Karpacka Brygada WOP

Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (KaB WOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

Oficerowie po uzgodnieniu zabezpieczenia styków pomiędzy Górnośląską Brygadą Wojsk Ochrony Pogranicza, a Karpacką Brygadą WOP. Od prawej: 1. płk Marian Kowalski (szef sztabu Karpackiej Brygady WOP, 2. płk Stefan Gacek (szef sztabu Górnośląskiej Brygady WOP), 3. ppłk Zbigniew Gniediuk (szef Wydziału Operacyjno–Szkoleniowego GB WOP) (czerwiec 1987)

Karpacka Brygada WOP

Emblemat brygady
Historia
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Sformowanie	1 stycznia 1958
Rozformowanie	16 maja 1991
Nazwa wyróżniająca	Karpacka
Tradycje
Rodowód	9 Oddział OP 9 Krakowski Oddział WOP 19 Brygada OP 3 Brygada WOP 3 Karpacka Brygada WOP
Kontynuacja	Karpacki Oddział SG Ś-M Oddział SG Karpacki Oddział SG
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Władysław Rybacki
Organizacja
Kryptonim	Nokturn[a]
Dyslokacja	Nowy Sącz ul. Świerczewskiego 5
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza

Formowanie i zmiany organizacyjne

Sformowana jako 3 Karpacka Brygada WOP na bazie 3 Brygady WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 075/58 z 22 kwietnia 1958. Sztab brygady stacjonował w Nowym Sączu^[1]. W 1961 dowództwo miało kryptonim Nokturn.
W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Brygada liczyła 1201 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 3030 żołnierzy^[2]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka formowała 2 zapasowy batalion WOP i komendę garnizonu Nowy Sącz z plutonem ochrony^[2].

W 1976, przechodząc na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozformowano bataliony Wojsk Ochrony Pogranicza: Sanok, Nowy Sącz, Nowy Targ i Żywiec, podporządkowując strażnice WOP bezpośrednio pod sztab dowódcy brygady. W ich miejsce utworzono placówki zwiadu i kompanie odwodowe. Jednocześnie brygada zmieniła nazwę na Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza^[3] .

W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP w: Sanoku i Nowym Targu^[4], w strukturach których funkcjonowały strażnice WOP^[3] .

Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza funkcjonowała do 15 maja 1991^[3] .

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Karpacką Brygadę WOP w Nowym Sączu istniejącej według etatu nr 44/086 o stanie osobowym na okres „W” 1497 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1041 żołnierzy i 64 pracowników cywilnych^[5]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Karpacki Oddział Straży Granicznej^[6]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działała^[b].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Orkiestrę Reprezentacyjną WOP w Nowym Sączu istniejącą według etatu nr 44/0122 o stanie osobowym na okres „W” 57 żołnierzy oraz na okres „P” 57 żołnierzy^[7]. Na jej bazie powstała Orkiestra Reprezentacyjna SG w Nowym Sączu^[8].

Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna^[1]:

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• 264 batalion WOP – Sanok
• 32 batalion WOP – Nowy Targ
• 34 batalion WOP – Żywiec.

W 1990 skład Karpackiej Brygady WOP przedstawiał się następująco^[9]:

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• strażnica WOP Wetlina
• strażnica WOP Roztoki
• strażnica WOP Łupków
• strażnica WOP Komańcza
• strażnica WOP Jaśliska
• strażnica WOP Barwinek
• strażnica WOP Ożenna
• strażnica WOP Gładyszów
• strażnica WOP Wysowa
• strażnica WOP Tylicz
• strażnica WOP Muszyna
• strażnica WOP Piwniczna
• strażnica WOP Szlachtowa
• batalion graniczny WOP w Nowym Targu
  • strażnica WOP Czorsztyn
  • strażnica WOP Kacwin
  • strażnica WOP Jurgów
  • strażnica WOP Łysa Polana
  • strażnica WOP Zakopane
  • strażnica WOP Witów
  • strażnica WOP Podczerwone
  • strażnica WOP Chyżne
• Graniczna Placówka Kontrolna Barwinek (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna Muszyna (kolejowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna Piwniczna (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna Łysa Polana (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna Chyżne (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna Kraków-Balice (lotnicza)
• Grupa Operacyjna Zwiadu WOP Sanok
• Grupa Operacyjna Zwiadu WOP Muszyna
• Grupa Operacyjna Zwiadu WOP Zakopane.

Kadra brygady

Dowódcy brygady^[10]

• ppłk Władysław Rybacki – do 15 grudnia 1959
• płk Bronisław Wąsowski – do 28 lipca 1963
• płk Henryk Grabowski – do 10 kwietnia 1970
• płk Marian Opałko – do 15 lutego 1973
• płk Bronisław Wąsowski – do 12 maja 1978
• płk Józef Milejski – do 1 sierpnia 1978
• płk Stanisław Siemaszko – do 25 marca 1985
• płk Tadeusz Kulej – do 2 marca 1991.

Kierownicy sekcji KRG^[11]

• kpt. Bolesław Król
• ppłk Antoni Kopacz
• ppłk Alfred Lipka
• mjr Jacek Sitarz
• ppłk Jan Zawadzki
• ppłk Bogusław Surdy.

Przekształcenia

9 Oddział Ochrony Pogranicza → 9 Krakowski Oddział WOP → 19 Brygada Ochrony Pogranicza → 3 Brygada WOP → 3 Karpacka Brygada WOP → Karpacka Brygada WOP → Karpacki Oddział SG → Śląsko-Małopolski Oddział SG → Karpacki Oddział SG.

Uwagi

1. Kryptonim brygady w 1961.
2. ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.