmina	Kościelisko
Sołectwo	Kościelisko
Część miejscowości	Kościelisko
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-511[1]
Tablice rejestracyjne	KTT
SIMC	0468536
Położenie na mapie gminy Kościelisko Kiry
Położenie na mapie Polski Kiry
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kiry
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego Kiry
49°16′39″N 19°51′57″E[2]

Kaplica Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w Leśnickich Kirach

Kiry położone są u wylotu Doliny Kościeliskiej, znane jako punkt wypadowy wycieczek kierowanych do tej doliny Kościeliskiej i w jej okolice^[5].

Układ osiedla

Na Kiry składają się trzy polany^[5]:

• Kira Leśnicka (położona na zachód od wejścia do doliny)
• Niżnia Kira Miętusia (położona na wschód od wejścia do doliny)
• Wyżnia Kira Miętusia (leżąca w samej Dolinie Kościeliskiej na terenie TPN).

Historia

Nazwa Kir pochodzi od gwarowego określenia zakrętu drogi, ścieżki lub rzeki i brzmiącego kira lub kiera. Drugie człony nazw pochodzą od wsi do których należały: Leśnicka od Leśnicy, a Miętusia od Miętustwa. Zachowane dokumenty z 1646 potwierdzają nadanie praw własności Kir przez króla Władysława IV Wazę dla sołtysów Łasiów z położonej na wschodnim Podhalu wsi Leśnicy. Mieli oni tutaj szopy na siano. W połowie XIX w Kirach istniały chatki węglarzy wypalających węgiel drzewny i funkcjonował tartak wodny z gonciarnią. Później przeniesiono tutaj także ze Starych Kościelisk leśniczówkę. Przed II wojną światową w Kirach oprócz tej leśniczówki było jeszcze 10 domostw i nierentowny tartak. W latach 1920–1930 stacjonowała tutaj Kompania Wysokogórska Wojska Polskiego^[6].

W latach 1975–1998 Kiry administracyjnie należały do województwa nowosądeckiego.

Jeszcze w XX w. polan używano do przechowywania siana oraz masowego wypasu owiec. Obecnie na polanach leżących poza terenami TPN znajdują się góralskie zabudowania, kaplica Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej (wzniesiona w 1972 r. przez zakon kanoników laterańskich^[7]), przystanek PKS i busów, postój dorożek, gospoda Słowińskich (aktualnie pod nazwą Harnaś), kiosk, sklep i parkingi. Głębiej znajduje się poczta, bar Hajduk, ośrodki wczasowe i pensjonaty, a także stadion biathlonowy. Na Wyżniej Miętusiej Kirze prowadzony jest obecnie kulturowy wypas owiec, a w stojącym tu szałasie można kupić oscypki, bundz i żętycę^[6].

Przez osiedle biegnie szosa z Zakopanego do Witowa i dalej (Chochołów, Czarny Dunajec).

Szlaki turystyczne

– zielony z Pałkówki przez Butorowy Wierch, Budzówkę, Rysiulówkę i Groń do Kir, a dalej dnem Doliny Kościeliskiej do schroniska na Hali Ornak:

• Czas przejścia z Butorowego Wierchu do Kir: 1:25 h, ↑ 1:40 h
• Czas przejścia z Kir do schroniska: 1:40 h, ↓ 1:35 h

– znakowany zielono szlak z Siwej Polany u wylotu Doliny Chochołowskiej przez Polanę Biały Potok do Kir, a stąd już dalej jako nieoznakowana Droga pod Reglami wzdłuż granicy lasu do Zakopanego.

• Czas przejścia z Siwej Polany do Kir: 50 min w obie strony
• Odległość z Kir do wylotu Doliny Małej Łąki: 3,0 km^[8]