Kazimierz Łukoski

Kazimierz Łukoski^[1][2], ps. Orlik, herbu Dołęga^[3] (ur. 13 września 1890 w Sokole, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Kazimierz Łukoski

„Orlik”

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	13 września 1890 Sokół, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Grupa Operacyjna „Jasło”
Stanowiska	dowódca grupy operacyjnej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się we wsi Sokół, w ówczesnym powiecie garwolińskim guberni siedleckiej, w rodzinie Ignacego i Władysławy Łucji z Kwasieborskich^[4]. W 1910 ukończył Szkołę Realną Wróblewskiego w Warszawie^[4]. W latach 1911–1914 studiował w Wyższej Szkole Rolniczej w Wiedniu. Był członkiem (od 1912) i ostatnim komendantem placu w Wiedniu Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1914–1917 służył w Legionach Polskich. Od 31 stycznia do 9 marca 1917 był słuchaczem kursu oficerów Sztabu Generalnego w Warszawie. 22 marca 1917 roku został skierowany do 2 pułku piechoty. 3 czerwca 1917 przydzielony został do Inspekcji Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej na stanowisko adiutanta gen. Feliksa von Bartha. W latach 1917–1918 m.in. w Polskim Korpusie Posiłkowym, następnie w II Korpusie Polskim w Rosji. Był dowódcą 6 pułku strzelców polskich w Armii Polskiej we Francji, który 1 września 1919 po powrocie do kraju i zjednoczeniu z Wojskiem Polskim, przemianowany został na 48 pułk piechoty Strzelców Kresowych.

48 pułkiem piechoty dowodził do 25 sierpnia 1920, a następnie objął dowództwo XXI Brygady Piechoty. Przejściowo dowodził również XXII Brygadą Piechoty. W październiku 1921 wyznaczony został na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 98. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. W sierpniu 1925 przeniesiony został do 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej^[6]. 7 marca 1927 został mianowany na stanowisko dowódcy 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie^[7][8]. 1 stycznia 1928 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 4. lokatą w korpusie generałów^[9]. Na stanowisku dowódcy dywizji pozostawał do 7 lipca 1939.

W 1938 otrzymał tytuł honorowe obywatelstwa Stanisławowa^[10].

W kampanii wrześniowej 1939 dowodził Grupą Operacyjną „Jasło” (przemianowaną na Grupę Operacyjną „Południową”) w Armii „Karpaty”. Po agresji ZSRR na Polskę wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 zamordowany w Charkowie przez NKWD i pogrzebany w Piatichatkach^[11], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[12].

Kazimierz Łukoski był żonaty z Ireną Jung, z którą miał dwóch synów: Andrzeja (dowódca 1 kompanii „Maciek” batalionu „Zośka” Armii Krajowej), który poległ 18 sierpnia 1944 podczas powstania warszawskiego i Jerzego.

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został pośmiertnie mianowany na stopień generała dywizji^[13][14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[15][16].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5262 – 21 marca 1922^[17][18]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”^[19][20][21]
• Krzyż Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[22][23]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2 maja 1923^[24][25]
• Krzyż Walecznych nr 41153 po raz pierwszy – 4 listopada 1921 „w zamian za otrzymaną wstążeczkę biało-amarantową byłej armii gen. Hallera”^[26][27]
• Krzyż Walecznych nr 58049 po raz pierwszy, drugi, trzeci i czwarty – 1921 „za czyny orężne w czasie bojów Legionów Polskich”^[28][27]
• Krzyż Walecznych po raz pierwszy nadany rozkazem L. 5147 Dowództwa 4 Armii^[27]
• Złoty Krzyż Zasługi po raz pierwszy – 17 marca 1930 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”^[29][30]
• Złoty Krzyż Zasługi po raz drugi – 13 maja 1933 „za zasługi na polu obrony powietrznej i przeciwgazowej”^[31][32]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[18]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[18]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[33]
• Znak oficerski „Parasol”
• Państwowa Odznaka Sportowa
• Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii – 23 maja 1929^[34][18]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – 12 grudnia 1921^[35][36]
• Medal Zwycięstwa^[37][18]

Upamiętnienie

15 sierpnia 2014, w 94. rocznicę bitwy warszawskiej, na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie została odsłonięta w Ossowie tablica upamiętniająca ośmiu dowódców polskich oddziałów uczestniczących w walkach, którzy w 1940 zostali ofiarami zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Henryk Minkiewicz, gen. dyw. Leonard Skierski, gen. bryg. Bronisław Bohaterewicz, gen. bryg. Kazimierz Orlik-Łukoski, gen. bryg. Mieczysław Smorawiński, płk dypl. Stefan Kossecki, ppłk. Wilhelm Kasprzykiewicz^[38][39].

Zobacz też

• awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

Przypisy

1. Rocznik oficerski. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych. Sztab Generalny - Oddział V, 1924, s. 70, 246, 340. Jednoczłonowe nazwisko, bez pseudonimu „Orlik”.
2. Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006, s. 5, 533. ISBN 83-7188-899-6. Również w tym ostatnim opracowanym przed wojną roczniku oficerskim nazwisko jednoczłonowe.
3. Wielka Genealogia Minakowskiego – M.J. Minakowski [online], wielcy.pl [dostęp 2024-03-26].
4. Kolekcja ↓, s. 15.
5. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 20.
6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 83 z 13 sierpnia 1925 roku, s. 455.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927, s. 70.
8. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 13,.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 2 stycznia 1928 roku, s. 1.
10. Generał Łukoski obywatelem honorowym Stanisławowa. „Wschód”. Nr 107, s. 7, 4 grudnia 1938.
11. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 315.
12. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
13. M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
14. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 1 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
15. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
16. Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 10 maja 1922, s. 365.
18. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 447.
19. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410.
20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 listopada 1937, s. 33.
21. Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 258 z 13 listopada 1937.
22. M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931, s. 63.
24. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 29 maja 1923, s. 360.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 grudnia 1921, s. 1666.
27. Kolekcja ↓, s. 8.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 1 grudnia 1922, s. 87.
29. M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 marca 1930, s. 77.
31. M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933, s. 291.
33. Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 286.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929, s. 361.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 14 kwietnia 1922, s. 268.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 16 czerwca 1922, s. 453.
37. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 13.
38. Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
39. Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].

Bibliografia

• Kazimierz Łukoski. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.351 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-17].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 7100153532478648820004
• LCCN: n2021000410
• GND: 1173618260
• PLWABN: 9810662480805606
• NUKAT: n2018087098