Karwieńskie Błoto Drugie

Karwieńskie Błoto Drugie (kaszub. Karwiańsczé Błoto lub też Holãdra, Holãdrë, Karwieńsczé Błoto, niem. Karwenbruch)^[4] – wieś w północnej Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa, nad Morzem Bałtyckim.

Karwieńskie Błoto Drugie

wieś
Karwieńskie Błoto Drugie, plaża
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	pucki
Gmina	Krokowa
Liczba ludności (2022)	265[1]
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	84-105[2]
Tablice rejestracyjne	GPU
SIMC	0165072
Położenie na mapie Polski Karwieńskie Błoto Drugie
Położenie na mapie województwa pomorskiego Karwieńskie Błoto Drugie
Położenie na mapie powiatu puckiego Karwieńskie Błoto Drugie
Położenie na mapie gminy Krokowa Karwieńskie Błoto Drugie
54°49′19″N 18°10′17″E[3]

Karwieńskie Błoto Drugie to nadmorska miejscowość letniskowa. Posiada szeroką plażę o długości ponad 6 km.

Karwieńskie Błoto Drugie to jedna z ostatnich zachowanych osad typu holenderskiego w Polsce. Założenie ruralistyczne wsi (wraz z sąsiednią miejscowością Karwieńskim Błotem Pierwszym) w układzie rzędówki bagiennej jest prawnie chronione i zostało wpisane do rejestru zabytków 17.06.2005 pod nr A-1060.

Położenie

Karwieńskie Błoto Drugie leży na wschodnim krańcu Wybrzeża Słowińskiego, na zachód od Kanału Karwinka. Wieś graniczy: od wschodu z Karwią, z południa z miejscowością Karwieńskie Błoto Pierwsze, z zachodniej strony z osadą Dębki i od północy z Bałtykiem. Zabudowa wsi znajduje się w odległości około 1,3 km od morza^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Warunki przyrodnicze

Prawie całą miejscowość obejmuje Nadmorski Park Krajobrazowy, zaś tylko niewielka południowo-zachodnia część wsi leży w jego otulinie. Wody przybrzeżne Bałtyku w Karwieńskich Błotach Drugich w pasie o około 15-kilometrowej szerokości wchodzą w skład obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 o nazwie PLB990002 Przybrzeżne Wody Bałtyku. Zimują tu w znaczącej liczbie nur czarnoszyi i rdzawoszyi. Szczególne znaczenie mają również populacje lodówki, nurnika i uhli. W faunie dominują drobne skorupiaki i rzadko foki szare i obrączkowane i morświny^[6].

W odległości około 0,8 km w kierunku zachodnim od zabudowy miejscowości znajduje się nadmorsko-leśny rezerwat przyrody Widowo.

Historia

Pierwsza wzmianka dotycząca obszaru wsi Karwieńskie Błoto (obecnie to dwie wsie Karwieńskie Błoto Pierwsze i Karwieńskie Błoto Drugie) pojawia się w 1292 i określa go jako bagna nieprzydatne do osadnictwa. Do końca XVI wieku tereny te stanowiły Równinę Błot Przymorskich i pozostawały niezamieszkałe.

W 1599, kiedy były własnością królewską, starosta pucki Jan Jakub Wejher sprowadził osadników olęderskich (głównie mennonitów) specjalistów od melioracji w celu ich zagospodarowania. Osadnikom (między innymi: Gert Andes, Peter Dirksen, Thomas Eggets, Jochem Friesen, Clement Krueger) wydzierżawiono na 60 lat obszar około 936 ha i nadano szereg przywilejów, takich jak: prawo do zachowania odrębnego języka, kultury i wyznania, prawo do dziedziczenia, połowu ryb, warzenia piwa, drewno na budulec i opał. W 1601 starosta pucki określa ustrój wsi oparty na związku gminnym, który przetrwał do 1863. Osadnicy zbudowali wieś w układzie rzędówki bagiennej. Na sztucznie usypanych groblach utworzyli dwie równoległe drogi I i II o długościach około 3 km, oddzielonych od siebie pasem łąk o szerokości około 1 km. Po obu stronach dróg na usypanych podwyższeniach, na dębowych palach lokalizowano budynki konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną, łączące części mieszkalną i gospodarczą. Grawitacyjny system melioracyjny składał się z głównego kanału o długości 2,3 km, dwóch rowów ściekowych oraz licznych rowów odwadniających o łącznej długości około 100 km.

W 1604 wieś postanawia wybudować szkołę. W 1660 kiedy przedłużono dzierżawę część mieszkańców zrezygnowała z gospodarowania ze względu na brak wody i częste powodzie wywoływane sztormami morskimi. Większe powodzie odnotowano w 1660 i 1785. Dlatego z czasem zaczęto zabezpieczać się przed żywiołem morskim obsadzając lasem i umacniając wydmy nadmorskie oraz budując tamy. W 1900 usypano równoległy do brzegu morskiego wał ziemny w odległości 30 m od plaży. Kolejne zabezpieczenia przed powodziami zrealizowano w latach 1922-25.

Umowy dzierżawne przedłużano w kolejnych latach 1671, 1677, 1698, 1719, 1802. W 1772 na 36 włókach wieś liczy 37 właścicieli, 4 zagrodników i kowala. W 1820 Karwieńskie Błota podlegały Urzędowi Domenalnemu w Pucku, a w 1834 władze Pruskie dzierżawę czasową zastąpiły dokumentem własnościowym (uwłaszczenie). W 1882 Karwieńskie Błota liczyły 542 mieszkańców i miały 78 domów oraz powierzchnię 120 włók. 516 mieszkańców wieś miała w 1910.

W XIX wieku w wyniku germanizacyjnej polityki Prus ludność Karwieńskich Błot uległa znacznemu zniemczeniu. W połowie XIX wieku założono w południowej części wsi cmentarz ewangelicki^[7].

Po drugiej wojnie światowej większość zniemczonych Olędrów przesiedlono do Niemiec^[5].

Zabytki

• XVII-wieczny układ ruralistyczny wsi Karwieńskie Błoto Pierwsze i Karwieńskie Błoto Drugie. Miejscowości te wraz z obszarem powiązanych z nimi przestrzennie i krajobrazowo terenami otaczającymi stanowią spójny i jednorodny krajobraz kulturowy o charakterze rolniczym i osadniczym. Utrwalone zostały w nim typowe dla kultury osiedlonych na bagiennym polderze olędrów formy zagospodarowania terenu: grawitacyjny system rowów melioracyjnych, funkcjonalno-własnościowy rozłóg ziemi, zabudowa w układzie rzędówki bagiennej z charakterystyczną architekturą.^[8]
• Dom z końca XVIII wieku, ul. Wczasowa 22 - reprezentuje typ budynku wypracowany przez pierwszych osadników i powielany przez następne pokolenia; parterowy, założony na planie mocno wydłużonego prostokąta, z połączonymi częściami; mieszkalną i gospodarczą, konstrukcji szkieletowej z pobiałą, z wysokim dachem^[7][8].
• Budynki mieszkalne z początku XX wieku: ul. Wczasowa nr 111, 178 i 206 ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków^[9].

Galeria

Zdjęcia z 2016:

• 
  Bałtyk
• 
  Ujście Kanału Karwinka do morza
• 
  Bałtyk
• 
  Plaża środkowa
• 
  Przy wejściu nr 1 na plażę
• 
  Plaża zachodnia
• 
  Zabudowa letniskowa
• 
  Kapliczka promyczkowa z 2007
• 
  Zabudowa letniskowa

Inne

Od 1986 na „Słonecznej Polanie” nieopodal zabudowy wsi funkcjonuje wakacyjny obóz harcerski ZHP. W 2013 zorganizowano letnie kąpielisko morskie przy wejściu nr 11, obejmujące 100 m linii brzegowej i określono sezon kąpielowy w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia^[10].

Przypisy

1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 431 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51135
4. Fryderyk Lorentz, „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
5. Karwieńskie Błota I i II – strona gminy Krokowa. [dostęp 2016-07-13].
6. Przybrzeżne wody Bałtyku (obszar morski) – obszary Natura 2000. [dostęp 2016-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)].
7. Joanna Małuj z zespołem, Gminny Program opieki nad zabytkami na lata 2015-2018 – Urząd Wojewódzki Gdańsk. [dostęp 2016-07-18].
8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-06-03].
9. Krokowa:Gminna Ewidencja Zabytków – strona BIP gminy. [dostęp 2016-07-19].
10. Uchwała Nr XXXIV/374/2013 Rady Gminy Krokowa z dnia 28 maja 2013 r. ws. określenia wykazu kąpielisk

Zobacz też

• Karwieńskie Błota
• Krokowa