Kalisz (województwo pomorskie)

Kalisz (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Kalisz; niem. Kalisch^[4]) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Dziemiany na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego w kompleksie Borów Tucholskich. Przez Kalisz prowadzą trasy drogi wojewódzkiej nr 235 i linii kolejowej Kościerzyna-Lipusz-Brusy-Chojnice. W skład sołectwa Kalisz wchodzą następujące miejscowości: Jałowe, Leżuchowo, Nowe Słone, Stare Słone, Słupinko i Tomaszewo.

Integralne części wsi Kalisz^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0160695	Jałowe	część wsi
0160703	Leżuchowo	część wsi
0160710	Tomaszewo	część wsi

Zobacz też: Kalisz w innych znaczeniach tego słowa.

Kalisz

wieś
Kościół pw. św. Rocha
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kościerski
Gmina	Dziemiany
Liczba ludności (2021)	992[1]
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-425[2]
Tablice rejestracyjne	GKS
SIMC	0160689
Położenie na mapie gminy Dziemiany Kalisz
Położenie na mapie Polski Kalisz
Położenie na mapie województwa pomorskiego Kalisz
Położenie na mapie powiatu kościerskiego Kalisz
54°02′40″N 17°47′52″E[3]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Historia

Około 1880 r. we wsi były 24 zagrody gburskie, 23 zagrodników, szkoła katolicka, poczta, 2 karczmy i młyn^[7].

W końcu 1892 r. wieś liczyła 601 mieszkańców. 568 z nich posługiwało się j. kaszubskim jako ojczystym, 28 niemieckim. Pośród Kaszubów było 562 katolików i 6 ewangelików, pośród Niemców 9 katolików i 19 ewangelików. Mozaikę wyznaniową uzupełniało 5 żydów^[8].

W listopadzie 1906 r. w miejscowej szkole elementarnej rozpoczął się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim (jego dalszy przebieg nie jest znany). Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: M. Szyszka, B. Kobierzyński, J. Sprawka, T. Peplińska, A. Rybiński, M. Laska, Lemańczykowie. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele^[9].

Osoby związane z miejscowością

W roku 1932 urodził się w Kaliszu prof. Edward Breza, językoznawca, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, doktor honoris causa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, uznany badacz i kodyfikator języka kaszubskiego^[10].

Zobacz też

• Kalisz Pomorski