Janina Prystorowa

Janina Amelia Prystorowa, ps. „Bogdanowa” (ur. 26 lipca 1881 w Wołożynie, zm. 3 stycznia 1975 w Warszawie) – działaczka społeczna i polityk w okresie międzywojennym, posłanka na Sejm IV kadencji, członek Rady Okręgowej Obozu Zjednoczenia Narodowego Okręgu Wileńskiego w 1937 roku^[1]. Żona premiera II RP Aleksandra Prystora.

Grobowiec Janiny Prystorowej

Janina Prystorowa

Data urodzenia	26 lipca 1881
Data śmierci	3 stycznia 1975
Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 27 maja 1931 do 9 maja 1933
Małżonek	Aleksander Prystor
Poprzednik	Aleksandra Piłsudska
Następca	Cezaria Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowa
Posłanka Sejm II RP IV kadencji
Okres	od 1935 do 1938
Odznaczenia

Życiorys

Janina Amelia z Bakunów Prystorowa urodziła się na terenie dzisiejszej Białorusi, w rodzinie Tadeusza i Pauliny z Bohuszów. Uczęszczała do gimnazjum w Kownie, które skończyła w 1905. Ukończyła także Kursy Wyższe dla Kobiet A. Baranieckiego w Krakowie.

W 1906 rozpoczęła działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej. 6 kwietnia t.r. wyszła za mąż za Aleksandra Prystora, będącego wówczas także działaczem socjalistycznym. Brała udział m.in. w brawurowej akcji pod Bezdanami^[2]. W 1912 aresztowana przez władze carskie i za działalność niepodległościową więziona przez rok na Pawiaku i w Cytadeli. Później znalazła się wraz z mężem w Rosji, a konkretnie w Orle. Tam pracowała jako nauczycielka^[3].

W 1918 powróciła do kraju, uchodząc przed rewolucją bolszewicką. W Polsce początkowo pracowała w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Prowadziła także działalność charytatywną – m.in. w Towarzystwie Przyjaciół Inwalidów Wojennych i Towarzystwie Opieki nad Wsią Wileńską^[4]. Była założycielką i organizatorką Stowarzyszenia „Rodzina Urzędnicza” oraz pełniła stanowisko prezesa zarządu głównego tegoż do października 1933, gdy zrzekła się funkcji (jej następczynią została Maria Jędrzejewiczowa)^[5].

Była członkiem rady gminy Mickuny i sejmiku wileńskiego. Później, w latach 1935–1938, posłanka z okręgu nr 47, obejmującego powiat Wilno (bez Nowej Wilejki) i Święciany^[3]. Podczas kadencji zasłynęła zgłoszeniem projektu ustawy zakazującej rytualnego żydowskiego uboju bydła (szechity). Uzasadniała go względami humanitarnymi^[6][7]. Po wybuchu II wojny światowej schroniła się na neutralnej Litwie. Później przebywała w Warszawie i Bochni.

Zmarła w Warszawie w 1975, w stołecznym domu opieki Zakonu Sióstr Maryi^[4]. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 146a-5-1)^[8].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (19 grudnia 1930)^[9]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[10][11]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938)^[12]

Przypisy

1. Zjazd organizacyjny Obozu Zjednoczenia Narodowego organizacji wiejskiej okręgu wileńskiego: Wilno 15 sierpnia 1937 r., s. 4.
2. Napad na pociąg w Bezdanach. [dostęp 2009-06-10]. (pol.).
3. Kronika Sejmowa: Parlamentarzystki Drugiej Rzeczyspospolitej. [dostęp 2009-06-10]. (pol.).
4. Mirosław Gajewski: Z dziejów Mickun i okolic. [dostęp 2009-06-10]. (pol.).
5. Z „Rodziny urzędniczej”. „Kurier Warszawski”. Nr 284, s. 4, 14 października 1933.
6. 27 marca 1936 Sejm uchwalił ustawę o uboju zwierząt gospodarskich zgodnie z postulatami Prystorowej.
7. Zofia Waszkiewicz: Położenie prawne żydowskich gmin wyznaniowych w województwie pomorskim (1920-1939). Historicus – Portal Historyczny, 27 listopada 2004. [dostęp 2009-06-10]. (pol.).
8. Cmentarz Stare Powązki: STEFAN BAKUN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-24].
9. M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
10. M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
11. Biblioteka Sejmowa: Parlamentarzyści RP. [dostęp 2014-09-11]. (pol.).
12. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 594 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 596–597. [dostęp 2020-11-25].

Linki zewnętrzne

• Janina Prystorowa, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-16].

Encyklopedie internetowe (osoba):

• PWN: 3963113