Janusz Marciniak

Janusz Marciniak (ur. 28 czerwca^?/11 lipca 1916 w Sewastopolu, zm. 23 czerwca 1944 w Crulai) — podporucznik Wojska Polskiego, kapitan pilot Polskich Sił Powietrznych. Uczestnik II wojny światowej, kawaler Virtuti Militari, dowódca 306. dywizjonu myśliwskiego.

Janusz Marciniak

2 ⅓ zwycięstwa
kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia	11 lipca 1916 Sewastopol
Data i miejsce śmierci	23 czerwca 1944 Crulai
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	112 eskadra myśliwska XI klucz dywizjon 32 dywizjon 303 dywizjon 315 dywizjon 306
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Stefan i Janiny z domu Barszczewska. Jego rodzina przedostała się do niepodległej Polski i zamieszkała w Lublinie. Tam, w 1936 r. w Gimnazjum im. Stanisława Staszica, zdał egzamin maturalny i zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. W Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie odbył kurs unitarny, następnie w styczniu 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Szkolenie ukończył ze 111. lokatą^[1] i został skierowany do 112 eskadry myśliwskiej. W jej składzie wziął udział w kampanii wrześniowej, wykonywał loty w ramach działań Brygady Pościgowej^[2]. 6 września, wspólnie z por. Wacławem Łapkowskim oraz st. szer. Władysławem Wieraszką zestrzelił He 111^[3]. W trakcie powrotu na lotnisko zabrakło mu paliwa i lądował przygodnie. Po zatankowaniu samolotu dołączył do jednostki 7 września^[4]. 9 września wziął udział w kolejnej walce powietrznej, podczas której uszkodził Messerschmitta Bf 110^[5][6].

Po ataku ZSRR na Polskę 18 września w Śniatyniu przedostał się na teren Rumunii. Udało mu się uniknąć internowania i przedostać do Francji. Został przydzielony do polskiej bazy lotniczej w Lyon-Bron. Odbył przeszkolenie na sprzęcie francuskim i 1 czerwca 1940 r. wszedł w skład XI klucza pod dowództwem kpt. Adama Kowalczyka. W jego składzie wykonywał loty bojowe w rejonie La Rochelle^[7]. Po klęsce Francji został ewakuowany z La Rochelle do Wielkiej Brytanii na pokładzie statku „Alderpool”. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-0317^[8]. Został skierowany na przeszkolenie do 15 Elementary Flying Training School w Carlisle a następnie do 8 Bombing and Gunnery School w Evanton, gdzie obył szkolenie jako strzelec pokładowy^[9]. W 1941 r. odbył kurs myśliwski w 55 Operational Training Unit w Unsworth i 15 kwietnia 1941 r. został przydzielony do służby w 32 dywizjonie myśliwskim RAF. W lipcu 1941 r. został przeniesiony do 303. dywizjonu myśliwskiego^[10], gdzie 8 maja 1942 r. objął dowództwo nad eskadrą „B” tego dywizjonu^[11]. 19 sierpnia 1942 r. wziął udział w osłonie operacji lądowania w Dieppe, wykonał dwa loty bojowe i zgłosił prawdopodobne zastrzelenie Focke-Wulf Fw 190^[12]. 14 lutego 1943 r. zakończył turę lotów bojowych i został skierowany na odpoczynek, który spędził w 58 Operational Training Unit w Grangemouth jako instruktor^[1].

1 września 1943 r. został przydzielony do 315. dywizjonu myśliwskiego, gdzie objął dowództwo eskadry „B”. 25 maja 1944 r. w rejonie Bourges zestrzelił Arado Ar 96, 7 czerwca 1944 r. nad Rouen zestrzelił Messerschmitta Bf 109, drugiego zgłosił jako prawdopodobnie zestrzelonego^[13]. 8 czerwca został mianowany dowódcą 306. dywizjonu^[14].

23 czerwca 1944 r. 306 dywizjon, pod jego dowództwem, wykonywał lot na bombardowanie węzła kolejowego Verneuil-sur-Avre. W trakcie walki powietrznej jego Mustang Mk III (UZ-C, nr ser. FX 970) został zestrzelony i rozbił się w rej. Crulai^[15]. Pilot zginął na miejscu i został pochowany na cmentarzu wojennym w Grainville-Langannerie^[16]. Na liście Bajana został sklasyfikowany na 110. pozycji z 2 ⅓ pewnymi zwycięstwami oraz jednym prawdopodobnym^[17].

Upamiętnienie

W 2016 r. pamiątki po kpt. Januszu Marciniaku zostały przekazane do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie^[18]. Tablice upamiętniające znajdują się na ścianie I Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Lublinie oraz w Crulai^[13].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[19]:

• Polowa Odznaka Pilota,
• Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 9929,
• Krzyż Walecznych — trzykrotnie,
• Medal Lotniczy — trzykrotnie.

Przypisy

1. Pawlak 2009 ↓, s. 210.
2. Pawlak 1977 ↓, s. 24.
3. Pawlak 1991 ↓, s. 16, 37.
4. Łydżba, Rogusz 2015 ↓, s. 178.
5. Łydżba, Rogusz 2015 ↓, s. 194.
6. Pawlak 1991 ↓, s. 38.
7. Śliżewski 2010 ↓, s. 223.
8. Krzystek 2012 ↓, s. 373.
9. Wspominamy: Janusz Marciniak. samoloty.pl. [dostęp 2023-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-09)]. (pol.).
10. Król 1990 ↓, s. 144.
11. Zieliński 2003 ↓, s. 38.
12. Śliżewski 2018 ↓, s. 54, 59.
13. Janusz Marciniak. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
14. Król 1990 ↓, s. 204.
15. Matusiak 2003 ↓, s. 48.
16. Janusz Marciniak. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
17. Lista Bajana. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
18. Pamiątki po pilocie myśliwskim kpt. Januszu Marciniaku przekazane do muzeum. Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. [dostęp 2023-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-22)]. (pol.).
19. Marciniak Janusz. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).

Bibliografia

• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Łukasz Łydżba, Marek Rogusz: III/1 Dywizjon Myśliwski. Poznań: Wydawnictwo "Vesper", 2015, seria: Dywizjony myśliwskie września 1939. ISBN 978-83-7731-201-8. OCLC 909970671.
• Wojtek Matusiak: 306 Dywizjon Myśliwski Toruński. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09714-3. OCLC 830534634.
• Jerzy Pawlak: Brygada Pościgowa - alarm!. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977. OCLC 750610760.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
• Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
• Grzegorz Śliżewski: Gorzka słodycz Francji : polscy piloci myśliwscy wiosny 1940. Warszawa ; Piekary Śląskie: ZP Wydawnictwo - ZP Grupa, 2010. ISBN 978-83-61529-42-2. OCLC 750525221.
• Grzegorz Śliżewski: Nad krwawiącymi liśćmi klonu : polscy piloci myśliwscy w operacji „Jubilee” (Dieppe, 19 sierpnia 1942 roku). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon, 2018. ISBN 978-83-7889-850-4. OCLC 1114493876.
• Józef Zieliński: 303 Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09630-9. OCLC 830493548.