Janowo (powiat bydgoski)

Janowo – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dąbrowa Chełmińska.

Janowo

wieś
Widok z drona
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Dąbrowa Chełmińska
Liczba ludności (2011)	298[1]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-070[2]
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0084190
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Chełmińska Janowo
Położenie na mapie Polski Janowo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Janowo
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Janowo
53°11′16″N 18°14′57″E[3]

W latach 1939–1945 położona była w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w rejencji bydgoskiej (Regierungsbezirk Bromberg)^[4], w powiecie Chełmno (Kreis Kulm)^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.

Położenie

Miejscowość położona jest w gminie Dąbrowa Chełmińska, powiecie bydgoskim, na historycznej Ziemi Chełmińskiej. Wieś położona jest na wysoczyźnie morenowej w zachodniej części Wysoczyzny Chełmińskiej, na krawędzi zbocza Doliny Dolnej Wisły. W otoczeniu wsi wysoczyzna urozmaicona jest kemami oraz licznymi formami wklęsłymi, wytopiskowymi lodowca, zajętymi przez niewielkie oczka wodne, bądź torfowiska.

Nazwa

Miejscowość występowała w dokumentach pod nazwami: Jankow (1472 i 1525); Janowo (1570). Nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia Jan, tj. od imienia właściciela osady^[6].

Charakterystyka

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) Janowo liczyło 298 mieszkańców^[1]. Jest ósmą co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa Chełmińska.

Przyroda i rekreacja

Wieś położona jest na obszarze o wysokich walorach przyrodniczych. Jest otoczona dużym kompleksem leśnym. Na północny zachód od wsi w obniżeniu terenu leży użytek ekologiczny – śródleśne jezioro Skrzynka, a w promieniu kilku kilometrów cztery rezerwaty przyrody: Las Mariański, Wielka Kępa Ostromecka, Linje oraz Reptowo, które chronią siedliska związane z doliną Wisły: łęgi, grądy i bory mieszane, torfowiska i stanowisko lęgowe czapli siwej. W 2003 tereny otaczające wieś włączono w obszar Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.

Szlaki turystyczne

Przez Janowo przebiegają szlaki turystyczne:

• pieszy szlak turystyczny (48,4 km) „Rezerwatów Chełmińskich”, wiodący z Bydgoszczy-Fordonu do Chełmna^[7]
• szlak rowerowy „Po Dolinie Dolnej Wisły” Cierpice-Bydgoszcz-Świecie-Nowe-Gniew-Tczew-Kwidzyn-Grudziądz-Świecie-Ostromecko-Zamek Bierzgłowski

Kościoły i Związki Wyznaniowe

• Kościół Rzymskokatolicki
• Świecki Ruch Misyjny „Epifania” – zbór w Janowie

Historia

Pierwsza wzmianka o Janowie pochodzi z 1472 roku, kiedy król Kazimierz IV Jagiellończyk wystawił akt zgody na wykupienie dóbr królewskich we wsi przez Jana z Sumina^[6]. W 1526 roku częściowo opustoszałe Janowo otrzymał w lenno Franciszek Estken z Torunia. W 1592 roku we wsi mieszkał sołtys z 7 zagrodnikami – ubogimi szlachcicami, własnoręcznie uprawiającymi ziemię. W 1599 roku wieś nabyły siostry benedyktynki dla ich klasztoru w Chełmnie^[6]. W tym czasie dzięki posagowi ksieni Magdaleny Mortęskiej, benedyktynki nabyły również m.in. Pień, Wałdowo Królewskie, część Czarża i Czemlewo, a w 1602 wzniosły w Janowie nowy folwark^[6].

W okresie zaborów (1772-1918) folwark benedyktynek chełmińskich przeszedł pod zarząd pruski (Królewski Urząd Domen w Unisławiu), który sprzedawał lub wydzierżawiał ziemię włościanom^[8]. W 1865 roku w skład wsi wchodziło 19 gospodarstw rolnych (łącznie ok. 148 ha). W 1881 obszar łączny dóbr ziemskich w Janowie wynosił 597 mórg pruskich^[6]. We wsi znajdowało się 35 budynków, w tym 20 mieszkalnych. Miejscowość zamieszkiwało 187 osób, w tym 137 katolików i 50 ewangelików. Byli to głównie mało- i średniorolni chłopi^[6]. Natomiast w 1921 roku Janowo dysponowało 48 budynkami mieszkalnymi, które zajmowało 314 mieszkańców^[8]. W latach 1939 - 1942 dotychczasową nazwą wsi było Paparczyn, lecz po przeprowadzonej zamianie nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w latach 1942 - 1945 nazywała się Papersen^[5]. Wszyscy oni deklarowali, że są Polakami. Była to jedyna wieś w gminie wyłącznie zamieszkiwana przez Polaków^[8]. W 1966 w Janowie mieszkało 235 osób^[6].

Zobacz też

• Janowo